Đừng bỏ rơi họ!

Trước tình hình người bán vé số dạo tạm thời mất thu nhập, TP Cần Thơ là địa phương đầu tiên có động thái hỗ trợ lực lượng lao động dễ bị "tổn thương" này: Tặng quà gồm gạo, dầu ăn và nhu yếu phẩm, trị giá 500.000-700.000 đồng/phần quà/người, để họ vượt qua khó khăn trước mắt.

Phần quà nói trên có ý nghĩa động viên là chính, vì chẳng bõ bèn gì với hoàn cảnh của phần đông người bán vé số dạo. Chẳng mấy ai đổi đời từ nghề này. Còn cuộc sống của họ ra sao, hãy đến những khu nhà trọ tập trung của "dân vé số dạo" ở các TP lớn thì biết. Đó là chưa nói trong quá trình hành nghề, họ đối mặt vô vàn mối nguy như tai nạn, giật dọc, lừa đảo. Quyền lợi thì ngoài khoản hoa hồng được hưởng từ đại lý, họ chẳng có gì khác: không được ký hợp đồng (công ty xổ số chỉ ký hợp đồng với đại lý cấp 1), không lương, không bảo hiểm, không có nghiệp đoàn để tham gia…

Theo thống kê chưa đầy đủ, chỉ riêng khu vực miền Nam (từ Bình Thuận trở vào), hiện có hơn 100.000 người làm nghề bán vé số dạo. Họ chính là đội ngũ bán hàng trực tiếp cho 21/63 công ty xổ số kiến thiết (XSKT) ở phía Nam. Đó là chưa kể đội quân hùng hậu làm mạng lưới phân phối cho hơn 40 công ty XSKT còn lại trên cả nước.

Nếu không có họ, chắc chắn các công ty XSKT không thể bán được hàng triệu tấm vé số mỗi ngày và lãi đậm mỗi năm; nhà nước nhờ vậy cũng thu ngân sách, thu thuế nhiều hơn và có nhiều công trình phúc lợi xã hội được đầu tư hơn từ nguồn tiền này.

Bức tranh tương phản ấy càng thể hiện rõ khi nhìn vào con số tổng kết kinh doanh cuối năm của các công ty XSKT. Chỉ tính khu vực miền Nam - đang chiếm tới 90% thị phần vé số (truyền thống) cả nước - tổng doanh số phát hành năm 2019 là 101.350 tỉ đồng, nộp ngân sách nhà nước 30.750 tỉ đồng, tăng 15,93% so với năm 2018 và đạt 120,32% kế hoạch năm 2019; chi trả thưởng 44.513 tỉ đồng; lợi nhuận tăng 13,67% so với năm 2018 và đạt 124,28% kế hoạch năm 2019. Đáng chú ý, tỉ lệ tiêu thụ vé số bình quân của cả khu vực đã đạt mức cao nhất từ trước đến hết năm 2019 là 90,94%, tăng hơn 9,01% so với năm 2018. Mỗi công ty XSKT tỉnh - thành hằng năm lãi ròng hàng ngàn tỉ đồng là chuyện thường. Do vậy mới xảy ra chuyện công ty XSKT tài trợ cho cán bộ lãnh đạo địa phương đi du lịch nước ngoài, thậm chí đi Mỹ và Canada dưới danh nghĩa "học tập kinh nghiệm XSKT"!

Vì những lẽ trên, Hội đồng XSKT khu vực miền Nam không thể bỏ rơi "ân nhân" của mình mà phải nhanh chóng vào cuộc. Trước mắt, có thể giúp ổn định cuộc sống, về lâu dài nên có giải pháp hỗ trợ chuyển đổi sinh kế. Việc này, riêng Hội đồng và các công ty XSKT không làm được mà cần sự chung tay với tinh thần trách nhiệm cao của cả hệ thống chính trị địa phương.

Từ trường hợp của người bán vé số dạo mùa Covid-19, muốn nói rộng ra rằng lực lượng lao động phi chính thức với khoảng 18-20 triệu người thuộc 21 nhóm ngành kinh tế hiện nay cũng cần quan tâm hỗ trợ bằng các chính sách cụ thể!