Khác biệt Võ Nguyên Giáp: Khép quá khứ, mở tương lai

Đại tướng Võ Nguyên Giáp

John T. McAlister, giáo sư dạy về kinh tế và chính sách công tại ĐH Princeton và Stanford của Mỹ, tác giả cuốn sách Việt Nam - Nguồn gốc của cuộc cách mạng do Nhà Xuất bản Knopt ấn hành, đã có cơ hội phỏng vấn Đại tướng Võ Nguyên Giáp khi ông sang thăm Việt Nam vào ngày 9-1-1994. Lúc này, Đại tướng đã 83 tuổi nhưng tinh thần vẫn rất mẫn tiệp.

Và sau đó, trong bài đăng trên tờ Los Angeles Times với tiêu đề Võ Nguyên Giáp, người chỉ huy cuộc tổng tiến công Mậu Thân, bàn về quan hệ thương mại Mỹ - Việt, tác giả viết: “Trong suốt 50 năm, các nhà lãnh đạo cách mạng Việt Nam và Mỹ đã có các mối quan hệ rắc rối và phức tạp. Năm 1944, Mỹ đã ủng hộ mạnh mẽ cho nền độc lập của Việt Nam từ tay người Pháp. Nhưng ngay sau đó, Washington trở thành kẻ thù của Việt Nam khi vào những năm 1960, nước Mỹ đã tham gia một cuộc chiến dài nhất trong lịch sử của mình: Cuộc chiến tranh Việt Nam (...). Trải qua suốt 50 năm này, có một con người vẫn là trung tâm của mọi sự kiện. Tên ông là Võ Nguyên Giáp, người thành lập Lực lượng Vũ trang Việt Nam vào năm 1944. Ông là học trò của Hồ Chí Minh, người đã giành độc lập cho đất nước vào năm 1945. Cùng với ông Hồ và các cộng sự, ông Giáp đã lập lên một nước Việt Nam độc lập”.

Trả lời câu hỏi vào thời điểm này, tại sao các nhà lãnh đạo Việt Nam mong muốn Mỹ bỏ cấm vận kinh tế và thiết lập quan hệ ngoại giao và thương mại giữa 2 nước, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nói: “Bỏ cấm vận sẽ tốt cho cả Mỹ và Việt Nam. Nhiều đại diện thương mại Mỹ cũng đã có những bước đi trước khi lệnh cấm vận được bãi bỏ. Mặc dù có hạn chế do cấm vận nhưng doanh nghiệp Mỹ tỏ ra tin tưởng vào các cơ hội to lớn của họ tại đây.

Vào đầu những năm 90 của thế kỷ trước, Việt Nam bắt đầu áp dụng chính sách mở cửa, kêu gọi đầu tư nước ngoài. Vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam không ngừng tăng nhanh, chủ yếu đến từ các quốc gia có nền kinh tế phát triển. “Việt Nam hoan nghênh đầu tư bởi vì chúng tôi cần tăng trưởng kinh tế. Chúng tôi hy vọng Mỹ sẽ cùng với các nền kinh tế hàng đầu tham gia vào tương lai kinh tế của Việt Nam... Chính sách cấm vận đã lỗi thời rồi. Đã đến lúc chúng ta cùng khép lại quá khứ và làm việc cùng nhau vì một tương lai tốt đẹp hơn” - Đại tướng bình luận.

Sau đó vài năm, ngày 9-4-2000, ký giả Gref Myre của hãng tin AP cũng may mắn được gặp và hầu chuyện Đại tướng Võ Nguyên Giáp, khi đó ông đã 89 tuổi. Trong bài viết có tiêu đề Vị tướng huyền thoại cho rằng nước Mỹ cần xây dựng lại Việt Nam có trích lời của Đại tướng: “Người Mỹ không chỉ được hoan nghênh khi quay lại đây mà họ còn phải có nghĩa vụ xây dựng lại đất nước bị tàn phá này... Khi chúng tôi đang giúp tìm kiếm lính Mỹ mất tích trong chiến tranh (MIA) thì nước Mỹ cũng phải giúp Việt Nam khắc phục những hậu quả cực kỳ to lớn do cuộc chiến này để lại chứ!”.

Khép lại quá khứ, hướng tới tương lai, đó là điều Đại tướng luôn trăn trở bởi chiến tranh đã để lại quá nhiều mất mát, đau thương không chỉ cho người Việt Nam mà còn cho cả nước Mỹ và người dân Mỹ. Trong cuộc gặp với cựu Tư lệnh Hải quân Mỹ Elmo Zumwalt (đã qua đời vào tháng 1-2000), Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nói nhiều đến tấm lòng của người Việt khi họ có thể bỏ lại đằng sau lưng những mất mát cay đắng của cuộc chiến: “Khi các ông mang súng đạn đến với chúng tôi, chúng tôi đối xử theo cách của chúng tôi nhưng khi các ông đến với tư cách là khách du lịch, chúng tôi sẽ tiếp đón theo kiểu khác...”.