Mông Cổ là một vùng đất rộng lớn với những huyền thoại vĩ đại. Không đường xá, không nhà cửa cố định, chỉ có bầu trời lồng lộng, chùm cỏ khô và những cơn gió. Đây là đất nước của Thành Cát Tư Hãn, vị vua từng chinh phục thế giới trên lưng ngựa. Những giai thoại về ông đầy rẫy những tình tiết về các vụ bắt cóc, đổ máu, tình yêu và sự trả thù.
Thế nhưng, đó là lịch sử. Huyền thoại chỉ thật sự bắt đầu với cái chết của thủ lĩnh Mông Cổ lừng danh.
Thành Cát Tư Hãn là người từng thống trị vùng lãnh thổ rộng lớn từ Thái Bình Dương đến biển Caspi. Khi qua đời, ông yêu cầu được chôn cất trong bí mật. Vì vậy, một đội quân đưa tang đã đưa di hài của người thủ lĩnh về nhà, giết chết bất cứ ai tình cờ có mặt trên đường để che giấu tung tích của ngôi mộ. Đến khi vị vua Mông Cổ được đặt tại nơi an nghỉ cuối cùng, các binh lính của ông điều khiển đàn ngựa 1.000 con xóa bỏ bất kỳ dấu vết nào còn sót lại của khu mộ.
Trong vòng 800 năm kể từ khi Thành Cát Tư Hãn qua đời, không một ai lần được dấu tích nào về nơi ông yên nghỉ.
Ảnh: Samuel Bergstrom
Các cuộc thám hiểm do người nước ngoài dẫn đầu đã theo đuổi tung tích lăng mộ thông qua những ghi chép lịch sử, những cuộc khám phá khu vực và thậm chí từ ngoài không gian. Một dự án mang tên "Valley of the Khans" (tạm dịch: Thung lũng của các Khả Hãn) của mạng truyền hình National Geographic còn dùng hình ảnh vệ tinh để tìm kiếm vị trí của khu mộ. Tuy nhiên, phần lớn những nỗ lực này đều đến từ cộng đồng quốc tế. Ngược lại, người dân Mông Cổ không muốn nơi chôn cất của vị Khả Hãn bị phát hiện.
Dĩ nhiên, nguyên nhân chắc chắn không phải là do Thành Cát Tư Hãn không phải một nhân vật quan trọng ở quê nhà. Hình ảnh của ông xuất hiện rất phổ biến trên các tờ tiền và những chai rượu vodka ở Mông Cổ. Vì vậy, nhiều người ngoại quốc đều lấy làm lạ khi việc tìm kiếm mộ Thành Cát Tư Hãn lại được xem là một chủ đề cấm kỵ tại Mông Cổ.
Truyền thông nước ngoài vẫn thường thêu dệt rằng nguyên nhân của điều này là do nhiều người tin rằng có một lời nguyền gắn với lăng mộ Thành Cát Tư Hãn, rằng nếu nơi này bị phát hiện, thế giới sẽ lâm vào cảnh tận thế.
Lời nguyền tương tự cũng được gắn với huyền thoại về Thiếp Mộc Nhi, một vị vua người Đột Quyết - Mông Cổ vào thế kỷ 14. Lăng mộ của ông được các nhà khảo cổ Xô viết tìm thấy vào năm 1941. Ngay sau khi nơi an nghỉ của vị vua bị quấy rầy, Đức Quốc xã liền đem quân xâm chiếm Liên Xô, tiến hành Mặt trận phía Đông trong Thế chiến II. Theo những người mê tín dị đoan, đây chính là giá phải trả.
Ảnh: Samuel Bergstrom
Tuy nhiên, Uelun, một nữ cử nhân người Mông Cổ trẻ tuổi với tấm bằng tốt nghiệp ngành quan hệ quốc tế của trường ĐH Quốc gia Buryat (Nga), lại không tin vào điều này. Theo ý kiến của cô, thái độ của người Mông Cổ chính là sự tôn trọng dành cho Thành Cát Tư Hãn. Rõ ràng là ông không muốn bị tìm thấy. "Họ đã rất nỗ lực để che giấu lăng mộ. Tìm ra nó là hành động đi trái lại mong muốn của ông ấy" - Uelun nói.
