Quan hệ bí ẩn

Cũng theo ông Ushakov, Tổng thống Putin sẽ cùng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự lễ khai mạc cuộc tập trận chung trên biển Hoa Đông, kéo dài từ ngày 20 đến 26-5.

Với Nga, đây là cơ hội cho Mỹ và phương Tây thấy nước này không đơn độc giữa vòng vây trừng phạt. Còn Bắc Kinh có thể “dằn mặt” liên minh Mỹ - Nhật xung quanh tranh cãi về quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

Ông Ushakov cho biết Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Nga, chỉ sau 28 nước thuộc Liên minh châu Âu và thương mại song phương có thể lên đến 100 tỉ USD vào cuối năm nay sau khi đạt 88,8 tỉ USD hồi năm ngoái.

Trong khi Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị mô tả hồi tháng 3: “Quan hệ Trung - Nga đang ở giai đoạn tốt đẹp nhất trong lịch sử” thì một tháng sau, Tổng thống Nga Putin trả lời trực tuyến trên truyền hình: “Việc hợp tác với Trung Quốc, bao gồm các vấn đề quốc tế, đang đạt đến mức độ chưa từng có”.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và Tổng thống Nga Vladimir Putin dự lễ khai mạc

“Năm văn hóa Trung Quốc tại Nga” vào tháng 3-2013 Ảnh: US NEWS

Chia sẻ với nhau đường biên giới quốc tế dài thứ sáu thế giới, đây không phải là lần đầu tiên 2 nước xích lại gần nhau. Tháng 12-1992, Tổng thống Nga khi đó là ông Boris Yeltsin thực hiện chuyến thăm lịch sử đến Trung Quốc, gạt bỏ mấy chục năm lạnh lùng. Theo giới phân tích, đó là do Trung Quốc đang phát triển và muốn sở hữu các công nghệ hiện đại, còn Nga cần tiền hơn bao giờ hết. “Đối với Liên Xô, Trung Quốc là kẻ thù tiềm năng. Nhưng đối với Nga thì không phải” - ông Yeltsin phát biểu khi ấy.

Cứ thế, mối quan hệ này trôi thêm hơn 2 thập kỷ nữa một cách... lúc gần lúc xa. Chuyến công du nước ngoài đầu tiên khi trở thành chủ tịch Trung Quốc hồi năm ngoái của ông Tập Cận Bình là đến Nga. Ông cũng là một trong những nhà lãnh đạo nước ngoài sốt sắng nhận lời mời dự khai mạc Olympic Sochi. Nhưng theo giới phân tích, Nga luôn cẩn trọng đề phòng anh bạn láng giềng không ngừng mở rộng ảnh hưởng, đặc biệt là để mắt trông chừng vùng Siberia.

Phóng viên chuyên về an ninh Paul D. Shinkman của U.S. News & World Report nhận định Trung Quốc và Nga luôn học cách dựa vào nhau, nhiều lúc mang tính chiến lược “thời vụ”. Động lực chính đằng sau quan hệ này là sự “bù trừ tự nhiên”, trong đó năng lượng đóng vai trò chủ chốt.

Cục Thông tin Năng lượng Mỹ dự báo Trung Quốc sẽ qua mặt nước này trở thành nước nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới vào cuối năm nay. Và Nga có để bán, nhất là khi thị trường lớn nhất của năng lượng nước này ở châu Âu có thể lung lay do khủng hoảng Ukraine.

Chính vì vậy, thỏa thuận ông Putin muốn đạt được nhất tại Bắc Kinh là cung cấp khí đốt cho Trung Quốc, một thỏa thuận không chỉ đem lại lợi ích cho cả 2 bên mà còn gắn chặt số phận của họ với nhau trong những năm tới.

Ông Vasily Kashin - chuyên gia về quan hệ Nga - Trung tại tổ chức CAST (Nga) - tin rằng ông Putin và ông Tập Cận Bình còn bàn về các thương vụ vũ khí. Nhiều khả năng Moscow sẽ nới lỏng hạn chế bán vũ khí cho Trung Quốc sau khi bị nhiều nước phương Tây và NATO đóng băng quan hệ quân sự.

Tuy nhiên, mối quan hệ “thuận mua vừa bán” này không thể đạt được đồng thuận trên mọi vấn đề. Theo Reuters, ông Putin muốn nhận được sự ủng hộ của Trung Quốc liên quan đến vấn đề Ukraine. Tuy nhiên, ông Chang Deguang, chủ tịch danh dự Quỹ Nghiên cứu quốc tế Trung Quốc và là cựu đại sứ Trung Quốc tại Nga, nhận định: “Ukraine là vấn đề rất phức tạp và Trung Quốc sẽ không đứng hẳn về phía ủng hộ hoặc không ủng hộ Nga”.