Nghi án Nobel Y học 2008

Giải Nobel Y học 2008 được trao cho bác sĩ người Đức Harald zur Hausen và hai người Pháp là Francoise Barre-Sinoussi và Luc Montagnier. Ông zur Hausen có công phát hiện virus papilloma (HPV) trong 70% trường hợp ung thư cổ tử cung trên thế giới, còn hai nhà khoa học Pháp phát hiện virus HIV.

Lợi nhuận khổng lồ

Giải Nobel Y học thì có gì để nghi ngờ? Các nhà cá cược không quan tâm đến giải thưởng này nhưng các công ty dược phẩm thì có, thậm chí quan tâm trên mức bình thường vì lợi ích mà giải Nobel Y học mang lại cho công ty.

Tôn vinh phát hiện HPV bằng một giải Nobel lừng danh thế giới đồng nghĩa với quảng cáo cho thuốc ngừa ung thư cổ tử cung và lợi nhuận khổng lồ dành cho  nhà sản xuất vắc-xin HPV mà trong trường hợp này là MedImmune, một công ty con của công ty đa quốc gia  Anh-Thụy Điển AstraZeneca có trụ sở chính đặt tại London.

MedImmune lúc bấy giờ đang sản xuất hai loại vắc-xin ngừa HPV. Đó là Gardasil bán ở thị trường Mỹ và Cervarix bán ở châu Âu. Gardasil là sản phẩm của Công ty Merck, còn Cervarix của Công ty GlaxoSmithKline nhưng bản quyền sáng chế do AstraZeneca nắm giữ. Sau khi người phát hiện HPV được trao giải Nobel Y học, hai thứ thuốc này bán chạy như tôm tươi.

Một sự trùng hợp ngẫu nhiên chăng? Giới truyền thông Thụy Điển và quốc tế không nghĩ như vậy. Họ tìm hiểu mối quan hệ giữa AstraZeneca và ban tổ chức giải Nobel, cụ thể là Ủy ban Nobel của Karolinska Institutet ở Solna, vùng ven thủ đô Stockholm, một trong những trường đại học y khoa lớn nhất châu Âu. Và họ tìm thấy gì?

Những mối quan hệ đáng ngờ

Đài phát thanh quốc gia Thụy Điển Sveriges Radio (SR) làm xôn xao dư luận khi đưa tin có ít nhất hai thành viên của Ủy ban Nobel có quan hệ mật thiết với AstraZeneca. Đó là giáo sư Bo Angelin chuyên nghiên cứu về trao đổi chất công tác tại Karolinska Institutet. Ông là một trong những người bỏ phiếu bầu người đoạt giải Nobel Y học, đồng thời cũng là một thành viên ban giám đốc Công ty AstraZeneca, với mức lương hằng năm là 50.000 USD.

Người thứ hai là Bertil Fredholm, đại diện của Ủy ban Nobel tại Karolinska Institutet. Ông này từng làm “cố vấn  lương cao” cho AstraZeneca năm 2006.  Sự trong sạch của ông từng bị nghi ngờ khi đội chống tham nhũng cảnh sát Thụy Điển điều tra chuyện ông được mời sang một nước châu Á cùng với 4 thành viên khác của Tổ chức Nobel. Toàn bộ chi phí của chuyến đi được mô tả là hết sức hoành tráng do nước chủ nhà đài thọ 100%. Cảnh sát nghi ngờ chuyến đi này ẩn chứa yếu tố tham ô và tham nhũng.

Ngoài SR, tạp chí Discover cho biết trước khi Ủy ban Nobel công bố giải Nobel Y học không lâu, AstraZeneca nhận tài trợ hai công ty cổ động giải Nobel là công ty Nobel Media và Nobel Web với số tiền được giấu kín.

Ông Nils-Erik Schulz, trưởng ban điều tra của đội, thừa nhận cuộc điều tra này phức tạp hơn nhiều so với cuộc điều tra chuyến đi nước ngoài của 5 thành viên Ủy ban Nobel nói trên vì chứng cứ không nhiều.

Nhật báo Dagens Medicin cho biết thêm các điều tra viên cũng đang kiểm tra nguồn tin theo đó, hai công ty con Nobel Media và Nobel Web nhận được “nhiều triệu USD” của AstraZeneca. Theo tờ báo này, mối quan hệ tiền bạc giữa Ủy ban Nobel và AstraZeneca “có dấu hiệu phạm pháp”.

Một năm 3 nghi án

Dĩ nhiên, Công ty AstraZeneca bác bỏ hoàn toàn mọi cáo giác tham nhũng hay lũng đoạn.  Bà Laura Woodin, Giám đốc truyền thông của AstraZeneca, khẳng định: “Chọn người đoạt giải là Ủy ban Nobel của Karolinska Institutet chứ không phải Nobel Media và Nobel Web. Vì vậy, suy luận rằng chúng tôi dùng tiền tài trợ hai công ty này gây ảnh hưởng với Ủy ban Nobel là không có cơ sở. Vả lại chúng tôi cũng không hề muốn như vậy”.

Về vai trò của ông Bo Angelin, công ty cũng khẳng định rằng vai trò ông này ở công ty hoàn toàn độc lập với cương vị thành viên của Ủy ban Nobel ở Karolinska Institutet.  Mối quan hệ của công ty với ông Fredholm “ một chuyên viên đáng kính” – theo AstraZeneca - cũng vậy, nó  “bình thường như mọi cố vấn khác mà chúng tôi thuê mướn và không đi quá xa như báo chí nói”.

Nghi án Nobel Y học 2008 không dừng lại ở trường hợp ông zur Hausen. Ngay cả chuyện việc chọn ông Luc Montagnier – người phát hiện virus HIV để trao giải Nobel Y học – cũng bị nghi ngờ có bàn tay trong. Theo trang web Naturalnews.com, ông Jan Anderson, người phát ngôn của Ủy ban Nobel, từng lãnh lương Công ty GlaxoSmithKline từ năm 1999. Ông này cũng là người sáng lập công ty phân phối vắc-xin ngừa HIV ở Thụy Điển của công ty.

Một năm  có đến 3 nghi án, 2008 quả là một năm đen đủi cho Ủy ban Nobel. Tuy nhiên, nghi án vẫn là nghi án. Những cuộc điều tra nói trên không có hồi kết thúc.