Những cựu binh thầm lặng

Suốt 10 năm qua, thương binh Vũ Đình Luật (SN 1953; ngụ thôn Sơn Hiệp, xã Thọ Sơn, huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước) và các thành viên Đội Cựu chiến binh tình nguyện đi tìm mộ đồng đội đã góp phần tìm thấy hơn 161 hài cốt liệt sĩ, giúp 53 gia đình tìm kiếm thân nhân liệt sĩ.

Trả lại tên cho những người ngã xuống

Năm 1972, khi ông Vũ Đình Luật đang chiến đấu ở chiến trường Sanavan - Lào thì tại quê nhà, người anh họ của ông là ông Vũ Thế Truyền hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ. Dù đã bỏ nhiều công sức, gia đình vẫn chưa tìm thấy hài cốt ông Truyền để đưa về quê cải táng. Năm 2000, khi vào Bình Phước, "món nợ lòng" ấy càng thôi thúc ông lên đường tìm kiếm.

Cứ như "có bệnh thì vái tứ phương", không ít lần ông Luật bị các nhà ngoại cảm "dỏm" lừa, tiền mất tật mang. Câu chuyện tìm mộ người anh họ tưởng chừng rơi vào bế tắc. Bất ngờ, đến năm 2011, khi liên lạc được với Sư đoàn 5, ông mới biết liệt sĩ Truyền hy sinh tại xã Thạch Phú, huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang và đã được quy tập tại nghĩa trang liệt sĩ địa phương.

Ông Vũ Đình Luật và đồng đội trong một chuyến tìm mộ liệt sĩ

Vì lý do chiến tranh, việc quy tập không xác định rõ tên tuổi nên mộ ông Truyền chỉ để là mộ vô danh. Hoàn thành việc cất bốc hài cốt liệt sĩ Truyền giúp ông Luật và gia đình phần nào được an ủi.

Từ đây, người cựu chiến binh nảy ra ý định thành lập một đội đi tìm mộ liệt sĩ vào năm 2012. Ban đầu, đội chỉ vỏn vẹn 5 người là cựu chiến binh ở xã Thọ Sơn. Sau đó, họ làm tờ trình gửi lên Hội Cựu chiến binh tỉnh Bình Phước và được lãnh đạo hội hoan nghênh, ủng hộ.

Qua nhiều kênh thông tin, mỗi lần nghe nơi đâu có mộ liệt sĩ là đội có mặt. Mỗi chuyến đi thường kéo dài, có khi tới cả tháng ròng với chi phí tốn kém trong khi cuộc sống của các thành viên còn nhiều khó khăn. Trong chuyến xa nhà vào năm 2013 lên huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định, đội tình nguyện đã đạt được thành quả đầu tiên.

Sau nhiều ngày tìm kiếm, đội được người dân báo tại xã Bình Nghi, huyện Tây Sơn có một nghĩa địa gọi là "nghĩa địa cộng đồng địch quân". Tin báo này khiến các thành viên mừng rỡ vô cùng, lập tức thông báo đến cơ quan chức năng của tỉnh Bình Định. Ghi nhận tinh thần của đội, cơ quan chức năng đã tiến hành khai quật khu nghĩa địa và phát hiện 74 hài cốt. Qua nhiều bước kiểm tra, cơ quan chức năng xác định đây chính là phần mộ của các liệt sĩ đã hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ nên đưa về quy tập tại Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh Bình Định.

Đến năm 2014, đội của ông Luật cùng Đội K72 - Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Bình Phước đã tìm được 22 hài cốt liệt sĩ tại ấp Cần Lê, xã Lộc Thịnh, huyện Lộc Ninh. Đến nay, qua phối hợp với các cơ quan chức năng, đội đã góp phần tìm kiếm được 116 hài cốt liệt sĩ, giúp 53 gia đình tìm kiếm thân nhân là liệt sĩ. Các phần mộ đều có xương cốt, di vật đầy đủ. Các anh đã được quy tập về Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh Bình Phước tại mộ phần mang tên vô danh. Những đồng đội được trả lại nguyên vẹn tên gọi liệt sĩ mà họ xứng đáng được nhận.

