Từ cai trị sang phục vụ

Điều đó có nghĩa điểm tuy có cải thiện không đáng kể nhưng xếp hạng sụt giảm 12 bậc, vậy là có 12 tỉnh tốp dưới đã vượt lên. Trước đó, những năm cuối 1990 và đầu 2000, TP HCM là điểm sáng về sáng kiến CCHC của cả nước. Nhiều sáng kiến của TP đã được nhân rộng ra cả nước, như: một cửa, một cửa điện tử liên thông, áp dụng tiêu chuẩn quản lý chất lượng ISO cho các cơ quan hành chính, khoán biên chế kinh phí hoạt động…

Chỉ số CCHC cấp tỉnh được xác định trên 8 lĩnh vực, tương ứng với 8 chỉ số thành phần (ngoài ra, còn có 34 tiêu chí và 104 tiêu chí thành phần). Riêng TP HCM, nhiều chuyên gia cho rằng CCHC ở đây có vẻ như đang tạm “mất lửa”? Hiện nay, việc CCHC trên nóng dưới lạnh, sự chuyển động ở cấp dưới xã - phường còn chưa đáp ứng yêu cầu. Qua đó, chứng tỏ nền hành chính chưa thông suốt, kỷ cương chưa thật chặt.

Nền hành chính giống như hệ thống kênh thủy lợi. TP là kênh cấp 1, quận - huyện là kênh cấp 2, phường - xã là kênh cấp 3 nội đồng đưa nước và phù sa cho cây lúa. Vậy là có bị tắc nghẽn chỗ nào đó, cần phải khơi dòng. Mặc dù thủ tục hành chính cấp quận - huyện, xã - phường đơn giản hơn nhiều so với cấp sở - ngành nhưng CCHC ở khu vực này rất quan trọng bởi hằng ngày đối mặt những vấn đề bức thiết, những nhu cầu cơ bản của dân sinh, như: chứng thực giấy tờ, hộ khẩu, xin con cái vào trường, xác nhận các tình trạng… Nếu cán bộ nào đó chỉ cần rề rà, vòi vĩnh, làm khó hoặc cau có là bị phản ứng vì công chức ở đây đại diện bộ mặt chính quyền. Lâu nay, cấp này vẫn làm việc theo tác phong, cung cách cũ, chậm thay đổi trong bối cảnh nền hành chính còn thiếu kỷ cương, trên bảo dưới không nghe.

Không thể để kéo dài tình trạng này mà cần phải chung sức thay đổi quyết liệt nếu muốn cải thiện chỉ số CCHC.

Trước tiên, các cấp chính quyền và công chức cần quán triệt chuyển đổi từ nền hành chính cai trị sang hành chính dịch vụ, phục vụ và nắm bắt đòi hỏi của những tiêu chí của nền hành chính dịch vụ. Cần tăng cường giám sát hoạt động công vụ của công chức, tăng cường thanh tra công vụ, thay thế chế độ biên chế bằng chế độ ký hợp đồng linh hoạt đối với công chức hành chính. Bên cạnh đó, cần thực hiện chế độ cam kết phục vụ nhân dân, bổ sung chế định sát hạch định kỳ đối với công chức, tổ chức đối thoại để nâng cao trách nhiệm giải trình, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu...

Một nền công vụ trong sạch, hiệu lực, hiệu quả, thông suốt, kỷ cương là nền công vụ mà trong đó mỗi công chức biết mình phải làm gì, làm như thế nào, quyền hạn tới đâu, chịu sự kiểm tra - giám sát của ai, được hưởng quyền lợi gì và bị xử lý như thế nào nếu không hoàn thành công vụ...