“Thời của Trump” bắt đầu

Tỉ phú Donald Trump hôm 20-1 (giờ địa phương) tuyên thệ nhậm chức tổng thống thứ 45 của Mỹ, mở ra một chương mới hứa hẹn đầy biến động cho đất nước đang bị chia rẽ sâu sắc và không rõ hướng đi sắp tới, sau kết quả gây sốc trong cuộc bầu cử hồi tháng 11-2016.

Nội bộ rạn nứt

Trước sự chứng kiến của khoảng 900.000 người, trong đó có không ít người biểu tình phản đối, buổi lễ tuyên thệ của ông Trump và Phó Tổng thống đắc cử Mike Pence diễn ra bên ngoài Đồi Capitol (trụ sở Quốc hội Mỹ) ở thủ đô Washington vào giữa trưa 20-1, theo sau là bài diễn văn nhậm chức của tân tổng thống. Khác với người tiền nhiệm Barack Obama, ông Trump, 70 tuổi, vào Nhà Trắng với tỉ lệ ủng hộ thấp kỷ lục trong 40 năm qua - 40%, theo thăm dò của đài ABC News/báo The Washington Post.

Chưa hết, nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông còn được “chào đón” bởi một loạt cuộc biểu tình diễn ra khắp Washington ngày 20-1 và cuộc tuần hành dự kiến thu hút đến 250.000 người tham gia ngày 21-1. Sự chia rẽ còn diễn ra trong chính trường khi, theo tờ The Washington Post, gần 70 nghị sĩ Đảng Dân chủ không tham dự sự kiện nói trên.

Ông Trump tuyên thệ nhậm chức. Ảnh: AP

Những gì xảy ra ở trên báo hiệu ông Trump sẽ đối diện không ít trở ngại nếu thực sự muốn hàn gắn rạn nứt trong lòng nền kinh tế lớn nhất thế giới. Nhà lãnh đạo này cam kết sẽ đoàn kết đất nước trong bài phát biểu vào đêm trước ngày nhậm chức nhưng danh sách cần làm sau khi nắm quyền của ông lại khiến dư luận lo ngại sự chia rẽ chỉ tăng chứ không giảm. Theo Reuters, phe Cộng hòa đang kiểm soát lưỡng viện quốc hội hy vọng sẽ cùng ông Trump nhanh chóng bãi bỏ hoặc thay thế những di sản của người tiền nhiệm Obama, như đạo luật chăm sóc sức khỏe và những quy định bị họ xem là cản trở kinh tế phát triển.

Đảng Dân chủ dĩ nhiên không chịu khoanh tay đứng nhìn. Họ đang lên kế hoạch “ngáng đường” phe Cộng hòa bất kỳ khi nào có thể sau khi nhiều lần bày tỏ lập trường phản đối luận điệu chống người nhập cư và kế hoạch xây bức tường dọc biên giới với Mexico của ông Trump. “Nỗi lo sợ thật sự là ông ấy sẽ bắt đầu đảo ngược những tiến triển đạt được (dưới thời ông Obama) trong ngày làm việc đầu tiên. Chúng tôi đang trong tình trạng báo động về những điều này” - Thượng nghị sĩ Chris Van Hollen của Đảng Dân chủ nói với tờ Baltimor Sun.

Thế giới hoang mang

Không chỉ nước Mỹ mà cả thế giới cũng hoang mang khi kỷ nguyên của ông Trump bắt đầu. Vị tổng thống Mỹ thứ 45 đã kịp ghi dấu lên những xáo trộn của thế giới ngay từ khi ông đắc cử hồi tháng 11-2016. Trước khi nhậm chức, ông Trump đã kịp làm phật lòng đồng minh lâu năm Đức sau khi chọc giận Trung Quốc và gây căng thẳng với các lãnh đạo NATO, đồng thời khiến các đối tác khác của Liên minh châu Âu (EU) cảnh giác. Theo báo New York Times, sự khó đoán dường như là đặc điểm dễ đoán nhất ở ông Trump. Thế giới đang dần quen với những thông điệp đầy khiêu khích đăng tải trên mạng xã hội của vị lãnh đạo “nghiện” Twitter nhưng lại mù mờ về ý nghĩa của những thông điệp được ông đưa ra ở thế giới thị phi này. Liệu chúng có phải là những định hướng chính sách mới, đánh giá cá nhân hay chỉ đơn giản là ý nghĩ thoáng qua?

Nữ lãnh đạo quyền lực nhất thế giới, Thủ tướng Đức Angela Merkel, hôm 16-1 đã thẳng thừng đáp lời rằng châu Âu “đủ khả năng tự quyết định số phận” sau những phát ngôn gây phẫn nộ của ông Trump về EU và Anh. Tân tổng thống Mỹ khi đó gọi EU “về cơ bản là một phương tiện cho Đức” và dự đoán khối này sẽ phải chứng kiến các thành viên khác nối gót Anh ra đi.

Ông còn cho rằng bà Merkel đã “phạm sai lầm nghiêm trọng” vì cho phép dòng người nhập cư đổ vào châu Âu. Bên cạnh đó, NATO bị ông Trump chỉ trích là “lỗi thời” vì cố tình không chống chủ nghĩa khủng bố. Cựu đại sứ Mỹ tại NATO Nicholas Burns cho rằng bình luận này không khác gì “đòn tấn công trực diện vào trật tự do chúng ta xây dựng từ năm 1945 và là sự khước từ ý tưởng Mỹ dẫn dắt phương Tây”.

Những phát ngôn hạ uy tín của NATO và danh dự của EU của ông Trump không khác gì mục tiêu mà Kremlin đang hướng tới, theo Giám đốc Trung tâm chiến lược và nghiên cứu quốc tế Heather Conley. Tờ Time cũng cho rằng Moscow sẽ chào đón thái độ ngờ vực của tân tổng thống Mỹ với giá trị của NATO, cũng như thiện chí cải thiện quan hệ với Nga mà ông Trump không giấu giếm kể từ khi tranh cử.

Tương lai quan hệ Mỹ - Trung cũng là tâm điểm chú ý. Chủ tịch Ủy ban Chính sách Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc Lester Ross hôm 18-1 cảnh báo Bắc Kinh đang chuẩn bị các biện pháp trả đũa nếu ông Trump hiện thực hóa lời đe dọa áp đặt hạn chế thương mại và đầu tư đối với nền kinh tế số 2 thế giới.

Các biện pháp trả đũa được cho là đang được âm thầm chuẩn bị dù Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hồi đầu tuần này lên tiếng cảnh báo tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos - Thụy Sĩ rằng một cuộc chiến thương mại sẽ chẳng đem lại lợi ích cho ai.

Mặt khác, tờ China Daily cảnh báo ông Trump đang “đùa với lửa” sau phát ngôn về chính sách “Một Trung Quốc” trên tờ The Wall Street Journal. Tờ báo của Trung Quốc khẳng định nếu Đài Loan bị đưa lên bàn đàm phán như lời ông Trump gợi ý, “Bắc Kinh không còn cách nào khác là phải tháo găng tay”.