Vùng đất của "ngọn lửa vĩnh cửu"

"Ngọn lửa đã cháy suốt 4.000 năm và chưa bao giờ tắt dù trời có mưa gió hoặc tuyết rơi". Đó là những lời mô tả của cô Aliyeva Rahila, hướng dẫn viên tại Azerbaijan, về bức tường lửa "nhảy múa" trải dài 10 m trên sườn núi với tên gọi Yanar Dag (nghĩa là sườn núi đang cháy).

Bí ẩn dưới lòng đất

Azerbaijan là quốc gia có nguồn dự trữ dầu khí khổng lồ. Yanar Dag nằm trên bán đảo Absheron, cách thủ đô Baku 25 km về phía Đông Bắc. Do nằm trên mỏ khí đốt tự nhiên bị rò rỉ nên Yanar Dag liên tục thổi bùng những ngọn lửa có độ cao ít nhất là 3 m với không khí xung quanh thường nồng nặc mùi khí gas. Cùng với gió to trên bán đảo Absheron, những đám lửa có hình thù kỳ quái góp phần làm tăng vẻ huyền bí của Yanar Dag - một địa điểm khiến không ít người hoảng sợ nhưng cũng thu hút nhiều du khách suốt hàng ngàn năm qua.

Nhà thám hiểm người Ý Marco Polo từng viết về hiện tượng bí ẩn này khi ông đi qua Azerbaijan vào thế kỷ XIII. Các thương nhân đi qua con đường tơ lụa cũng truyền tai nhau câu chuyện về những ngọn lửa kỳ lạ. Nhờ vậy, Azerbaijan từ lâu được mệnh danh là "vùng đất của lửa".

Đền thờ lửa Ateshgah được xây dựng trên vị trí rò rỉ khí gas Ảnh: CNN

Những đám cháy như thế từng xảy ra rất nhiều ở Azerbaijan. Tuy nhiên, hầu hết chúng giờ đây đã bị dập tắt do gây ra sự giảm áp suất khí dưới lòng đất, cản trở hoạt động khai thác thương mại. Yanar Dag là một trong số ít nơi vẫn còn "ngọn lửa vĩnh cửu" và có lẽ là gây ấn tượng mạnh mẽ nhất. Khu vực này đang được bảo tồn và là nơi diễn ra nhiều nghiên cứu khảo cổ quy mô lớn.

Thời xa xưa, ngọn lửa này đóng vai trò quan trọng trong Bái Hỏa giáo - một tôn giáo cổ có tục thờ thần lửa bắt nguồn từ Iran và trở nên phổ biến ở Azerbaijan. Ngày nay khách du lịch tới Azerbaijan thường quan tâm đến khung cảnh ngoạn mục diễn ra trước mắt hơn là yếu tố tôn giáo.

Trải nghiệm ở đây ấn tượng nhất là về đêm hoặc vào mùa đông. Cô Rahila chia sẻ khi tuyết rơi, bông tuyết tan vào không khí trước khi kịp chạm đất do sức nóng từ ngọn lửa.

Đền thờ thần lửa

Dù những tài liệu cổ nói các đám lửa trên núi Yanar Dag bắt đầu bùng cháy từ hàng ngàn năm trước nhưng một số ý kiến cho rằng chúng chỉ mới xuất hiện hồi những năm 1950. Bất chấp tranh cãi này, Yanar Dag không ngừng làm du khách lẫn người dân địa phương kinh ngạc.

Hồi năm ngoái, tổng cộng có 63.574 du khách đến tham quan nơi này, bao gồm 54.717 người nước ngoài. Phần lớn du khách nước ngoài đến từ Nga, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Iraq và một số nước khác. Chính phủ Azerbaijan gần đây quyết định chi 705.000 USD để nâng cấp Yanar Dag nhằm phục vụ du khách tốt hơn.

Bức tường lửa “nhảy múa” trải dài 10 m trên sườn núi với tên gọi Yanar Dag (nghĩa là sườn núi đang cháy) Ảnh: AZERNEWS

Để có cái nhìn rõ nét hơn về lịch sử thờ lửa của người dân Azerbaijan, du khách được khuyến khích tham quan đền thờ lửa Ateshgah, nằm ở phía Đông thủ đô Baku. "Từ thời xa xưa, người dân địa phương nghĩ rằng đây là nơi thần lửa sinh sống" - nữ hướng dẫn viên nói về ngôi đền hình ngũ giác do những người di cư từ Ấn Độ xây vào thế kỷ XVII và XVIII này.

Theo đài CNN, nghi thức thờ thần lửa ở khu vực này có từ thế kỷ X hoặc sớm hơn. Tên đền Ateshgah xuất phát từ tiếng Ba Tư có nghĩa là "ngôi nhà lửa". Ngôi đền được gắn liền với Bái Hỏa giáo nhưng lịch sử nói nhiều về nó như là một nơi thờ cúng của người Hindu.

Nằm giữa ngôi đền là một miếu thờ mái vòm được xây dựng trên vị trí rò rỉ khí gas. Ngọn lửa cháy liên tục trong miếu thờ này cho đến năm 1969. Sau đó, ngọn lửa được duy trì nhờ nguồn cung cấp khí gas chính của Baku và chỉ được thắp sáng phục vụ du khách. Bao quanh ngôi đền là 24 căn phòng, từng là nơi dừng chân của các đoàn hành hương, thương lái và tín đồ Hindu khổ hạnh.

Tuy nhiên, ngôi đền không còn được sử dụng làm nơi thờ cúng từ cuối thế kỷ XIX, thời điểm các giếng dầu xung quanh được phát triển. Khu phức hợp này trở thành viện bảo tàng vào năm 1975, được đưa vào danh sách đề cử Di sản thế giới của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc (UNESCO) năm 1998 và đón khoảng 15.000 du khách mỗi năm.