Tại cuộc gặp Thứ trưởng Bộ Tư pháp Rod Rosenstein ngay trước khi lên đường thăm châu Âu tuần này, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhận được một thông tin chấn động: Bộ Tư pháp sẽ sớm truy tố 12 "sĩ quan tình báo" Nga vì xâm nhập mạng máy tính của Đảng Dân chủ để can thiệp cuộc bầu cử Mỹ năm 2016.
Không phải kẻ thù
Dù vậy, những phát biểu tại châu Âu sau đó của nhà lãnh đạo Mỹ không cho thấy ông không đánh giá đúng mức độ nghiêm trọng của những gì sắp xảy ra. Ông tiếp tục công kích cuộc điều tra do công tố viên đặc biệt Robert Mueller đứng đầu trong lúc dành những lời lẽ dễ chịu cho Tổng thống Nga Vladimir Putin trước cuộc gặp dự kiến vào ngày 16-7 giữa hai người tại thủ đô Helsinki - Phần Lan.
Ông Trump khẳng định nhà lãnh đạo Nga không phải là kẻ thù mà là đối thủ cạnh tranh, đồng thời hy vọng hai bên sớm trở thành bạn bè dù không quên cam kết sẽ hỏi ông Putin về cáo buộc can thiệp bầu cử.
Sau khi ông Rosenstein chính thức công bố cáo trạng đối với 12 người Nga nêu trên hôm 13-7, cả ông Trump và Nhà Trắng đều không chỉ trích Nga. Một số thành viên Đảng Dân chủ lập tức kêu gọi ông chủ Nhà Trắng hủy cuộc gặp với ông Putin nhưng Nhà Trắng khẳng định kế hoạch này không bị ảnh hưởng gì. Không quyết liệt như thế, vài thượng nghị sĩ Cộng hòa thúc giục ông Trump gây sức ép để buộc Nga chuyển hướng ngay cả khi Moscow lâu nay khẳng định không can thiệp bầu cử Mỹ.
Ông Jeffrey Mankoff, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược quốc tế (Mỹ), cho rằng cáo trạng nêu trên khiến ông Trump gặp khó trong việc giảm nhẹ vấn đề hoặc phớt lờ nó. Các cố vấn của ông Trump cho biết nhà lãnh đạo này không muốn bị đánh giá là thắng cử nhờ sự giúp đỡ từ bên ngoài thay vì thực lực. Ngoài ra, ông có thể không vui khi thấy chiến dịch tranh cử của mình bị điều tra về nghi án thông đồng với Nga.
Người dân Scotland biểu tình phản đối chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 14-7. Ảnh: REUTERS
Tìm lĩnh vực hợp tác mới
Ông Trump thường xuyên công kích cuộc điều tra của ông Mueller, dẫn đến cáo buộc ông không xem trọng hoặc cản trở nỗ lực tìm hiểu chuyện gì đã thực sự xảy ra. "Ông Donald Trump thích mô tả cuộc điều tra là "săn phù thủy". Chúng ta vừa tìm thấy một số phù thủy và họ đã bị truy tố" - ông John D. Podesta, cựu chủ tịch chiến dịch tranh cử của bà Hillary Clinton, phản ứng khi trả lời đài ABC News. Theo tờ The Washington Post, 32 người Nga và Mỹ đang đối mặt cáo buộc hoặc đồng ý nhận tội trong cuộc điều tra cho đến giờ, trong đó có ông Paul Manafort, cựu chủ tịch chiến dịch tranh cử của ông Trump.
Cáo buộc Nga "phá" bầu cử Mỹ chỉ là một trong số nhiều vấn đề gai góc đang khiến quan hệ hai nước xấu đi. Cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới chắc chắn còn đề cập những điểm nóng khác như các biện pháp trừng phạt kinh tế Nga của Mỹ, vai trò của Moscow trong khủng hoảng Ukraine và Syria, quan hệ căng thẳng giữa Nga và một số nước NATO…
Dù vậy, những hành động gây rạn nứt của ông Trump tại Hội nghị Thượng đỉnh NATO trong ngày 11 và 12-7 vừa qua có lẽ khiến Nga hài lòng. Ông dọa rút Mỹ khỏi NATO nếu các thành viên không tăng chi tiêu quốc phòng nhanh hơn, không ngần ngại chỉ trích Đức phụ thuộc Nga về khí đốt và để ngỏ khả năng công nhận việc Moscow sáp nhập bán đảo Crimea vào năm 2014.
