Thêm nguy hại cho nước sông Sài Gòn

Phó giáo sư - tiến sĩ Nguyễn Đinh Tuấn, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Tài nguyên và Môi trường TP HCM, cho biết: “Do ảnh hưởng trực tiếp đến hệ sinh thái và sức khỏe con người nên 2 nhóm chất kháng sinh và các chất gây rối loạn nội tiết (endocrine disruptors - EDCs) gây ô nhiễm sông Sài Gòn - Đồng Nai được các nhà khoa học đặc biệt quan tâm. Ở nước ta, do sử dụng khá thường xuyên các chất kháng sinh, trong khi hầu như các nguồn nước thải đều không được kiểm soát nên việc tích lũy các chất này tại những nơi tiếp nhận nhiều loại nước thải khác nhau như lưu vực sông Sài Gòn - Đồng Nai là có thể xảy ra”.

Bùn cũng nhiễm chất độc hại

Từ năm 2012, các nhà khoa học của Trường ĐH Tài nguyên và Môi trường TP HCM đã nghiên cứu, đánh giá dư lượng của một số kháng sinh (nhóm fluoroquinolone) và chất gây rối loạn nội tiết tại hạ lưu sông Sài Gòn - Đồng Nai. Từ đó, đề xuất giải pháp giám sát, kiểm soát các chất gây nguy hại này.

Lấy nước sông Sài Gòn phục vụ nghiên cứu bảo vệ môi trường. (Ảnh do Chi cục Bảo vệ Môi trường TP HCM cung cấp)

Trong năm 2013, các nhà khoa học đã lấy 24 mẫu nước mặt và 24 mẫu trầm tích của 2 sông Sài Gòn và Đồng Nai; lấy 13 mẫu nước thải và 13 mẫu bùn thải tại các trạm xử lý của các bệnh viện trên địa bàn TP HCM và Đồng Nai. Ngoài ra, các nhà khoa học còn lấy hàng chục mẫu nước thải, bùn thải tại nhiều khu vực sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và đô thị của TP HCM, Đồng Nai.

Kết quả cho thấy có dư lượng khá cao kháng sinh FQs, TCs và chất gây rối loạn nội tiết PEs tại nhiều vùng sông Sài Gòn và các khu vực lân cận. Cụ thể, tần suất xuất hiện fluoroquinolone (FQs) trong nước có nơi đến 33%, trong bùn là 62%; tetracylines (TCs) trong nước có nơi 33%, bùn 57%; phthalate ester (PEs) trong nước có nơi 25%, bùn 100%. Nghiêm trọng hơn là những chất nguy hại này có dư lượng khá cao tại một số nơi là nguồn nước đầu vào của 2 nhà máy nước Hóa An và Biên Hòa.

Phải xử lý sớm

Phó giáo sư - tiến sĩ Nguyễn Đinh Tuấn cho biết kháng sinh và chất gây rối loạn nội tiết trong nguồn nước có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái và sức khỏe con người. Những chất này có trong chất thải sinh hoạt đô thị, bệnh viện, khu vực sản xuất nông nghiệp, công nghiệp. Tuy nhiên, điều đáng quan tâm là quy trình xử lý nước thải lại chưa xử lý được 2 nhóm chất này. Do vậy, kháng sinh và chất gây rối loạn nội tiết có thể tồn lưu và di chuyển ra các nguồn nước bên ngoài. Dư lượng của kháng sinh là nguyên nhân hình thành hoặc phát triển các nhóm vi sinh vật kháng kháng sinh. Còn PEs sẽ gây ra các rối loạn nội tiết cho con người. Trong khi đó, nước vùng hạ lưu sông Sài Gòn - Đồng Nai là nguồn dùng để xử lý, cung cấp nước sinh hoạt cho hàng triệu người dân TP HCM và những khu vực lân cận. Vì vậy cần có giải pháp để sớm xử lý 2 nhóm chất nguy hại này.

Từ điều tra ban đầu, nhóm nghiên cứu đề xuất 3 nhóm giải pháp để quản lý và giảm thiểu ô nhiễm cho vùng hạ lưu sông Sài Gòn - Đồng Nai, trong đó cần sớm ban hành các quy định liên quan đến dư lượng kháng sinh và chất gây rối loạn nội tiết trong nước thải và nguồn tiếp nhận. Giám sát sớm diễn biến của các chất ô nhiễm vừa phát hiện.