Ông Trump tặng quà Trung Quốc?

Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump hôm 21-11 khẳng định sẽ rút Washington khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) trong ngày đầu tiên nhậm chức.

Nhật, Úc không từ bỏ

Trong đoạn video nói về kế hoạch 100 ngày đầu tiên ở Nhà Trắng được đăng trên trang YouTube, ông Trump gọi hiệp định được 12 nước ký kết nói trên là “thảm họa tiềm ẩn” với nước Mỹ. Phát biểu này của ông Trump đưa ra giữa lúc Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe khẳng định với báo giới trong chuyến thăm Argentina hôm 21-11 rằng TPP sẽ vô nghĩa nếu Mỹ không tham gia. Tuy vậy, hôm 22-11, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga nói trong cuộc họp báo tại Tokyo rằng nước này vẫn lên kế hoạch vận động hành lang cho TPP.

Trong khi đó, nhấn mạnh lợi ích rõ ràng của TPP trong việc gia tăng việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, Thủ tướng Úc Malcolm Turnbull khẳng định Canberra vẫn muốn TPP tiếp tục bất chấp lập trường cứng rắn của ông Trump. Bộ trưởng Thương mại Úc Steven Ciobo khẳng định các nước có thể tiếp tục thúc đẩy TPP mà không có Mỹ bằng cách sửa đổi hiệp định này và có thể kết nạp thêm thành viên.

Theo trang Business Insider, việc Mỹ rút khỏi TPP là điều Trung Quốc không mong muốn gì hơn và nếu ông Trump hiện thực hóa tuyên bố của mình, đây sẽ là món quà lớn cho Bắc Kinh. Chính quyền của Tổng thống Barack Obama đã nhiều lần nhấn mạnh thỏa thuận thương mại quan trọng không có sự góp mặt của Trung Quốc này là con đường thúc đẩy vai trò lãnh đạo của Washington ở châu Á. Từ đó, TPP cho phép Mỹ, chứ không phải những nước như Trung Quốc, viết luật lệ của con đường đó trong thế kỷ XXI. Không những thế, TPP còn là nòng cốt của chiến lược “xoay trục sang châu Á” của chính quyền Obama. Thậm chí Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter ví von: “Thông qua TPP quan trọng với tôi như có thêm một tàu sân bay mới”.

Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump (phải) chọn Thượng nghị sĩ Jeff Sessions (trái) làm Bộ trưởng Tư pháp trong nội các mớiẢnh: REUTERS

Cơ hội tốt cho Bắc Kinh

Theo bình luận của Tạp chí The Week, ông Trump không ngừng chỉ trích TPP là “thảm họa” nhưng thực tế hiệp định này đóng vai trò quan trọng đối với những mục tiêu của Mỹ ở châu Á. Và một khi Washington cự tuyệt vai trò lẽ ra phải đảm trách ở châu Á - Thái Bình Dương, Trung Quốc sẽ có cơ hội lấp vào khoảng trống quyền lực rất lớn cả về kinh tế, thương mại, chính trị này.

Phó Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc và Toàn cầu hóa Hà Vĩ Văn cho rằng Mỹ rút khỏi TPP sẽ là thời cơ tốt cho Bắc Kinh đẩy mạnh Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) với các quốc gia ASEAN và các đối tác thương mại khác ở châu Á - Thái Bình Dương. CNBC dẫn lời chuyên gia này cho biết thêm Bắc Kinh đang nỗ lực hoàn tất RCEP vào cuối năm nay hoặc năm tới, từ đó mở đường cho hiệp định rộng lớn hơn, gọi là Khu vực Thương mại tự do khu vực châu Á - Thái Bình Dương (FTAAP), do Bắc Kinh thúc đẩy từ năm 2014. Dù tiêu chuẩn của RCEP thấp hơn TPP nhưng một khi TPP “chết yểu” thì “Trung Quốc sẽ độc quyền trong sân chơi” với các nước châu Á, theo Chủ tịch Eurasia Group Ian Bremmer.

Dù giữ lập trường không thân thiện với TPP, ông Trump lại không nhắc tới kế hoạch đối với chương trình chăm sóc sức khỏe Obamacare và xây dựng bức tường dọc biên giới với Mexico trong đoạn video trên. Thay vào đó, ông dành một phần bài phát biểu để nói về nhóm chuyển giao quyền lực trong bối cảnh nổi lên những thông tin nói rằng quá trình chọn thành viên nội các của ông đang rơi vào hỗn loạn.

Ông Trump khẳng định nội các bao gồm “những nhân vật tài năng tuyệt vời, những tấm lòng yêu nước” sẽ sớm trình làng. Tuy vậy, một số lựa chọn ban đầu của ông chưa gì đã gây nhiều tranh cãi. Chẳng hạn, Thượng nghị sĩ bang Alabama Jeff Sessions, người được chọn dẫn đầu Bộ Tư pháp, từng rớt vị trí thẩm phán liên bang năm 1986 vì các cáo buộc phân biệt chủng tộc. Việc ông Trump bổ nhiệm ông Steven Bannon, người có những phát ngôn, tư tưởng mang tính dân tộc chủ nghĩa và gây chia rẽ, làm nhà chiến lược trưởng kiêm cố vấn cao cấp, thậm chí còn bị phản ứng mạnh mẽ hơn.