Thảm họa tự tạo

Theo số liệu mới nhất, ít nhất 91 người mất tích, 16 người bị thương, hơn 30 tòa nhà bị hư hại và 400 m đường ống dẫn khí đốt tự nhiên của Công ty PetroChina phát nổ trong vụ lở đất kinh hoàng ở khu công nghiệp Hằng Thái Dụ tại TP Thâm Quyến, tỉnh Quảng Đông - Trung Quốc hôm 20-12.

Quản lý yếu kém

Tại cuộc họp báo ngày 21-12, Phó Thị trưởng Thâm Quyến Lưu Khánh Sinh cho biết khoảng 1.500 nhân viên cứu hộ, 151 xe tải, 15 xe cứu thương, hơn 60 nhân viên y tế, máy xúc, chó nghiệp vụ… đã được huy động đến hiện trường vụ tai nạn. Ngoài ra, nhà chức trách còn cung cấp chăn mền, khăn, quần áo, nước uống và thực phẩm cho những người dân bị ảnh hưởng. Cũng theo ông Lưu, vụ lở đất xảy ra trên khu vực rộng 380.000 m2, trong đó có những nơi bị phủ lớp đất đá dày hơn 10 m.

Lực lượng cứu hộ tại hiện trường vụ lở đất ngày 21-12 Ảnh: REUTERS

Trong khi đó, Bộ Tài nguyên Đất đai Trung Quốc khẳng định vụ lở đất xuất phát từ việc một quả núi chất thải xây dựng gần đó bị sụp. “Lượng bùn đất và phế thải bị chất đống quá nhiều và quá cao (khoảng 100 m) tại khu vực này. Khi nó đổ sụp, các tòa nhà bị kéo theo” - tuyên bố nêu rõ.

Trong khi đó, cổng thông tin của chính quyền Thâm Quyến cho biết khu chất thải nói trên chỉ được phép tồn tại trong khoảng 1 năm và lẽ ra phải ngừng hoạt động từ tháng 2 năm nay nhưng công nhân vẫn đổ chất thải ra đó. Ngoài ra, trên mạng xã hội Weibo có thông tin số chất thải xây dựng được một quan chức địa phương cho phép bỏ tại đó nhưng nội dung này nhanh chóng bị xóa.

Thâm Quyến là một trong những đặc khu kinh tế đầu tiên của Trung Quốc và là nơi thực hiện mô hình kinh tế thị trường tự do từ những năm 1980. Sau đó, địa phương này dần chuyển sang các ngành công nghiệp tiên tiến như công nghệ sinh học và các nhà lãnh đạo thành phố càng thúc đẩy hơn tiến trình cải tổ kinh tế. Tuy nhiên, vụ sạt lở đất lại cho thấy thành công của Thâm Quyến không che khuất được những rủi ro xuất phát từ quản lý yếu kém.

Cảnh báo từ trước

Hơn 1 năm trước, tờ Tin tức Thâm Quyến buổi tối đã cảnh báo sự bùng nổ kinh tế khiến Thâm Quyến không còn nơi chứa những chất thải bị bỏ lại bởi cơn sốt xây dựng. Tờ báo số ra tháng 10-2014 này khi đó dẫn lời một quan chức địa phương cho biết: “Thâm Quyến có 12 khu đổ phế thải và chúng chỉ còn cầm cự được đến năm sau (2015)”. Quan chức này cũng thừa nhận việc lựa chọn nơi chứa phế thải là điều cực kỳ khó trong thời gian tới.

Một số tờ báo khác đưa tin ngày càng có nhiều công ty tìm cách bỏ chất thải xây dựng trái phép sau khi những khu chất thải hoạt động hợp pháp không còn chỗ chứa. Riêng nhật báo Đặc khu Kinh tế Thâm Quyến cho biết một số công ty trở nên tuyệt vọng trong việc tìm nơi đổ chất thải xây dựng đến nỗi trưng dụng luôn cả ao hồ từng dùng để nuôi cá. Những hoạt động này thường vấp phải sự phản đối của cư dân địa phương trong lúc chính quyền thường phớt lờ tác động của chúng đến môi trường.

Giờ đây, bên cạnh các tòa nhà mới, phế thải trút ra từ một tuyến tàu điện ngầm đang xây dựng ở Thâm Quyến khiến người dân nơm nớp lo về một thảm họa tương tự hôm 20-12, sự sợ hãi còn lan rộng ra nhiều địa phương khác ở Trung Quốc. Chẳng hạn, cư dân ở làng Hoàng Bi Kiều, huyện Thiệu Dương, tỉnh Hồ Nam đang sợ hãi vì trên mảnh đất họ sinh sống bỗng liên tiếp xuất hiện những hố lớn có thể “nuốt chửng” người và vật đi qua bất cứ lúc nào.