Đây cũng là ý kiến chung của người dân Mông Cổ, một đất nước có truyền thống lâu đời và niềm tự hào sâu sắc. Ngoài việc có nhiều gia đình treo những tấm thảm hoặc chân dung của Thành Cát Tư Hãn, một số người còn tự nhận là "Những hậu duệ hoàng kim" sau khi lần theo nguồn gốc của tổ tiên. Điều này có nghĩa là người sáng lập ra đế chế Đại Hãn vẫn là một biểu tượng quyền lực ở khắp vùng đất Mông Cổ.
Cuộc tìm kiếm lăng mộ Thành Cát Tư Hãn
Ngoài những áp lực về văn hóa, cuộc tìm kiếm lăng mộ còn bị ngăn trở bởi một loạt những vấn đề kỹ thuật khác. Mông Cổ là một quốc gia rộng lớn và chưa phát triển - rộng gấp 7 lần Vương quốc Anh nhưng đường xá chỉ chiếm 2% diện tích. Mật độ dân số tại đây thấp đến nỗi chỉ thua đảo Greenland gần Bắc Cực và một số hòn đảo hẻo lánh khác. Vì vậy, phần lớn cảnh tượng ở đây đều toát lên sự hoang dã đầy chất sử thi.
Ảnh: Samuel Bergstrom
Tiến sĩ (TS) Diimaajav Erdenebaatar đã có một sự nghiệp vượt qua những thử thách như vậy khi theo đuổi bộ môn khảo cổ học. Là người đứng đầu khoa Khảo cổ tại Trường ĐH Quốc gia Ulaanbaatar ở thủ đô Mông Cổ, ông Erdenebaatar là một thành viên của đoàn thám hiểm chung đầu tiên trong việc tìm kiếm lăng mộ.
Dự án kết hợp của Nhật Bản - Mông Cổ mang tên "Gurvan Gol" (có nghĩa là Ba dòng sông) tập trung khai thác nơi sinh của Thành Cát Tư Hãn tại tỉnh Khentii, nơi có 3 con sông chảy qua tên Onon, Kherlen và Tuul.
Dự án diễn ra vào năm 1990, cùng năm với cuộc Cách mạng Dân chủ Mông Cổ khi đất nước này phản đối ôn hòa chính quyền cũ để đòi hệ thống dân chủ mới. Không chỉ ảnh hưởng đến chính trị mà sự kiện này còn bác bỏ cuộc tìm kiếm lăng mộ Thành Cát Tư Hãn, khiến dự án Gurvan Gol bị ngừng lại.
Kể từ năm 2001, TS Erdenebaatar đã tiến hành khai quật một nghĩa trang 2.000 năm tuổi của các vị vua Hung Nô ở trung tâm tỉnh Arkhangai. Ông tin rằng người Hung Nô là tổ tiên của người Mông Cổ và đây cũng là quan niệm của Thành Cát Tư Hãn. Vì vậy, phong tục chôn cất của họ có thể giống nhau và lăng mộ của vua Hung Nô sẽ phần nào tương tự với lăng mộ của Thành Cát Tư Hãn.
Các vị vua Hung Nô được chôn cất bên trong những gian buồng bằng gỗ ở độ sâu 20 m dưới lòng đất, phía trên được đánh dấu bằng những tảng đá hình vuông.
TS Erdenebaatar đã mất tới 10 năm để khai quật lăng mộ đầu tiên vốn đã bị những kẻ đào trộm mộ cướp phá. Dù vậy, bên trong ngôi mộ vẫn còn rất nhiều tài sản giá trị như một cỗ xe ngựa của Trung Quốc, đồ thủy tinh của La Mã và vô số kim loại quý.
Ảnh: Samuel Bergstrom
Nhiều người tin rằng lăng mộ của Thành Cát Tư Hãn cũng chứa đựng những kho báu tương tự được thu thập từ khắp Đế chế Mông Cổ. Đây là một trong những lý do vì sao ngôi mộ này lại được cộng đồng quốc tế hết mực quan tâm.
