Qatar bị "anh em" cô lập

Yemen, Libya và Maldives tiếp bước bằng động thái tương tự với cùng cáo buộc Qatar ủng hộ chủ nghĩa khủng bố và quan hệ với Iran.

Thông báo từ hãng thông tấn nhà nước Ả Rập Saudi SPA cho biết Riyadh đã đóng cửa đường biên giới và cắt đứt mọi liên lạc trên đất liền, đường biển và đường hàng không với Doha. Giới chức Ả Rập Saudi nhấn mạnh động thái dứt khoát này nhằm "bảo vệ lợi ích quốc gia khỏi đe dọa của chủ nghĩa khủng bố và cực đoan", đồng thời kêu gọi tất cả nước anh em làm theo.

UAE lệnh cho các quan chức ngoại giao Qatar phải rời nước này trong vòng 48 giờ. Abu Dhabi cáo buộc Doha "ủng hộ, tài trợ và khuyến khích chủ nghĩa khủng bố, cực đoan", gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới tình hình khu vực. Tất cả hãng hàng không của UAE bắt đầu ngừng bay đến Doha từ ngày 6-6. Qatar cũng bị khai trừ khỏi Liên minh Ả Rập chống phiến quân Houthi tại Yemen do Ả Rập Saudi lãnh đạo vì "hỗ trợ Al-Qaeda và Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở Iraq và Syria".

Đáp lại, Bộ Ngoại giao Qatar khẳng định các quyết định trên hoàn toàn phi lý và dựa trên những thông tin vô căn cứ. Doha nhấn mạnh công dân nước mình sẽ không bị ảnh hưởng. Tuy vậy, theo chuyên gia phân tích cấp cao Charles Lister thuộc Viện Nghiên cứu Trung Đông (MIE), thách thức trước mắt về an ninh lương thực là không nhỏ khi Qatar phụ thuộc vào nhập khẩu thực phẩm qua Ả Rập Saudi.

Các nhà giao dịch đang kiểm tra thông tin thị trường chứng khoán Qatar tại Doha hôm 5-6 Ảnh: REUTERS

Theo CNN, cuộc khủng hoảng chưa từng có tiền lệ và thể hiện sự rạn nứt chưa từng thấy trong nhóm các nước vùng Vịnh giàu có nói trên cũng đe dọa tác động tiêu cực đến Washington.

Mỹ vốn là một trong những đồng minh thân cận nhất của Ả Rập Saudi song căn cứ không quân Al Udeid của Qatar đang là nơi duy trì lượng Mỹ lớn nhất ở Trung Đông. Căn cứ chiến lược sở hữu một trong những đường băng dài nhất vùng Vịnh nằm cách Doha chỉ hơn 30 km về phía Tây Nam này là "nhà" của 11.000 quân nhân Mỹ, đồng thời là nơi được liên quân Mỹ sử dụng để tiến hành các chiến dịch quân sự trong khu vực.

Đài Al-Jazeera của Qatar hôm 4-6 đặt dấu chấm hỏi về chính sách của Mỹ với vùng Vịnh sau khi đăng tải thông tin nói rằng một loạt email thuộc Đại sứ UAE tại Mỹ Yousef al-Otaiba bị rò rỉ cho thấy ông này "câu kết với Quỹ Bảo vệ các nền dân chủ". Tổ chức này được cho là thân Israel và đang vận động hành lang để Mỹ chống lại Qatar và Kuwait. Lên tiếng từ Úc, Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson ngày 5-6 kêu gọi các bên cùng ngồi lại để giải quyết các khác biệt.

Theo chuyên gia phân tích John Defterios của đài CNN, bước đi này cho thấy Ả Rập Saudi, UAE và Ai Cập vững dạ hơn từ chuyến công du vừa rồi của Tổng thống Mỹ Donald Trump tới khu vực. "Dưới thời chính quyền Mỹ tiền nhiệm, họ sẽ không hành động như vậy bởi các cuộc đàm phán hạt nhân của chính phủ ông Barack Obama với Iran. Với những thỏa thuận quốc phòng mới ký kết và sự ủng hộ của Nhà Trắng, họ sẽ bạo tay hơn" - ông Defterios nhận định.

Trong khi động thái cắt đứt ngoại giao nói trên diễn ra có vẻ đột ngột nhưng trên thực tế, căng thẳng và rạn nứt đã hình thành từ nhiều năm qua và bùng nổ trong những tuần gần đây sau khi Al-Jazeera đăng tin nói Tiểu vương Tamim bin Hamad al-Thani của Qatar chỉ trích Ả Rập Saudi và kêu gọi giảm căng thẳng với Iran.

Riyadh cũng như các quốc gia khác trong Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) nhất quyết không tin lời thanh minh từ Qatar nói rằng Al-Jazeera bị "tin tặc tấn công" và ra sức chỉ trích vị tiểu vương Qatar thân mật với Tehran.