Chặng đường gian nan

Theo ông Luật, không chỉ vượt qua chặng đường dài trên mọi miền Tổ quốc để tìm kiếm liệt sĩ, quá trình xác định được đó có phải là hài cốt của những đồng đội đã hy sinh vì nền độc lập dân tộc không cũng gian nan không kém. "Khi thẩm định, đánh giá phải cực kỳ cẩn thận, chắc chắn bằng nguồn tài liệu chính xác, khoa học, độ tin cậy tuyệt đối. Vấn đề đối sánh giữa tài liệu của ta và địch cũng được làm một cách nghiêm túc, truy đến cùng nguồn gốc của các hài cốt, tuyệt đối không để xảy ra nhầm lẫn" - ông giải thích.

Gần 5 năm ra đời, xuất phát từ tổ 5 người, nay Đội Cựu chiến binh tình nguyện tìm kiếm thông tin liệt sĩ tỉnh Bình Phước đã lên tới 35 cán bộ và đội viên cùng hàng trăm cộng tác viên trên mọi miền Tổ quốc. Mới đây, đội còn vinh dự được làm nòng cốt của Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ tỉnh Bình Phước.

Do công việc tình nguyện nên đội không được hỗ trợ về tài chính. Thế nhưng, việc làm được coi là "vác tù và hàng tổng" ấy lại nhận được sự ủng hộ của hậu phương vững chắc. Đó là những người chị, người mẹ, vợ con trong gia đình từng trải qua đau thương và mất mát của chiến tranh. Họ tiếp thêm niềm tin và sức mạnh cho những người cựu binh lên đường vì việc nghĩa với đồng đội.

Bà Mai Thị Ẩn, vợ ông Luật, tâm sự: "Những chuyến đi của chồng tôi kéo dài. Gia đình còn nhiều khó khăn trong cuộc sống nhưng vẫn chắt bóp để ông ấy lên đường. Tôi sinh ra trong gia đình liệt sĩ, thấu hiểu sự khó khăn của những thân nhân liệt sĩ khác. Việc làm của ông ấy có ích cho xã hội nên dù thế nào gia đình cũng ủng hộ".

Những cựu chiến binh trong đội cho biết họ tình nguyện xuất phát từ cái tâm, không tiền, không bạc, không cần nhận bất cứ thứ gì. Cuộc đời họ là những chuyến đi như vậy, đã dấn thân thì không khiên cưỡng. Có những chuyến đi vài ngày, có khi cả tháng ròng. Họ âm thầm ngồi lại bàn bạc rồi tự gom tiền thay phiên nhau đi tìm đồng đội. Niềm vui lớn nhất là mỗi khi có liệt sĩ về quê, họ mới tập hợp cả đội lại để đưa tiễn. Ngoài ra, họ còn hỗ trợ chỗ ăn ở cho các gia đình liệt sĩ trong những ngày đi tìm thân nhân. Họ, những con người thầm lặng nhưng tấm lòng đáng quý biết bao!

Không giấu được xúc động mỗi lần tìm thấy phần mộ của đồng đội, ông Nguyễn Văn Bưởi, một thành viên của đội, bày tỏ: "Dù vượt đường xa hàng trăm, hàng ngàn dặm đầy vất vả và gian lao nhưng chúng tôi rất hạnh phúc mỗi khi tìm thấy các đồng chí của mình dù là vô danh. Mỗi lần như thế, tôi lại nhớ về những ngày kề vai, sát cánh với đồng đội chiến đấu trên chiến trường".

Câu chuyện về hành trình tìm đồng đội cứ hiện lên như không có hồi kết. Lúc chia tay, chúng tôi vẫn thấy người chiến binh ấy còn nhiều suy tư. "Nhiệt huyết trong người lính như ngọn lửa cháy mãi chẳng bao giờ tắt. Nhưng cuộc sống còn quá nhiều vất vả, chỉ lo mai này sự hăng hái liệu có còn như lúc ban đầu..." - ông Luật trăn trở.