Mỹ vạch lằn ranh đỏ ở biển Đông

Bãi cạn Scarborough đang trở thành điểm nóng tiềm tàng mới trong cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc ở biển Đông sau khi có thông tin Bắc Kinh chuẩn bị cải tạo và xây tiền đồn ở đó.

Thông điệp mạnh

Theo tờ The Wall Street Journal, khoảng một tháng trước, quân đội Mỹ bắt đầu phát hiện nhiều tàu của Trung Quốc khảo sát quanh bãi cạn Scarborough - cách bờ biển Philippines 120 hải lý và chỉ cách thủ đô Manila của Philippines 200 hải lý. Dù điểm gần nhất của Trung Quốc đại lục với bãi Scarborough lên tới 470 hải lý nhưng Bắc Kinh vẫn chiếm nơi này vào năm 2012 và gọi nó là đảo Hoàng Nham.

Lo ngại hành động mờ ám của Bắc Kinh, Mỹ đã liên tục thực hiện 3 cuộc tuần tra trên không gần Scarborough những ngày gần đây. Thông điệp của Washington rất rõ ràng: Bãi cạn này là trung tâm của an ninh hàng hải trong khu vực! Cuộc tuần tra đầu tiên diễn ra hôm 19-4, tức 4 ngày sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter thông báo một loạt cuộc tuần tra chung với Philippines.

“Nhiệm vụ của chúng tôi là bảo đảm tự do hàng hải và hàng không theo luật pháp quốc tế. Điều này cực kỳ quan trọng, kinh tế quốc tế và tự do thương mại đều phụ thuộc vào khả năng duy trì sự lưu thông hàng hóa của chúng tôi. Ngày nay, không có quốc gia nào có nền kinh tế độc lập hoàn toàn với các nước khác” - đại tá Larry Card, Chỉ huy Đội Tuần tra của Lực lượng Không quân Thái Bình Dương (Mỹ), nhấn mạnh.

Quân đội Mỹ và Philippines trong một cuộc tập trận tại biển Đông. Ảnh: REUTERS

Theo một quan chức cấp cao Mỹ, Washington đã tìm cách hạ nhiệt quanh vấn đề bãi cạn Scarborough trong những tuần gần đây. Thậm chí, một cuộc tuần tra tự do hàng hải ở biển Đông được lên kế hoạch trong tháng 4 cũng bị hoãn. Tuy nhiên, đến tuần rồi, Không lực Mỹ đã buộc phải hành động quyết liệt trở lại khi thấy Trung Quốc có những động thái liều lĩnh ở bãi cạn Scarborough. Mỹ, Philippines lo ngại Trung Quốc sẽ sớm cải tạo nơi này để đáp trả phán quyết sắp tới của Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở The Hague - Hà Lan về vụ Manila kiện yêu sách “đường 9 đoạn” sai trái của Bắc Kinh ở biển Đông.

Lằn ranh đỏ

Một hành động như thế tiến sát “lằn ranh đỏ” đối với Mỹ và Philippines do khoảng cách gần giữa bãi cạn Scarborough và những căn cứ quân sự mà Mỹ tái triển khai quân trong tháng này. Giới chức Mỹ cảnh báo sẽ đáp trả mạnh nếu kịch bản này xảy ra. “Chúng tôi sẵn sàng có những bước đi nhằm củng cố vị trí lâu dài của mình ở biển Đông” - một quan chức nói với The Wall Street Journal. Những bước đi này có thể là trừng phạt kinh tế Trung Quốc và tăng cường vũ khí, khí tài trong khu vực. Một lựa chọn khác là hủy lời mời Bắc Kinh dự cuộc tập trận hải quân đa quốc gia RIMPAC tại Hawaii vào mùa hè này. Đó sẽ là hành động khiến Trung Quốc bị mất mặt trước cộng đồng quốc tế.

Bãi cạn Scarborough. Ảnh: REUTERS

Trong cuộc phỏng vấn phát trên đài truyền hình CBS hôm 26-4, Tổng thống Mỹ Barack Obama nói rằng trong vấn đề biển Đông, Trung Quốc hành xử như “một đứa trẻ to xác” thay vì tuân thủ luật và quy định quốc tế. Mặc dù khẳng định không tìm cách chống lại Trung Quốc mà chỉ muốn hai bên hợp tác hiệu quả, ông chủ Nhà Trắng vẫn nhấn mạnh: “Một khi họ (Trung Quốc) vi phạm luật và quy định quốc tế, chúng tôi sẽ buộc họ phải chịu trách nhiệm”.

Những diễn biến trên chắc chắn sẽ phủ bóng đen lên cuộc đối thoại kinh tế và chiến lược Mỹ - Trung dự kiến diễn ra tại Bắc Kinh vào đầu tháng 6 tới. Nhà Trắng ngày 27-4 cho biết tại sự kiện này, Ngoại trưởng John Kerry và Bộ trưởng Tài chính Jack Lew cùng các quan chức hàng đầu khác của Mỹ sẽ hội đàm với ông Dương Khiết Trì và Uông Dương về các vấn đề song phương, khu vực và toàn cầu hiện tại cũng như lâu dài. Trong khi đó, giới học giả Trung Quốc cho rằng biển Đông vẫn sẽ là vấn đề nổi bật trong đối thoại năm nay.