Nhật đau đầu vì karoshi

Trong bối cảnh nhu cầu việc làm cao, cộng với luật lao động còn lỏng lẻo, một số doanh nghiệp ép nhân viên làm thêm giờ đôi khi dẫn đến những kết cục bi thảm.

Theo số liệu của Bộ Lao động Nhật Bản, số vụ kiện đòi bồi thường vì karoshi tăng lên mức kỷ lục, 1.456 vụ từ tháng 3-2014 đến tháng 3-2015.  Hầu hết vụ việc tập trung trong các lĩnh vực y tế, dịch vụ xã hội, vận chuyển và xây dựng - những ngành luôn trong tình trạng thiếu nhân lực. Đáng chú ý, số vụ tự tử do làm việc quá sức của những người lao động dưới 29 tuổi đã tăng 45% trong 4 năm qua. Đối với phụ nữ, tỉ lệ tăng là 39%.

Số trường hợp yêu cầu bồi thường liên quan đến tử vong do làm việc quá sức đạt mức cao kỷ lục ở Nhật Bản Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, ông Hiroshi Kawahito, một luật sư chuyên thụ lý các vụ kiện liên quan đến karoshi từ thập niên 1980, cho biết con số thực tế có thể còn cao gấp 10 lần. “Chính phủ tổ chức rất nhiều hội nghị chuyên đề và làm áp phích về vấn đề này nhưng đó cũng chỉ là hoạt động tuyên truyền. Vấn đề là phải giảm giờ làm và đây là điều chính phủ hiện không làm đủ” - ông Kawahito nhận định với hãng tin Reuters hôm 3-4.

Theo luật sư này, 95% vụ kiện ông từng nhận có nạn nhân là đàn ông trung niên làm việc tại văn phòng. Tuy nhiên, 20% vụ việc hiện nay có nạn nhân là phụ nữ.

Bộ Lao động Nhật Bản đang công nhận 2 loại “karoshi”: tử vong do bệnh tim mạch liên quan đến làm việc quá sức và tự tử vì căng thẳng liên quan đến công việc. Trường hợp chết vì đau tim có thể được xem là karoshi nếu người lao động làm thêm 100 giờ trong tháng trước khi gặp chuyện hoặc làm thêm 80 giờ trong ít nhất 2 tháng liên tiếp trong giai đoạn 6 tháng trước khi qua đời. Một vụ tự tử được cho là có liên quan đến karoshi nếu nó xảy ra sau khi người tự sát làm ít nhất 160 giờ trong 1 tháng hoặc làm thêm ít nhất 100 giờ trong 3 tháng liên tục.

Vấn đề càng thêm cấp thiết khi lực lượng lao động Nhật Bản được chia thành 2 loại: nhân viên thường xuyên và nhân viên thời vụ - thường là phụ nữ và người trẻ. Các chuyên gia cho hay một số công ty tuyển dụng nhân viên cho công việc toàn thời gian nhưng sau đó lại đề nghị họ làm công việc thời vụ, thỉnh thoảng tăng ca mà không trả thêm lương.

Các nhà tuyển dụng cũng tìm cách thuyết phục người lao động rằng họ sẽ được làm việc toàn thời gian sau ít nhất 6 tháng làm việc thời vụ. Người trẻ tuổi thường chấp nhận loại công việc này do thiếu kinh nghiệm. Trong khi đó, nhiều phụ nữ không quá kén chọn vì muốn đi làm trở lại sau khi sinh.