Đại sứ quán Mỹ mở sổ chia buồn Thượng nghị sĩ McCain

Phái đoàn ngoại giao Mỹ vừa có tuyên bố về việc Thượng nghị sĩ John McCain qua đời.

Thượng nghị sĩ John McCain tại cuộc họp báo ngày 8-8-2014 ở tòa nhà Vườn Hồng trong chuyến công du tới Việt Nam - Ảnh: Dương Ngọc

Theo đó, Đại sứ quán và Tổng lãnh sự quán Mỹ tại Việt Nam bày tỏ lòng tiếc thương trước việc Thượng nghị sĩ John McCain qua đời. Trong nhiều thập kỷ, ông ủng hộ mạnh mẽ mối quan hệ Mỹ - Việt Nam, dũng cảm tạo dựng bước đường để 2 quốc gia chuyển đổi từ kẻ thù thành đối tác. Ông sẽ luôn được tưởng nhớ.

Đại sứ quán Mỹ sẽ mở sổ chia buồn trong các ngày từ 27 đến 28-8, từ 10 giờ sáng tới 5 giờ chiều tại tòa nhà Vườn Hồng, số 170 Ngọc Khánh, quận Ba Đình, Hà Nội. Đại sứ quán chào đón tất cả những ai mong muốn có lời chia sẻ với gia đình Thượng nghị sĩ McCain.

Để tôn vinh những đóng góp của Thượng nghị sĩ McCain và của cựu đồng nghiệp của ông tại Thượng viện Mỹ, cũng là cộng sự lâu năm của ông trong các vấn đề về Mỹ - Việt Nam, là ông John Kerry, phái đoàn ngoại giao Mỹ tại Việt Nam sẽ khởi động Chương trình McCain/Kerry. Mỗi năm một lãnh đạo trẻ của Việt Nam có sự cam kết với dịch vụ công sẽ thực hiện một chuyến tham quan học tập tới Mỹ, qua đó làm sâu sắc thêm mối quan hệ giữa hai dân tộc và thúc đẩy di sản tích cực của Thượng nghị sĩ McCain.

Thượng nghị sĩ John McCain là người có công lớn trong việc thúc đẩy quá trình tiến tới bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ. Cùng là chính trị gia từng tham chiến tại Việt Nam, Thượng nghị sĩ John McCain cùng với Thượng nghị sĩ John Kerry đã luôn tâm huyết thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ song phương. Trải qua bao thời kỳ khó khăn, bị những người bảo thủ chống đối, chỉ trích nhưng các ông vẫn kiên định trong quan hệ với Việt Nam.

Cả ông John McCain và John Kerry đều là những cựu binh Mỹ đã tham chiến tại Việt Nam. Thiếu tá phi công hải quân John McCain từng điều khiển máy bay ném bom 23 lần. Trong lần ném bom trên bầu trời Hà Nội vào tháng 10-1967, máy bay do ông điều khiển bị bắn rơi. Ông bị bắt sau khi bung dù rơi xuống hồ Trúc Bạch và trở thành tù binh chiến tranh trong hơn 5 năm, được trả tự do vào tháng 5-1973 sau Hiệp định Paris.

Sau đó, McCain tiếp tục phục vụ trong quân ngũ nhưng suy nghĩ và quan điểm về chiến tranh của ông đã thay đổi. Giải ngũ năm 1981, ông McCain tham gia chính trường, được bầu vào hạ viện sau 1 năm và đến năm 1986 vào thượng viện. Từng 2 lần tham gia tranh cử tổng thống, ông McCain sau đó là Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ. Ông từng có những phát biểu rất mạnh mẽ về vấn đề Biển Đông, góp phần thúc đẩy hợp tác Việt Nam - Mỹ trên nhiều lĩnh vực, trong đó có việc gỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương của Mỹ dành cho Việt Nam...

