“Bóp chẹt” mảng xanh

Quy hoạch chung xây dựng TP HCM đến năm 2025 đề ra chỉ tiêu cây xanh khu vực nội thành hiện hữu là 2,4 m2/người, khu vực nội thành phát triển mới là 7,1 m2/người, khu vực ngoại thành là 12 m2/người. Hiện tại, mật độ công viên cây xanh tại TP vẫn chưa đến 1 m2/người, diện tích cây xanh lại không phân bổ đồng đều nên có tình trạng nhiều khu vực mảng xanh lớn nhưng cũng có khu vực khu dân cư chen chúc, bí bách mảng xanh.

Thu hẹp từ quy hoạch

Bình Tân hiện là quận có dân số đông nhất TP HCM với khoảng 670.000 người nhưng vẫn chưa có công viên cây xanh tập trung. Một trong những công viên cây xanh tập trung nằm trong quy hoạch của quận là công viên thuộc Tiểu khu 3, khu dân cư Bình Trị Đông. Công viên này có chức năng tích hợp mảng xanh, thể dục - thể thao và các công trình công cộng phục vụ dự án khu dân cư và quận, với tổng diện tích 47 ha. Tuy nhiên, sau khi các công trình nhà ở, thương mại đã xây dựng xong, công viên vẫn chưa mọc lên.

Để đốc thúc chủ đầu tư, TP đã chấp thuận “xé” một nửa diện tích quy hoạch để làm công viên cho xây dựng nhà ở. Dẫu vậy, hơn 20 năm nay, công viên vẫn chẳng thấy đâu, chỉ có người dân bị “treo” quyền lợi được sử dụng đất một cách hợp pháp.

Diện tích cây xanh tại TP HCM đã bị cắt giảm khá nhiều nhưng việc phục hồi rất chậmẢnh: Hoàng Triều

Công viên Văn hóa Gò Vấp rộng 37 ha cũng đã được quy hoạch từ năm 2001 nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện.

Ông Nguyễn Thanh Toàn, Phó Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP HCM, cho rằng diện tích mảng xanh hiện còn quá ít so với nhu cầu của TP. “Người dân không chỉ có nhu cầu về ở mà còn có nhu cầu “thở”. Trong tương lai, có thể nhu cầu này còn cao hơn. Do đó, ngành quy hoạch cố gắng phân bổ diện tích mảng xanh trong các đồ án quy hoạch chung của TP HCM cũng như các quận - huyện. Thế nhưng, cũng chính vì vậy mà chúng tôi bị người dân phản ứng vì “bôi xanh” nhà họ (cách thể hiện diện tích công viên cây xanh trên bản đồ quy hoạch xây dựng)” - ông trần tình.

Theo ông Toàn, ngành quy hoạch - kiến trúc đã cố gắng chọn các khu vực đất trống để bố trí những mảnh xanh nhưng quỹ đất TP HCM có hạn, đất trống không còn nhiều. Vả lại, việc bố trí cần phù hợp và không phải chỗ nào đất trống cũng bố trí được.

“Quy hoạch là định hướng phát triển về lâu dài, khi nào có cơ hội và tiềm lực thì thực hiện. Khi chưa thực hiện được quy hoạch thì mọi sinh hoạt, giao dịch trong khu vực ấy vẫn bình thường. Tuy nhiên, hiện nay, các chính sách, quy định của chúng ta chưa thể hiện đúng bản chất của quy hoạch, hạn chế quá nhiều quyền lợi của người dân nên họ mới phản ứng. Tôi đã tiếp xúc rất nhiều người dân, thực ra họ không phản đối quy hoạch mà chỉ bức xúc vì bị “treo” quyền lợi. Chính sách thì không thể thay đổi một sớm một chiều nên bắt buộc phải điều chỉnh quy hoạch theo hướng giảm bớt diện tích công trình công cộng, cây xanh...” - ông Toàn giải thích.

“Vạc hết nạc, chừa xương cho nhà nước”

Ông Toàn cho biết hiện TP  HCM chưa có khả năng tài chính để thực hiện các quy hoạch công viên cây xanh tập trung nên trước mắt tập trung vào mảng xanh tại các dự án nhà ở. Tuy nhiên, trên thực tế, rất nhiều dự án nhà ở, dự án phát triển đô thị không xây dựng mảng xanh, thậm chí xà xẻo để xây các công trình thương mại, dịch vụ.

Công ty CP Đầu tư xây dựng Bình Chánh đã và đang thực hiện 24 dự án nhà ở tại quận Bình Tân và huyện Bình Chánh. Kết quả kiểm tra của cơ quan chức năng cho thấy hầu như dự án nào cũng có vi phạm về công trình công cộng, công viên cây xanh. Cụ thể, phần diện tích quy hoạch xây dựng công viên cây xanh bị xà xẻo để xây dựng quán ăn, nhà hàng, sân tennis hay trụ sở khu phố… Trước áp lực của các sở - ngành và địa phương, công ty này đã có vài động thái khắc phục nhưng vẫn cố gắng giữ lại một số công trình sai phép nên diện tích mảng xanh, công viên sẽ không thể trở lại như quy hoạch ban đầu.

Tại dự án Ruby Land (quận Tân Phú), hơn 260 m2 đất công viên đã bị chủ đầu tư “hô biến” thành trung tâm thể dục - thể thao 5 tầng để kinh doanh. Trong khi đó, hơn 300 hộ dân ở đây phải chia nhau diện tích mảng xanh chỉ vài chục mét vuông.

Theo ông Toàn, đây là các dự án “vạc hết nạc, chừa xương cho nhà nước”. “Sở cũng thường nhận được đơn của các doanh nghiệp xin thực hiện quy hoạch theo hướng cuốn chiếu, tức là cho họ xây dựng nhà, bán trước rồi xây các công trình công cộng sau. Thực ra, họ chỉ chăm chăm bồi thường phần diện tích đất ở để xây nhà bán; còn phần diện tích đất công cộng thì ép giá, thậm chí là cù cưa chuyện bồi thường, sau đó xin điều chỉnh ranh dự án, bỏ hết các công trình công cộng ra ngoài. Tất nhiên, sở kiên quyết không chấp nhận điều chỉnh vì việc làm này không chỉ phá vỡ quy hoạch mà còn ảnh hưởng đến quyền lợi của khách hàng. Dự án không kết nối hạ tầng, không có các tiện ích công cộng thì làm sao mà ở? Nếu chủ đầu tư muốn điều chỉnh quy hoạch, chúng tôi đề nghị trả lại nguyên trạng như ban đầu, tức là không có công trình xây dựng, không có dự án gì cả” - ông Toàn khẳng định.

Sắp tới, Sở Quy hoạch - Kiến trúc sẽ kiến nghị UBND TP HCM và Bộ Xây dựng chỉ cho phép bán căn hộ khi đã hoàn chỉnh về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, chứ không phải chỉ hoàn thiện căn hộ như hiện nay.

Kỳ tới: Áp lực về giao thông