Ngoài việc thu hẹp khoảng cách, hai ông chủ Nhà Trắng và Điện Kremlin còn dự kiến tìm kiếm thỏa thuận, lĩnh vực hợp tác mới. Một ứng viên tiềm tàng là thỏa thuận vũ khí hạt nhân mới. Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược mới, được thương thảo thời Tổng thống Barack Obama, sẽ hết hạn năm 2021 và hai bên đều muốn gia hạn cũng như mở rộng nó. Ngoài ra, hai nhà lãnh đạo có thể bàn về tranh cãi liên quan đến việc thực thi Hiệp ước cấm triển khai tên lửa tầm trung trên đất liền ký từ năm 1987.
Bloomberg dẫn lời một quan chức cấp cao giấu tên của Nga nhận định hội nghị thượng đỉnh sắp tới có thể đặt nền tảng cho những bước đi trong tương lai dù nó ít nhiều bị phủ bóng bởi cáo trạng mới nhất từ phía Mỹ.
Điểm nóng Syria
Cố vấn đối ngoại của Tổng thống Nga Vladimir Putin, Yuri Ushakov, hôm 13-7 cho biết tình hình Syria và sự hiện diện của Iran tại đó sẽ là những nội dung được thảo luận nhiều tại Hội nghị Thượng đỉnh Nga - Mỹ sắp tới.
Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton đã phần nào hé lộ những mục tiêu chiến lược của Washington tại Syria. Cụ thể, ông Bolton nói đến một thỏa thuận cho phép Tổng thống Syria Bashar al-Assad tiếp tục nắm quyền dù phương Tây trong những năm qua khẳng định chiến sự không thể kết thúc nếu nhà lãnh đạo này không ra đi. Ông Bolton cũng nói tới khả năng đàm phán để Iran rút lực lượng khỏi Syria. Theo cố vấn này, vấn đề chiến lược hiện nay là Iran, không phải ông Assad.
Trong chuyến thăm Moscow tuần này, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tiếp tục đề nghị Nga gây áp lực để Iran rút khỏi Syria, đổi lại Tel Aviv sẽ không chống chế độ Assad. Dù vậy, giới chức Nga nhận định việc kỳ vọng Iran rút toàn bộ lực lượng khỏi Syria là phi thực tế. Một thỏa thuận khả dĩ hơn là binh sĩ Syria sẽ thay thế lực lượng Iran và các tay súng phong trào Hezbollah tại những khu vực gần biên giới với Israel. Trong khi đó, ông Ali Akbar Velayati, cố vấn cấp cao của nhà lãnh đạo tối cao Iran Ali Khamenei, hôm 13-7 khẳng định lực lượng nước này không có ý định rời Syria bất chấp áp lực của Mỹ và Israel.
Trong lúc này, có thông tin Israel, Ả Rập Saudi và Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) đang thúc đẩy thỏa thuận, theo đó Mỹ sẽ công nhận chuyện Nga sáp nhập Crimea để đổi lấy sự hợp tác của Moscow trong vấn đề Syria. Dù vậy, ông Martin Indyk, chuyên gia của Viện Brookings (Mỹ), nói với tờ The Jerusalem Post rằng Nga chưa sẵn sàng đối đầu với Iran ở Syria vì có thể ảnh hưởng đến nỗ lực giúp ông Assad củng cố quyền lực. Trong khi đó, ông Trump vẫn chưa làm việc với các đồng minh châu Âu về việc dỡ bỏ trừng phạt nhằm vào Nga liên quan đến vấn đề sáp nhập Crimea.
PHẠM NGHĨA
và quét mã QR
Bình luận (0)