Đại sứ Nguyễn Quốc Cường, Đại sứ Việt Nam tại Mỹ (2011 - 2014), chia sẻ Thượng nghị sĩ John McCain là một trong những biểu tượng và đã có những đóng góp quan trọng vào tiến trình bình thường hoá quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ. Trong hơn 3 năm làm đại sứ tại Mỹ (4-2011 đến tháng 11-2014), ông đã có rất nhiều lần gặp gỡ thượng nghị sĩ, khi tháp tùng các lãnh đạo Việt Nam, và các cuộc gặp riêng để trao đổi về đủ các loại vấn đề, khi thì về biển Đông, khi thì các vấn đề về môi trường, biến đổi khí hậu, TPP... Ông thích tính cách thẳng thắn trong các bài phát biểu của thượng nghị sĩ, không khoan nhượng, luôn đi vào thẳng vấn đề.

Thượng nghị sĩ John McCain và Đại sứ Nguyễn Quốc Cường tại lễ kỷ niệm 20 năm bình thường hoá quan hệ thương mại Việt-Mỹ. Thượng nghị sĩ phát biểu không thể tưởng tượng được có ngày nhìn thấy lá cờ Việt Nam và lá cờ Mỹ và quốc ca hai hước lại được cử lên ngay tại trụ sở của Quốc hội Mỹ và nói vui rằng "If you live long enough, you can see the impossible to happen".

"Còn nhớ, có lần gặp đề nghị thượng nghị sĩ lên tiếng mạnh mẽ phản đối việc Chính phủ Mỹ áp thuế phi lý vào mặt hàng cá tra, cá basa của Việt Nam, thượng nghị sĩ đáp lời đồng ý ngay và đề nghị cung cấp thêm các lập luận. Một thời gian ngắn sau, thượng nghị sĩ mời tôi đến và lần này không tiếp tại văn phòng của thượng nghị sĩ mà ngay tại hành lang của phòng họp thượng viện nơi có rất nhiều người đứng chờ để gặp mặt các thượng nghị sĩ Mỹ. Thượng nghị sĩ McCain giải thích chính vì lý do đó mà ở Mỹ có từ "lobyists", tức là những người "vận động hành lang" và hôm nay thượng nghị sĩ gọi Đại sứ Việt Nam lên gặp để thông báo thượng nghị sĩ chuẩn bị đưa ra thượng viện dự luật phản đối Chính phủ Mỹ áp thuế cao với cá tra, cá basa của Việt Nam. Đại sứ Mỹ tại Việt Nam thời đó là David Shear cho tôi biết lần đầu được gặp thượng nghị sĩ và câu đầu tiên Thượng nghị sĩ McCain nhắn nhủ tới đại sứ Mỹ cũng là "Vietnam’s catfish"!"- đại sứ chia sẻ.

Ông cũng cho biết Thượng nghị sĩ McCain cũng rất "tự hào" được Việt Nam dựng "bia" tại hồ Trúc Bạch, nơi máy bay của ông bị Việt Nam bắn rơi và viên phi công McCain bị bắt trong chiến tranh. Ông chỉ đề nghị ta chỉnh sửa cho chính xác ông là "phi công của Hải quân Mỹ" chứ không phải là "phi công của Không lực Mỹ" và cũng mong Hà Nội quan tâm giữ gìn vệ sinh quanh tấm bia này. Mỗi lần thăm Việt Nam, ông thường dẫn các thượng nghị sĩ và bạn bè của ông tới để "khoe" về tấm bia kỷ niệm này.

Cũng có lần ông bày tỏ lo lắng là sau thế hệ của ông và những người như Thượng nghị sĩ John Kerry thì trong Quốc hội Mỹ sẽ không còn nhiều người hiểu biết đầy đủ và quan tâm thúc đẩy quan hệ Việt - Mỹ nhiều nữa, vì thế mỗi lần thăm Việt Nam, ông đều chủ ý dẫn theo các thượng nghị sĩ Mỹ trẻ để họ sẽ tiếp tục là những cầu nối cho quan hệ hai nước sau khi ông ra đi.

Đại sứ cũng chia sẻ còn nhiều câu chuyện liên quan đến thượng nghị sĩ, nhưng chưa thể kể hết ra được.