Chủ tịch QH: "Sợi dây kinh nghiệm rút năm này qua tháng khác"

Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu tại phiên họp - Ảnh: Nguyễn Nam

Sáng nay 16-8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã cho ý kiến về đề xuất sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ dự phòng cho dự án di dân, tái định cư hồ Tả Trạch, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

Báo cáo của Chính phủ cho biết dự án hồ Tả Trạch, tỉnh Thừa Thiên - Huế được phê duyệt gồm 2 hợp phần: hợp phần công trình (dự án hồ Tả Trạch) và hợp phần đền bù giải phóng mặt bằng, di dân tái định cư (hợp phần đền bù), bắt đầu thực hiện từ năm 2001. Theo đó, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế đã phê duyệt hợp phần đền bù hơn 143 tỉ đồng. Tổng số vốn của dự án được sử dụng để đền bù đất ở, đất nông nghiệp và tài sản trên đất. Đối với đất lâm nghiệp thì tỉnh có chủ trương đất đổi đất.

Tuy nhiên, sau nhiều năm, đến nay tỉnh Thừa Thiên - Huế mới cấp được hơn 324/1342 ha dẫn đến tình trạng dân bức xúc, khiếu kiện kéo dài.

Đến tháng 5-2016, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN-PTNT) đã có văn bản (ngày 18-5-2016) bổ sung hơn 77 tỉ đồng cho hợp phần đền bù, tái định cư của dự án. Điều đáng nói là việc này không đúng với quy định của pháp luật.

Trên cơ sở đó, Ủy ban Tài chính - ngân sách (TC-NS) cho rằng việc Chính phủ đề xuất sử dụng một phần nguồn vốn trái phiếu Chính phủ dự phòng giai đoạn 2011-2015 cho dự án hồ Tả Trạch để thực hiện hợp phần bồi thường, di dân tái định cư là chưa thực sự phù hợp.

Theo Ủy ban TC-NS, lý do là hợp phần đến bù của dự án hồ Tả Trạch đã được bố trí đủ từ nguồn vốn ngân sách trung ương hỗ trợ có mục tiêu cho địa phương theo tổng mức đầu tư đã được phê duyệt; hạng mục đền bù của dự án hồ Tả Trạch không phải là nhiệm vụ của hợp phần công trình nên không nằm trong danh mục sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012-2015 đã được QH, UBTVQH phê duyệt.

Chủ nhiệm Ủy ban TC-NS Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh: “Việc Bộ NN-PTNT ban hành quyết định cho phép bổ sung hạng mục đền bù (hơn 77 tỉ đồng) vào dự án khi chưa có ý kiến chấp thuận của UBTVQH là chưa thực hiện nghiêm các nguyên tắc, tiêu chí trong phân bổ, sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ”.

Thay mặt chính quyền, Phó Chủ tịch Thừa Thiên - Huế nhận trách nhiệm "nợ đất của dân qua 2 nhiệm kỳ" - Ảnh chụp qua màn hình

Tham gia giải trình nguyên nhân nợ đất sản xuất của người dân, Phó chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế Phan Ngọc Thọ cho biết nguyện vọng của bà con là nhận được diện tích rừng để ổn định cuộc sống. "Có điều hơn 10 năm qua tỉnh mới tìm được quỹ đất 350 ha phù hợp cho bà con vì quỹ đất thì nhiều nhưng ở xa. Vì thế, đến nay vẫn còn nợ bà con hơn 1.000 ha. Chúng tôi nhận trách nhiệm của lãnh đạo Thừa Thiên - Huế qua 2 nhiệm kỳ"- ông Thọ phân trần.

Trước món nợ dân qua 2 nhiệm kỳ, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng Phan Thanh Bình đề nghị trước hết phải giải quyết bằng được đất cho dân. "Phải giữ nghiêm kỷ cương ngân sách. Chứ khi xây dựng dự án thì nói rất hay, nói là đất đổi đất, nhưng bây giờ lại bảo đất ở xa quá. Các đồng chí nói rằng rút kinh nghiệm về sai sót, nhưng tôi đề nghị cần phải nghiêm túc hơn” - ông Bình nói.

Nhiều thành viên UBTVQH cũng yêu cầu làm rõ trách nhiệm của chủ đầu tư dự án thủy điện. Tổng Thư ký QH Nguyễn Hạnh Phúc hỏi thẳng: “Ông chủ đầu tư dự án thủy điện vào từ đầu hay vào sau? Làm thủy điện mà không đền bù gì cả, người ta xây dựng hồ nước xong ông vào làm thì ai chẳng làm được. Cần xác định thật kỹ. Chúng ta phải nghiêm túc, chứ không cứ rút kinh nghiệm mãi” - ông Phúc bất bình.

Đồng tình, Trưởng Ban Công tác đại biểu Trần Văn Túy cho rằng không thể có chuyện chủ đầu tư thủy điện không phải bỏ hàng trăm tỉ đồng bồi thường, tái định cư và được "ăn sẵn" như vậy.

Tại phiên họp, UBTVQH đã quyết định thu hồi hơn 77 tỉ đồng (vốn trái phiếu Chính phủ đã phân bổ nhưng không sử dụng hết trong hợp phần xây dựng hồ Tả Trạch) để bố trí cho hợp phần đền bù di dân, tái định cư.

Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân khẳng định: "Sợi dây kinh nghiệm cứ rút năm này qua tháng khác. Xin nói rõ đây là 2 hợp phần khác nhau, nhưng vẫn chỉ có một cái tên là hồ Tả Trạch. Đây vẫn là tiền nhà nước, nhà nước phải trả, việc sử dụng tiền phải minh bạch, chứ không phải lấy cái này đưa qua cái kia, rồi lấy cái kia đắp qua cái khác”.

Thêm mối lo khác, Phó chủ tịch QH Đỗ Bá Tỵ đặt vấn đề tiền đền bù gửi đến dân thì cuộc sống của họ có ổn định không? "Chứ dân tái định cư ở đâu, cầm tiền xong ăn vài ngày hết thì đi đâu về đâu? Rồi sau này lại bảo đã đền bù rồi nhưng dân không có nhà ở, không có đất sản xuất, nên vẫn không ổn định”- ông Tỵ lo ngại.

Trước thái độ không đồng tình của nhiều thành viên UBTVQH, Phó chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế Phan Ngọc Thọ cam kết sẽ sử dụng số tiền trên giải quyết dứt điểm vấn đề di dân, tái định cư của dự án, ổn định sinh kế lâu dài cho người dân.

Chốt lại, UBTVQH đề nghị Chính phủ, các bộ ngành liên quan và UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế rút kinh nghiệm, không để tái diễn các trường hợp tương tự.