Quan hệ Mỹ - Nhật vào kỷ nguyên mới

Tổng thống Mỹ Barack Obama và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe hôm 28-4 nhất trí đưa quan hệ song phương bước vào kỷ nguyên mới tại cuộc hội đàm cấp cao ở Nhà Trắng.

Hợp tác an ninh là một trong những nội dung nghị sự chính. Hai nhà lãnh đạo Mỹ - Nhật đều bày tỏ lo ngại về tham vọng bành trướng lãnh thổ của Trung Quốc tại châu Á - Thái Bình Dương. Theo ông Obama, Mỹ - Nhật tăng cường hợp tác nhằm xử lý tốt hơn các thách thức chung, từ tranh chấp hàng hải đến an ninh mạng.

Nhân dịp này, ông chủ Nhà Trắng tái khẳng định những cam kết của Washington về việc bảo vệ lãnh thổ Nhật Bản, trong đó có cả quần đảo Senkaku mà Bắc Kinh đang đòi chủ quyền. Không những thế, tại cuộc họp báo chung sau hội đàm, ông Obama còn cáo buộc Trung Quốc “phô diễn sức mạnh” trong tranh chấp với các nước láng giềng tại biển Đông.

Đúng như dự báo của nhiều người, không có bất kỳ đột phá nào đối với vấn đề đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Phát biểu sau cuộc gặp, 2 nhà lãnh đạo Mỹ - Nhật chỉ nói chung chung rằng 2 bên đã đạt được những tiến triển đáng kể dù vẫn còn một số trở ngại cần vượt qua để hoàn tất đàm phán về TPP. Việc 2 nước tìm được tiếng nói chung về TPP đóng vai trò sống còn đối với bất kỳ thỏa thuận lớn hơn nào giữa 12 nước đang cùng đàm phán.

Tổng thống Mỹ Barack Obama tiếp Thủ tướng Nhật Shinzo Abe ở Nhà Trắng hôm 28-4

Ảnh: AP

Dù chỉ trích tham vọng bành trướng lãnh thổ của Bắc Kinh nhưng Washington và Tokyo dường như không muốn đẩy quan hệ với nước này vào thế đối đầu. Điều này thể hiện rõ qua tuyên bố của ông Obama, theo đó không nên xem văn kiện hướng dẫn hợp tác quốc phòng Mỹ - Nhật mới được cập nhật là nhằm vào Trung Quốc.

“Chúng tôi nghĩ rằng không nên xem quan hệ liên minh Mỹ - Nhật mạnh mẽ là một sự khiêu khích. Tuy nhiên, điều chúng tôi phải làm là đưa Trung Quốc và các nước khác đi chung con đường duy trì trật tự và hòa bình ở khu vực” - ông Obama tuyên bố. Nhà lãnh đạo này còn lập luận chính Bắc Kinh được “hưởng lợi” từ sự hiện diện của Washington ở châu Á.

Không những thế, 2 ông Obama và Abe tuyên bố sự ra đời của TPP không phải là mối đe dọa với Bắc Kinh, đồng thời khẳng định không phản đối Ngân hàng Đầu tư hạ tầng châu Á (AIIB) do Trung Quốc dẫn đầu dù kêu gọi tổ chức này phải có những tiêu chuẩn và sự minh bạch cao.

Phản ứng của Trung Quốc ngay sau đó cho thấy nước này không yên tâm trước những trấn an của ông Obama. Theo báo China Daily hôm 29-4, Bắc Kinh cảnh báo liên minh Mỹ - Nhật không được gây tổn hại đến lợi ích của họ hoặc làm xáo trộn châu Á - Thái Bình Dương.

Sau cuộc hội đàm ở Nhà Trắng, ông Abe có bài phát biểu được dư luận đặc biệt quan tâm trước lưỡng viện quốc hội Mỹ trong ngày 29-4 (giờ Washington). Dù vậy, báo The Wall Street Journal nhận định địa điểm này có thể không thân thiện như Nhà Trắng bởi nhiều nghị sĩ đang gây sức ép để ông Abe chính thức xin lỗi về quá khứ quân phiệt của Nhật Bản. “Sự thù địch” cũng có thể đến từ không ít nghị sĩ Đảng Dân chủ đang phản đối mạnh mẽ TPP.