Muốn kinh tế mạnh phải dựa vào dân

Sau Đại thắng Mùa Xuân 1975, đất nước độc lập và thống nhất, bắt đầu cải tạo nền kinh tế theo chủ nghĩa xã hội. Nguyên Bí thư Trung ương Cục miền Nam Nguyễn Văn Linh được giao trọng trách là Trưởng Ban Cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh. Ông chủ trương noi theo chính sách kinh tế mới của Lênin - tức xây dựng một nền kinh tế nhiều thành phần, phát huy mặt tích cực của kinh tế thị trường; các thành phần cá thể, tư nhân, các nhà tư sản, doanh nhân đều tham gia xây dựng CNXH

Sau Cách mạng Tháng Mười, Lênin đòi hỏi các đảng viên, cán bộ, nhất là đảng viên lãnh đạo, phải học các nhà tư sản Nga để biết kinh doanh buôn bán theo kinh tế thị trường với các nước tư bản. Chính sách kinh tế mới của Lênin rất phù hợp với miền Nam sau khi Mỹ rút lui. Một số doanh nghiệp lớn, nhà máy, cửa hàng của chế độ cũ vẫn được làm ăn bình thường.

Hồi đó, tôi là phóng viên Báo Giải Phóng (sau này là Đại Đoàn Kết). Tôi và một số đồng nghiệp vẫn gặp nhau tại văn phòng Ban Cải tạo công thương nghiệp và chờ được “bật đèn xanh” cho phép thực hiện chính sách kinh tế mới của Lênin để đưa tin.

Tuy nhiên, tình hình đã thay đổi hết sức bất ngờ. Ông Nguyễn Văn Linh chuyển ra Hà Nội làm Chủ tịch Tổng Công đoàn Việt Nam. Nền kinh tế nước ta khi đó chỉ còn một thành phần là nhà nước. Các thành phần kinh tế của nhân dân không còn được tham gia. Giai cấp tư sản, đội ngũ doanh nhân và kinh tế tư nhân là tầng lớp bóc lột, không còn là thành viên của mặt trận. Trong những vị lãnh đạo có người đã nhận xét: “Trong suốt 30 năm kháng chiến, ông Linh đã chiến đấu tại chiến trường, ông có được sang các nước XHCN học tập, rút kinh nghiệm làm kinh tế đâu mà lại giao cho ông ấy một việc lớn như vậy. Ông không hoàn thành là dễ hiểu và lỗi không phải ở ông Linh mà ở Ban Tổ chức Trung ương”.

Các vị lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, nhà nước với bà Ngô Thị Huệ, phu nhân Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, tại lễ kỷ niệm Ảnh: TTXVN

Đánh giặc ngoại xâm, dựa hẳn vào dân mới thắng lợi. Làm kinh tế lại không có dân, chỉ dựa vào các quan chức, cán bộ, đói là phải. Đất nước đã phải trả giá quá đắt khi mấy năm sau đó, nền kinh tế kiệt quệ đến tận cùng, khó khăn đến mức “ngàn cân đã treo trên sợi tóc”. Dần dần lãnh đạo mới thấy làm kinh tế chủ trương như ông Nguyễn Văn Linh là đúng. Phải dựa hẳn vào dân, tin dân, nghe dân, học dân.

Ông Nguyễn Văn Linh lại trở về lãnh đạo TP HCM. Một số người đã hỏi trong hoàn cảnh nào ông đã nắm bắt chính sách kinh tế mới của Lênin sớm như vậy. Ông Nguyễn Văn Linh kể năm gần 20 tuổi, ông bị địch bắt đày ra Côn Đảo và giam cùng xà lim với ông Ngô Gia Tự. Là một trí thức, biết tiếng nước ngoài, đọc nhiều, nghe nhiều, ông Ngô Gia Tự đã kể với ông Nguyễn Văn Linh nhiều chuyện về Lênin, nhất là về chính sách kinh tế mới của Lênin sau khi Đảng Cộng sản Nga giành được chính quyền.

Ông Ngô Gia Tự kể rất say sưa chính sách kinh tế mới của Lênin và tin rằng sớm muộn gì Đảng Cộng sản Việt Nam cũng giải phóng đất nước, giành chính quyền. Lúc đó, kinh tế trở thành mặt trận nóng bỏng, chính sách kinh tế mới của Lênin sẽ là kinh nghiệm quý giá. Ông Nguyễn Văn Linh không ngờ sau năm 1975, ông lại được tham gia lãnh đạo kinh tế, phụ trách Ban Cải tạo công thương nghiệp miền Nam. Khi đó, ông nghĩ ngay đến chính sách kinh tế mới của Lênin, đó là dựa hẳn vào dân để phát triển.

Qua đó, ông Nguyễn Văn Linh đúc kết rằng Việt Nam muốn nền kinh tế cất cánh, theo kịp các nước thì phải tin dân, học dân và trước hết trọng dụng những người dày dạn kinh nghiệm cạnh tranh trên thương trường.