Băn khoăn hỗ trợ đổi xe máy cũ

UBND TP Hà Nội vừa giao các sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT), Giao thông Vận tải (GTVT), Tài chính và các quận thống nhất ý kiến về thí điểm triển khai chương trình "Nghiên cứu thí điểm đo kiểm khí thải và hỗ trợ đổi môtô, xe máy cũ đang lưu hành trên địa bàn TP Hà Nội", báo cáo UBND TP trước ngày 15-9. Trong đó, nội dung hỗ trợ đổi xe máy cũ đang được dư luận quan tâm.

Chương trình "2 trong 1"

Theo báo cáo của Sở TN-MT Hà Nội, TP hiện có hơn 5,7 triệu xe máy, trong đó khoảng 2,5 triệu xe cũ, đăng ký trước năm 2000; trên 730.000 ôtô các loại. Số lượng phương tiện trên chưa bao gồm phương tiện từ ngoại tỉnh thường xuyên tham gia giao thông trên địa bàn TP. Khí thải từ xe cộ gây ảnh hưởng lớn tới chất lượng môi trường không khí đô thị và là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe của người dân thủ đô.

Để từng bước cải thiện chất lượng không khí, giảm phát thải từ các phương tiện giao thông đã cũ nát, Sở TN-MT Hà Nội trình UBND TP về việc chấp thuận triển khai chương trình nói trên.

Hà Nội hiện có khoảng 2,5 triệu xe máy cũ, đăng ký trước năm 2000

Theo chương trình, TP sẽ lựa chọn và lắp đặt thiết bị đo kiểm tại 8 đại lý sửa chữa, bảo dưỡng xe máy trên địa bàn để phục vụ cho việc đo khí thải ở 6 quận gồm Hoàn Kiếm, Cầu Giấy, Đống Đa, Hai Bà Trưng, Hà Đông, Thanh Xuân.

Dự kiến, lựa chọn 30 đại lý xe máy trên địa bàn TP để thí điểm chương trình đăng ký tham gia đổi xe máy cũ (sản xuất trước năm 2002) với các cơ chế hỗ trợ khác nhau. Hiệp hội Xe máy Việt Nam là đơn vị chủ động kinh phí đầu tư các thiết bị đo khí thải, lắp đặt 8 trạm đo kiểm khí thải và 30 trạm đổi xe, cùng các cán bộ kỹ thuật để thực hiện hoạt động này. Theo chương trình, người dân đưa xe đến kiểm tra khí thải sẽ được hỗ trợ bằng hiện vật có giá trị khoảng 300.000 đồng. Dự kiến có khoảng 5.000 xe được đo kiểm khí thải.

Đồng thời, chương trình cũng lên kế hoạch chuẩn bị cơ sở vật chất để lưu trữ xe máy cũ sau khi đổi và phối hợp với các công ty tái chế nhằm bảo đảm xe máy cũ được thu hồi, xử lý 100%, không tái sử dụng. Dự kiến mức hỗ trợ đổi xe máy cũ từ 2 đến 4 triệu đồng.

Khó thực hiện

Ông Mai Trọng Thái, Chi Cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở TN-MT Hà Nội), cho biết sẽ có 2 nguồn kinh phí để thực hiện chương trình này. Thứ nhất, Hiệp hội Xe máy Việt Nam chủ động kinh phí đầu tư các thiết bị đo khí thải và lắp đặt tại 8 địa điểm đo kiểm khí thải và 30 trạm đổi xe... Thứ hai, Sở TN-MT chủ trì các hoạt động tuyên truyền. Kinh phí hỗ trợ được trích từ nguồn ngân sách nhà nước giao cho Sở TN-MT năm 2020 tại nhiệm vụ: Triển khai các hoạt động bảo vệ môi trường và bảo tồn đa dạng sinh học đến cộng đồng dân cư trên địa bàn TP…

Tuy nhiên, theo ông Thái, việc hỗ trợ người dân đổi xe máy đã sử dụng quá 18 năm đòi hỏi nguồn kinh phí rất lớn nên UBND TP yêu cầu Sở TN-MT tiếp tục xin ý kiến của các sở, ngành, quận, huyện, thị xã và đơn vị phối hợp thực hiện để có phương án khả thi nhất.

Nhiều chuyên gia cho rằng để đổi hết khoảng 2,5 triệu xe máy, cần khoản kinh phí trên 10.000 tỉ đồng. Đây là số tiền rất lớn, vì vậy để thực hiện thành công và triệt để là điều không dễ. Theo chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy, nếu Hà Nội cấm những phương tiện quá hạn lưu thông thì những người nghèo sẽ không có phương tiện mưu sinh. Phương án hỗ trợ từ 2-4 triệu đồng/xe vẫn còn ít vì hiện nay, giá 1 chiếc xe máy mới khoảng 20 triệu đồng trở lên. Với sự hỗ trợ như thế thì nhiều người chắc chắn sẽ không mua xe mới. Do đó, nếu tăng số tiền hỗ trợ lên khoảng 6-8 triệu đồng, có lẽ khả thi hơn. Vấn đề là có đủ nguồn kinh phí cho việc tăng mức hỗ trợ hay không.

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng các cơ quan chức năng của Hà Nội cần khảo sát ý kiến của người dân và lên kế hoạch bài bản chứ không nên làm theo kiểu nửa vời. Cần thực hiện nghiêm túc và triệt để thì chương trình mới có thể thành công được.

Các chuyên gia cũng đặt vấn đề vì sao lại hỗ trợ từ 2-4 triệu đồng mà không phải là từng mức cho từng loại xe? Có những loại xe quá hàng chục năm nhưng nhiều người vẫn sử dụng tốt thì rất khó. Hơn nữa, việc lấy tiền ngân sách để giải quyết vấn đề này cũng chưa khả thi, cần xem xét, cân nhắc lại.