Bảo vệ di sản bằng mọi giá

* Phóng viên: Với tư cách là người phát ngôn của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL), ông có thể cho biết quan điểm chính thức của bộ về 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A?

- Ông Phan Đình Tân: Quan điểm của chúng tôi là muốn phát triển phải chú ý đến bảo tồn. Không thể bằng mọi giá phát triển kinh tế mà bỏ quên bảo tồn di sản. Di sản văn hóa hàng ngàn năm hun đúc thành nhưng di sản thiên nhiên thì phải hàng triệu năm mới có được. Phải có thái độ rõ ràng ngay từ bây giờ để bảo tồn các giá trị di sản văn hóa và di sản thiên nhiên, nếu không thì thế hệ con cháu chúng ta phải trả giá đắt.

* Ông giải thích thế nào khi TS Lê Đức Chương, Vụ trưởng Vụ Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Bộ VH-TT-DL, cho rằng 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A không ảnh hưởng đến Vườn Quốc gia (VQG) Cát Tiên?

- Ông Lê Đức Chương không phải là người phát ngôn của Bộ VH-TT-DL nên đó chỉ là ý kiến cá nhân.

Bộ VH-TT-DL cực kỳ chú trọng đến việc bảo tồn văn hóa, phải bảo đảm tiêu chí phát triển bền vững. Tăng trưởng kinh tế phải đi đôi với bảo vệ tài nguyên môi trường, di tích và di sản chứ không thể gạt hết tất cả chỉ vì lợi ích trước mắt.

Không thể bằng mọi giá phát triển kinh tế mà bỏ quên bảo tồn di sản.

Trong ảnh: Khu vực dự kiến xây thủy điện Đồng Nai 6,

thuộc xã Đồng Nai Thượng, huyện Cát Tiên - Lâm Đồng. Ảnh: XUÂN HOÀNG

* Ông nghĩ sao khi VQG Cát Tiên vừa được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt thì lại xảy ra nguy cơ xâm phạm di sản này?

- Trong báo cáo Bộ VH-TT-DL gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường đã nêu rõ bước đầu xác định việc xây dựng 2 thủy điện Đồng Nai 6 và 6A có sử dụng đất của khu A Di tích Quốc gia đặc biệt VQG Cát Tiên tại địa phận từ xã Đồng Nai Thượng đến xã Phước Cát 2, huyện Cát Tiên - Lâm Đồng. Vì vậy, cần đánh giá những ảnh hưởng của 2 dự án thủy điện này đối với việc bảo tồn giá trị đa dạng sinh học của VQG Cát Tiên. Bên cạnh đó, trên cơ sở xem xét ảnh hưởng và các biện pháp giảm thiểu tác động để có thể bảo tồn hoặc giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển.

* Theo ông, trong trường hợp dự án 2 thủy điện này vẫn được triển khai và UNESCO không công nhận VQG Cát Tiên là khu di sản thiên nhiên thế giới thì trách nhiệm sẽ như thế nào?

- Các tỉnh và cơ quan thực hiện dự án này sẽ phải chịu trách nhiệm trực tiếp. Hiện nay, hồ sơ VQG Cát Tiên đã được gửi tới UNESCO để đề nghị công nhận là khu di sản thiên nhiên thế giới với diện tích vùng bảo vệ là 45.000 ha (trong đó có 8.000 ha thuộc vùng di sản đề cử và 37.000 ha thuộc vùng đệm). Tuy nhiên, trong tháng 9-2012, các chuyên gia của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế đã khảo sát, thẩm định hồ sơ VQG Cát Tiên và có ý kiến về việc khoanh vùng 8.000 ha cho cùng di sản đề cử là chưa bảo đảm tính toàn vẹn đối với một di sản đề cử tiêu chí đa dạng sinh học như VQG này.

UBND tỉnh Đồng Nai đang chỉnh sửa hồ sơ theo hướng mở rộng vùng di sản đề cử lên 45.000 ha (chiếm toàn bộ diện tích khu B của Di tích Quốc gia đặc biệt VQG Cát Tiên nằm trên địa bàn 2 tỉnh Đồng Nai và Bình Phước). Chưa rõ khu vực vùng đệm sẽ được khoanh vùng đến đâu để bảo vệ cùng di sản đề cử nên chúng tôi đề nghị phải có sự tham vấn ý kiến của các địa phương và cơ quan có liên quan trong vấn đề này.

Những năm gần đây, đã có ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường tự nhiên cũng như văn hóa - xã hội tại những nơi xây dựng thủy điện. Với 2 dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A, do ảnh hưởng đến VQG Cát Tiên nên cần đánh giá tác động đối với môi trường tự nhiên để bảo đảm hài hòa lợi ích giữa kinh tế và bảo tồn.