Cắt vốn các dự án chậm tiến độ

Tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công đã diễn ra nhiều năm qua ở nhiều ngành, địa phương cả nước. Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ mới đây cũng chỉ rõ giải ngân vốn đầu tư công là điểm yếu cần sớm khắc phục.

Vốn dư nhưng công trình ách tắc

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, việc giải ngân vốn đầu tư công của các địa phương trong 6 tháng đầu năm 2019 là 96.639 tỉ đồng, chỉ đạt 32,85%, thấp hơn 1,88% so cùng kỳ năm 2018. Trong đó, TP Hà Nội có số vốn đầu tư công năm 2019 cao nhất, lên tới 46.448 tỉ đồng, chiếm 15,78% tổng vốn đầu tư công năm 2019 của cả nước, nhưng giải ngân chỉ đạt 22,99%. Tương tự, TP HCM được giao 36.788 tỉ đồng nhưng đến nay chỉ mới giải ngân được 20,08%.

Ông Nguyễn Mạnh Quyền, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) Hà Nội, cho biết trong tổng số 55 dự án trọng điểm của TP giai đoạn 2016-2020, đến nay 19 dự án đáp ứng tiến độ ban đầu, 36 dự án chậm tiến độ. Bên cạnh đó, việc giải ngân vốn ODA còn đang rất thấp so với nhu cầu thực tế. Cụ thể, tuyến đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội mới được giao 739,4 tỉ đồng trong khi nhu cầu vốn trong năm 2019 là 1.395 tỉ đồng; dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá cũng mới chỉ được cấp phát 301/750 tỉ đồng.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại tỉnh Đồng Nai khi địa phương này mới giải ngân được 11,8% tổng số vốn được giao, thuộc nhóm thấp nhất cả nước. Dẫn chứng như dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng Hàng không quốc tế Long Thành thuộc dự án trọng điểm quốc gia nhưng đến nay mới "ì ạch" giải ngân được 310 tỉ đồng (đạt 4,43%), trong khi kế hoạch giao là 6.990 tỉ đồng. Lãnh đạo tỉnh Đồng Nai cho biết địa phương gặp khó khăn, vướng mắc trong việc xác định chênh lệch giá đất bồi thường giữa giá của nhà nước và thị trường, việc lập hồ sơ mời thầu, lập quy hoạch chi tiết, giải phóng mặt bằng và bố trí nhà tái định cư.

Ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Kinh tế địa phương và Lãnh thổ (Bộ KH-ĐT), đánh giá tình hình giải ngân 6 tháng đầu năm 2019 vẫn ở mức thấp, đặc biệt đối với 3 nguồn vốn gồm ODA, chương trình mục tiêu quốc gia và trái phiếu Chính phủ. Về nguyên nhân, ông Đông cho rằng còn tâm lý chủ quan của một số địa phương về việc được kéo dài thời hạn giải ngân vốn đầu tư công trong 2 năm. Bên cạnh đó, nhiều dự án đầu tư nguồn vốn ODA kế hoạch năm 2019 gặp vướng mắc liên quan đến ký kết, gia hạn các hiệp định và thỏa thuận vay lại vốn ODA, thuế nhập khẩu, kiểm soát chi tại Kho bạc Nhà nước, thủ tục ghi thu - ghi chi với Bộ Tài chính, thực hiện kế hoạch đấu thầu mua sắm tập trung. Mặt khác, công tác chuẩn mời thầu, đấu thầu, giải phóng mặt bằng... cũng làm tiến độ giải ngân ì ạch.

Giải ngân vốn đầu tư công đạt kết quả thấp trong 6 tháng đầu năm 2019. (Ảnh chỉ có tính minh họa)

Siết trách nhiệm người đứng đầu

Chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Minh Phong nhấn mạnh tình trạng có tiền mà tiêu không hết đã kéo dài nhiều năm, trong khi đó, các địa phương chưa quyết liệt tìm các biện pháp tháo gỡ. Theo ông Phong, một số công trình trọng điểm quốc gia có tiến độ chậm, nếu không tập trung thực hiện sẽ phát sinh nhiều vướng mắc phải giải quyết và làm giảm hiệu quả tác động vào nền kinh tế.

Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng phải siết trách nhiệm của người đứng đầu các địa phương nếu không "tiêu hết tiền" ngân sách phân bổ. Hằng quý, hằng năm đều có báo cáo kết quả giải ngân vốn không đạt yêu cầu nhưng chưa thấy trường hợp nào bị xử lý trách nhiệm khi để xảy ra chậm trễ.

Về phía Bộ KH-ĐT, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết các dự án hoàn thành năm 2019 thì tập trung hoàn tất công tác nghiệm thu, thanh toán, khẩn trương lập báo cáo quyết toán không để dồn vào cuối năm. Đoàn công tác của Bộ KH-ĐT vừa kiểm tra, giám sát về tình hình giải ngân vốn đầu tư công ở cả 3 miền Bắc - Trung - Nam, nhận thấy trong các dự án trọng điểm, việc phối hợp giữa chủ đầu tư, nhà thầu và chính quyền địa phương còn rất hạn chế. Ông đề nghị sớm khắc phục điểm yếu này để tháo gỡ nút thắt cho giải ngân vốn.

"Các địa phương rà soát, đề xuất cấp có thẩm quyền điều chuyển kế hoạch vốn đầu tư công năm 2019 đã được giao từ các dự án chậm tiến độ thực hiện và giải ngân sang các dự án khác có nhu cầu, có tiến độ giải ngân tốt, cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện, sớm hoàn thành đưa vào sử dụng" - ông Dũng nói.