Nhưng nếu Thành Cát Tư Hãn thật sự được chôn cất theo kiểu của người Hung Nô, việc xác định vị trí của lăng mộ sẽ rất khó khăn vì chỉ cần loại bỏ tảng đá đánh dấu là sẽ không còn dấu vết nào. Không những vậy, hầm mộ chính còn nằm sâu đến 20 m dưới mặt đất. Nếu xét đến diện tích rộng lớn của Mông Cổ, đây quả là một nhiệm vụ bất khả thi.
Manh mối tiềm năng tại vùng cấm địa
Theo văn học dân gian, Thành Cát Tư Hãn được chôn cất trên đỉnh Burkhan Khaldun của dãy núi Khentii, cách thủ đô Ulaanbaatar 160 km về phía Đông-Bắc. Khi còn trẻ, ông từng giấu mình khỏi kẻ thù trên chính ngọn núi trên và thề sẽ quay lại khi qua đời. Tuy nhiên, các học giả đều có những quan niệm bất đồng về vị trí chính xác, nếu có, của lăng mộ Thành Cát Tư Hãn trên đỉnh núi.
"Đó là một ngọn núi thiêng nhưng điều này không có nghĩa là ông ấy được chôn ở đó" - TS Sodnom Tsolmon, giáo sư môn lịch sử tại trường ĐH Quốc gia Ulaanbaatar, nhận định.
Ảnh: Peter Langer
Các học giả đã sử dụng những tư liệu lịch sử để tìm vị trí của lăng mộ nhưng các giả thuyết họ đưa ra lại thường đối lập nhau. Chi tiết đàn ngựa 1.000 con ám chỉ một thung lũng hoặc đồng bằng, giống như lăng mộ của vua Hung Nô. Thế nhưng lời thề của Thành Cát Tư Hãn lại gắn với một ngọn núi.
Dường như cho rằng mọi thứ còn chưa đủ phức tạp, nhà dân tộc học người Mông Cổ S. Badamkhatan còn phát hiện tới 5 ngọn núi từng có tên là Burkhan Khaldun trong lịch sử (tuy nhiên ông lại kết luận rằng ngọn núi Burkhan Khaldun ngày nay có thể là địa điểm chính xác).
Trước đây, khu vực xung quanh ngọn núi thiêng từng là vùng cấm địa, chỉ cho phép gia đình hoàng gia tiếp cận. Giờ đây, nó được gọi là Khu vực được bảo vệ nghiêm ngặt Khan Khentii và cũng là một Di sản Thế giới được UNESCO công nhận.
Kể từ khi núi Burkhan Khaldun nhận được danh hiệu này, các nhà nghiên cứu đều bị cấm lui tới đây. Điều này khiến cho bất kỳ giả thuyết nào về lăng mộ Thành Cát Tư Hãn tiếp tục rơi tình trạng không có lời giải đáp.
Ảnh: Samuel Bergstrom
Tâm nguyện cuối cùng của người chiến binh
Nếu ngôi mộ đã nằm ngoài tầm với, tại sao nó vẫn còn là một vấn đề gây tranh cãi tại Mông Cổ?
Đơn giản là vì Thành Cát Tư Hãn là vị anh hùng vĩ đại nhất trong lịch sử Mông Cổ. Nếu như thế giới phương Tây chỉ nhớ về những cuộc chinh phạt của ông thì người Mông Cổ lại cảm kích những gì ông đã tạo ra.
Đế chế của Thành Cát Tư Hãn đã nối kết phương Đông và phương Tây và giúp Con đường tơ lụa phát triển thăng hoa. Ông là người đặt ra quy định miễn trừ ngoại giao và thiết lập sự tự do tôn giáo. Vị vua Mông Cổ cũng là người tạo ra dịch vụ đưa tin bằng ngựa và sử dụng tiền giấy. Vì vậy, Thành Cát Tư Hãn không chỉ là người chinh phục thế giới mà còn đưa ánh sáng văn minh đến nhân loại.
Ngày nay, ông vẫn là một tượng đài được kính trọng hết mức. Đó cũng là lý do vì sao những người Mông Cổ như cô gái trẻ Uelun lại không muốn nơi yên nghỉ của Thành Cát Tư Hãn bị quấy rầy. "Nếu muốn chúng ta tìm được thì họ đã để lại một vài dấu hiệu" - Uelun nói.
và quét mã QR
Bình luận (0)