Chiều 15-11, tại TP Nha Trang (tỉnh Khánh Hòa), hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Biển Đông, hợp tác vì an ninh và phát triển trong khu vực” đã bế mạc.
Tạo khả năng đàn hồi của khu vực
Trước đó, ngày 14-11, các học giả tập trung phân tích về việc tranh chấp trên biển Đông, những căng thẳng trên biển Đông chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Trong các phiên thảo luận vào ngày 15-11, hội thảo tập trung tìm các giải pháp ổn định biển Đông, phát triển các nước ven biển.
Ông Abhijit Singh, nghiên cứu viên cao cấp, Giám đốc Sáng kiến An ninh biển thuộc Quỹ Nghiên cứu an ninh hàng hải tại New Delhi (Ấn Độ), cho rằng để đối phó với các mối đe dọa đang nổi lên, để cách ly khỏi những rủi ro hoặc câu kết của các nước lớn thì những nước ven biển Đông cần đẩy mạnh các dàn xếp song và đa phương để tăng cường sức mạnh và giúp đỡ lẫn nhau. Các lĩnh lực hợp tác được mở rộng từ các cuộc đối thoại an ninh, trao đổi tình báo, xây dựng năng lực quân sự, chia sẻ công nghệ, thiết lập chương trình nghị sự cho các diễn đàn khu vực và sáng kiến ngoại giao phối hợp nhằm tác động tới các tính toán chiến lược của cả Mỹ và Trung Quốc (TQ).
“Điều này sẽ giúp tạo khả năng đàn hồi của khu vực trước những thay đổi bất thường của quan hệ Mỹ - Trung, kể cả các trạng thái cực đoan như xung đột hoặc cộng tác. Ý tưởng này nhằm củng cố hiệu quả tính đa cực của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đang nổi lên” - ông Abhijit Singh nêu ý kiến. Ông cho rằng một số nước đang sẵn sàng kéo TQ vào một cuộc đối thoại bền vững về các vấn đề biển nhưng chỉ khi nào có một số bảo đảm chiến lược từ Bắc Kinh.
GS Đỗ Minh Thái - Chuẩn đô đốc, Phó Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh Hải quân Việt Nam - cho rằng vấn đề quan trọng nhất là cần giải quyết các bất đồng, tranh chấp trên biển thông qua biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, tăng cường quan hệ láng giềng hữu nghị giữa các quốc gia nhằm bảo đảm môi trường hòa bình để phát triển. Một trong các nhóm giải pháp để giải quyết các vấn đề an ninh biển là phải có cơ chế đối với các đụng độ trên biển và trên không, tuần tra hải quân chung ở vùng biển chồng lấn, vùng biển tranh chấp.
“Cần chủ động với các lực lượng bảo vệ biển, hải đảo của quốc gia láng giềng để tiến hành hoạt động quản lý, kiểm soát, bảo vệ biển, đảo chung. Thông qua cơ chế phối hợp đã thỏa thuận và công tác đối ngoại để phát hiện, giải quyết những vấn đề nảy sinh, không để xảy ra tranh chấp, xung đột trên biển làm phức tạp thêm tình hình và gây căng thẳng trên các vùng biển” - GS Đỗ Minh Thái nói.
Thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN
Trong phiên bế mạc, chủ trì hội thảo - PGS-TS Nguyễn Vũ Tùng, Giám đốc Học viện Ngoại giao - cho rằng về những diễn biến gần đây, các học giả chia sẻ nhận định tình hình có vẻ hòa dịu hơn sau phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực trong vụ kiện giữa Philippines và TQ, song mâu thuẫn trên thực địa vẫn không thay đổi về bản chất. TQ có thể đạt được thỏa thuận trước mắt với một số nước Đông Nam Á để làm dịu các tranh chấp, song thực tế vẫn duy trì, thậm chí tăng cường sự hiện diện và kiểm soát trên biển Đông, gồm cả khu vực bãi cạn Scarborough và quần đảo Trường Sa. Các hoạt động xây dựng và lắp đặt trang thiết bị phục vụ mục đích quân sự và do thám ở các điểm đảo Chữ Thập, Vành Khăn và Subi không giảm tốc độ, cho thấy TQ không thay đổi mục tiêu dài hạn là giành toàn quyền kiểm soát biển Đông. Đó là một nguyên nhân quan trọng gây ra căng thẳng trong khu vực.
Các học giả cũng cho rằng một số nước tiếp giáp biển Đông có xu hướng chuyển dịch gần với TQ hơn chủ yếu do nhu cầu tập trung phát triển nội bộ. Tuy nhiên, trên thực tế, các nước vẫn lo ngại về các hoạt động của TQ ở biển Đông, đặc biệt trong bối cảnh tương lai chính sách châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ dưới thời tổng thống mới còn chưa rõ ràng. “Do vậy, nhiều đại biểu nhấn mạnh các nước trong khu vực cần thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN trong việc quản lý tranh chấp ở biển Đông” - ông Nguyễn Vũ Tùng kết luận.
Nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc thúc đẩy hợp tác, ông Nguyễn Vũ Tùng cho rằng các học giả đã đề xuất nhiều mô hình hợp tác trên biển Đông. Một số sáng kiến đề xuất phát triển các cơ chế hợp tác hiện có như hợp tác song phương hoặc ba bên giữa một số quốc gia ở biển Đông, hợp tác xây dựng bộ quy tắc phòng ngừa va chạm bất ngờ trên biển, hợp tác bảo vệ môi trường và nguồn lợi thủy sản. Nhiều ý tưởng hợp tác mới như tổ chức đối thoại giữa lực lượng chấp pháp trên biển của các nước tiếp giáp biển Đông, hợp tác giữa các nhà khoa học, xây dựng công viên biển cũng được đề xuất.
Bên cạnh đó, một số học giả cũng đề xuất sử dụng hiệu quả các thể chế của Công ước Luật Biển như Tòa Luật Biển quốc tế, Ủy ban Ranh giới ngoài của thềm lục địa và Cơ quan quyền lực đáy đại dương để có thêm các tư vấn về việc áp dụng và giải thích công ước phù hợp với bối cảnh biển Đông.
Thúc đẩy lòng tin giữa các nước
Ngoài 7 phiên thảo luận chính, hội thảo còn có một phiên thảo luận đặc biệt dành cho các nhà lãnh đạo trẻ về việc thúc đẩy hợp tác ở biển Đông. Tại phiên thảo luận này, nhiều nhà lãnh đạo trẻ chia sẻ các ý tưởng về cơ hội hợp tác ở biển Đông dựa trên việc thúc đẩy lòng tin giữa các nước. “Đây là một quá trình lâu dài, đòi hỏi ý chí chính trị và cách tiếp cận vừa toàn diện, tổng thể vừa cụ thể để việc xây dựng lòng tin trở nên thực chất. Trong số các đề xuất của nhóm lãnh đạo trẻ có các ý tưởng đáng chú ý như xây dựng mạng lưới lãnh đạo trẻ chuyên nghiên cứu về biển Đông trong khu vực, bảo vệ môi trường biển, tăng cường công tác truyền thông thúc đẩy hợp tác và tăng cường khả năng trao đổi giữa các bên ở biển Đông” - ông Nguyễn Vũ Tùng ghi nhận.
và quét mã QR
Bình luận (0)