Cấp thiết nâng cấp cao tốc từ TP HCM đến Mỹ Thuận

Hạ tầng giao thông vùng ĐBSCL chưa đáp ứng được nhu cầu và trở thành “điểm nghẽn” trong phát triển kinh tế - xã hội của vùng.

Giảm áp lực cho tuyến Quốc lộ 1A

Theo quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1454/QĐ-TTg ngày 1-9-2021, khu vực ĐBSCL được quy hoạch 6 tuyến cao tốc với tổng chiều dài khoảng 1.166 km.

Đến nay, có khoảng 164 km đường cao tốc đã đưa vào sử dụng là 3 tuyến TP HCM - Trung Lương, Trung Lương - Mỹ Thuận và và Lộ Tẻ - Rạch Sỏi.

Việc nghiên cứu, đầu tư mở rộng đồng bộ 2 tuyến cao tốc TP HCM - Trung Lương, Trung Lương - Mỹ Thuận là rất cần thiết, nhằm đáp ứng nhu cầu lưu thông, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội không chỉ riêng tỉnh mà còn của cả khu vực ĐBSCL cũng như cả nước.

Tuyến cao tốc TP HCM - Trung Lương dài khoảng 40 km, được đầu tư giai đoạn 1 với quy mô 4 làn xe, 2 làn dừng khẩn cấp. Sau hơn 12 năm khai thác, lưu lượng phương tiện lưu thông ngày càng tăng cao (ước tính trên 50.000 lượt xe/ngày đêm), thường xuyên xảy ra ùn tắc, tai nạn, năng lực thông hành không còn bảo đảm, tốc độ lưu thông hạn chế chỉ khoảng 60-70 km/h (so với thiết kế là 100-120 km/h), không bảo đảm việc kết nối đồng bộ với hệ thống cao tốc trong khu vực.

Cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận có chiều dài 51 km. Từ ngày 30-4-2022, tuyến này chính thức đưa vào khai thác, tốc độ tối đa 80km/h, vận hành với 4 làn xe, làn dừng xe khẩn cấp không liên tục, khi xe gặp sự cố va chạm giao thông, phương tiện hư hỏng… gây ùn tắc kéo dài.

Theo số liệu từ đơn vị quản lý vận hành, trung bình mỗi ngày tuyến đường phục vụ hơn 23.000 lượt xe, chạm mốc mãn tải. Đặc biệt, vào các dịp lễ, Tết, lưu lượng xe trên tuyến tăng cao đột biến, ngày cao điểm nhất dịp Tết Nguyên đán 2023 ghi nhận 39.000 lượt xe qua tuyến.

Quy mô tuyến cao tốc TP HCM - Trung Lương đầu tư, mở rộng giai đoạn 2 với mặt đường 8 làn xe và 2 làn dừng khẩn cấp, tốc độ thiết kế 120 km/h, với tổng mức đầu tư khoảng hơn 9.700 tỉ đồng.

Còn tuyến cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận đầu tư, mở rộng giai đoạn 2 với mặt đường 6 làn xe và 2 làn dừng xe khẩn cấp, tốc độ thiết kế 100 km/h, tổng mức đầu tư khoảng 11.800 tỉ đồng. Thời gian thực hiện hoàn thành trong khoảng 3 năm, tính từ ngày khởi công dự án.

Nút giao Thân Cửu Nghĩa nối cao tốc TP HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận

Có thể thấy, tuyến cao tốc TP HCM - Trung Lương, Trung Lương - Mỹ Thuận nếu được đầu tư hoàn chỉnh toàn tuyến sẽ giúp giảm áp lực cho tuyến Quốc lộ 1A, rút ngắn thời gian di chuyển từ các tỉnh miền Tây đi TP HCM và ngược lại, có ý nghĩa rất lớn đối với việc đẩy mạnh kết nối liên vùng, góp phần tạo động lực, không gian để phát triển kinh tế - xã hội cho 21 triệu người dân ĐBSCL.

Về tính cấp thiết của nâng cấp hoàn thiện 2 tuyến đường này, đại biểu Quốc hội Trần Anh Tuấn (đoàn đại biểu TP HCM) và đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn đại biểu tỉnh Đồng Tháp) đã nêu ra trong phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ GTVT tại kỳ họp tại thứ 5 Quốc hội khóa XV. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết Bộ đã có đề xuất và sẽ trình Chính phủ trong tháng 6 năm nay.

Tránh được hiện tượng nút thắt cổ chai

Ông Hồ Nghĩa Dũng, nguyên Bộ trưởng Bộ GTVT, cho rằng phần khó và tốn nhiều thời gian nhất khi triển khai các dự án hạ tầng giao thông nói chung là khâu giải phóng mặt bằng và cung cấp vật liệu.

Ở 2 đoạn tuyến này, các địa phương là TP HCM, Long An và Tiền Giang đã thực hiện giải phóng đủ 100% mặt bằng cho giai đoạn 2; đồng thời mỏ vật liệu thì đá được lấy chủ yếu ở tỉnh Đồng Nai, cát ở tỉnh Đồng Tháp...

Với sự vào cuộc quyết liệt của Bộ GTVT, thời gian qua đã liên tục tháo gỡ nhiều nút thắt, triển khai các tuyến cao tốc Bắc Nam giai đoạn 1 trong điều kiện vật giá leo thang, dịch bệnh kéo dài, nhà thầu năng lực còn hạn chế nhưng cao tốc Mai Sơn – Quốc lộ 45, Phan Thiết - Dầu Giây, Vĩnh Hảo - Phan Thiết (đầu tư công) và Nha Trang - Cam lâm (phương thức PPP) đã lần lượt hoàn thành…

Cách tiếp cận của lãnh đạo Bộ GTVT hiện nay với các tỉnh, thành nơi có dự án đi qua để giải quyết việc giải phóng mặt bằng, mỏ vật liệu và các vướng mắc khác rất quyết liệt. Lúc này, thiết nghĩ cần phát huy hơn vai trò của Bộ GTVT để mạnh mẽ thúc đẩy các dự án cao tốc đầu tư phương thức PPP.

Về phương án đầu tư, hiện nay, giai đoạn 2 của dự án TP HCM - Trung Lương và Trung Lương - Mỹ Thuận có 2 phương thức cần nghiên cứu triển khai là đầu tư công hoặc đầu tư đối tác công - tư (PPP). Với bối cảnh ngân sách hiện nay eo hẹp, những tuyến đường thu phí thuận lợi thì cần đẩy mạnh việc triển khai đầu tư PPP.

Mặt khác, nếu đầu tư công tại đoạn tuyến Trung Lương - Mỹ thuận sẽ xung đột lợi ích với nhà đầu tư BOT vừa hoàn thành giai đoạn 1 sau hơn 10 năm đình trệ. Nếu hợp nhất được 2 đoạn này vào thành một dự án PPP, Bộ GTVT hiện nay đang giữ vai trò là cơ quan có thẩm quyền của 2 dự án sẽ thuận lợi khi làm đầu mối để tổ chức thực hiện, việc triển khai sẽ đồng bộ và tránh được hiện tượng nút thắt cổ chai.