Mỹ, Trung Quốc đưa tàu sân bay vào biển Đông và Hoa Đông

Các nhà phân tích cho rằng sự hiện diện đồng thời của hải quân hai nước này ở Ấn Độ - Thái Bình Dương nêu bật nguy cơ xung đột giữa các cường quốc, khi Bắc Kinh tiếp tục khẳng định các yêu sách chủ quyền và Washington tập trung chiến lược đối trọng Trung Quốc.

Diễn biến mới này diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh bị chỉ trích về sự hiện diện của hàng trăm tàu Trung Quốc ở đá Ba Đầu thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Philippines khẳng định các tàu này do dân quân điều khiển, còn Trung Quốc một mực nói đây chỉ là tàu đánh cá.

Manila bác bỏ khẳng định của Bắc Kinh rằng bãi đá ngầm ở quần đảo Trường Sa là ngư trường truyền thống của Trung Quốc và yêu cầu các tàu thuyền rời khỏi khu vực.

Ảnh vệ tinh cho thấy số lượng lớn tàu Trung Quốc neo đậu tại Đá Ba Đầu. Ảnh: Maxar

Theo tờ South China Morning Post, hôm 4-4, nhóm tấn công tàu sân bay Mỹ do USS Theodore Roosevelt dẫn đầu tiến vào biển Đông từ eo biển Malacca. Tổ chức Sáng kiến theo dõi tình hình chiến lược biển Đông (SCSPI, trụ sở ở Bắc Kinh) cho biết tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Mustin của Mỹ cũng đang hoạt động ở biển Hoa Đông và tiến sát sông Dương Tử của Trung Quốc vào ngày 3-4.

Cùng ngày, tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc đi qua eo biển Miyako ngoài khơi phía Tây Nam Nhật Bản. Động thái này diễn ra vài ngày sau khi Bộ Quốc phòng Trung Quốc thúc giục Nhật Bản "dừng mọi động thái khiêu khích" đối với quần đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư (do Nhật Bản kiểm soát nhưng Trung Quốc đòi chủ quyền) ở biển Hoa Đông.

Tokyo trước đó nhiều lần bày tỏ quan ngại về luật Hải cảnh mà Trung Quốc thông qua hồi tháng 1, cho phép hải cảnh này bắn các tàu nước ngoài được coi là xâm phạm bất hợp pháp các vùng biển mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền.

Căng thẳng cũng gia tăng ở khu vực Đài Loan. Ngày 5-4, 10 máy bay chiến đấu Trung Quốc tiến vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan. Máy bay quân sự Y-8 của Trung Quốc bay gần hòn đảo này trong hai ngày trước đó.

Một số trong số khoảng 220 tàu Trung Quốc được Lực lượng cảnh sát biển Philippines (PCG) ghi nhận. Ảnh: Reuters

Mỹ tiến hành nhiều cuộc tập trận với đồng minh trong khu vực vào tuần trước. Trong số này bao gồm cuộc diễn tập với Nhật Bản ở biển Hoa Đông, với Úc ở phía Đông Thái Bình Dương và với Ấn Độ ở Ấn Độ Dương.

Ông Ben Schreer, giáo sư nghiên cứu chiến lược tại Trường ĐH Macquarie (Úc) nhận định việc tàu sân bay Mỹ đi qua biển Đông là để nhằm chống lại các tuyên bố phi pháp của Trung Quốc tại vùng biển này. Nó cũng báo hiệu cho các đồng minh, chẳng hạn như Philippines, rằng Washington là một "đồng minh hiệp ước đáng tin cậy và có năng lực".

Theo ông Collin Koh, nhà nghiên cứu từ Trường ĐH Công nghệ Nanyang (Singapore), Mỹ đang phát đi tín hiệu rằng họ cam kết duy trì sự hiện diện quân sự đáng tin cậy trong khu vực với các đồng minh và tìm cách ngăn cản Bắc Kinh có "bất kỳ hành động quyết liệt nào" ở đá Ba Đầu. Tuy nhiên, ông Collin lo ngại sự hiện diện đông đúc của các tàu tại các vùng biển trong khu vực có thể dẫn tới nguy cơ đụng độ.