Hang Tám Cô: Sự thật dần sáng tỏ

Ngày 22-3-1996, sau khi được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) đồng ý, lực lượng chức năng tỉnh Quảng Bình đã nổ mìn phá hang tìm kiếm hài cốt các liệt sĩ. Đến ngày 11-5-1996, một bộ hài cốt nguyên vẹn có lẫn vòng tượng thánh giá được tìm thấy và được xác định là của liệt sĩ Hoàng Văn Vụ, vì anh Vụ là người Công giáo. Tiếp đó, một nhóm xương, tóc, răng cùng những kỷ vật được tìm thấy lẫn lộn với nhau, không xác định được danh tính và được chia làm 7 cho vào tiểu sành. Tỉnh Quảng Bình đã làm lễ bàn giao 8 liệt sĩ về cho thân nhân ở huyện Hoằng Hóa.

Tâm nguyện những người ruột thịt

Việc tìm hài cốt các liệt sĩ đã xảy ra những điều khá bất ngờ. Ngày 3-8-1996, khi tôn tạo di tích hang Tám Cô đã phát hiện 6 bộ hài cốt gần như nguyên vẹn. Từ thông tin này, thân nhân các liệt sĩ hoài nghi về 7 hài cốt đã được nhận là của cùng một người.

Ông Lê Quốc Trương, em trai liệt sĩ Lê Thị Lương, cho biết năm 1996, sau khi tỉnh Quảng Bình phá tảng đá mở cửa hang, gia đình rất vui vì có thể đưa được hài cốt của người thân về thờ cúng.

"Dù không rõ ràng nhưng ai cũng yên lòng và tạm chấp nhận vì những người hy sinh đã trở về quê hương. Nhưng chỉ vài tháng sau, gia đình lại nhận được thông tin trong lúc tôn tạo lại di tích, đã tìm thấy 6 bộ hài cốt khác nguyên vẹn mang chôn tại Nghĩa trang Liệt sĩ TNXP ở xã Thọ Lộc (huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình). Chúng tôi đã nhiều lần vào Quảng Bình đề nghị được làm rõ 6 hài cốt vô danh đó nhưng sự việc rơi vào im lặng" - ông Trương kể.

Đường vào khu di tích hang Tám Cô

Mẹ Lê Thị Ngoạn, mẹ của liệt sĩ Lê Thị Lương, cho biết giờ đã già, tâm nguyện trước lúc nhắm mắt xuôi tay muốn được rõ đâu là phần mộ của con gái mình. Theo ông Trương, ngày trước còn khỏe, mẹ anh đi khắp nơi kiến nghị các cơ quan chức năng, kể cả trung ương, mong làm sáng tỏ 6 phần mộ vô danh. "Cho đến giờ gia đình cũng không rõ phần mộ của chị tôi thực sự đang ở đâu nên mỗi lần đi thắp hương gia đình phải vào Quảng Bình thắp hương ở hang Tám Cô, Nghĩa trang Liệt sĩ TNXP ở xã Thọ Lộc rồi ở nghĩa trang quê nhà. Giờ xét nghiệm ADN đâu có khó, gia đình mong sớm làm rõ để trả lại tên cho chị và các TNXP" - ông Trương nói.

Em trai liệt sĩ Nguyễn Mậu Kỹ là Nguyễn Mậu Mật và thân nhân của những liệt sĩ khác có tâm nguyện được đưa hài cốt của người thân vào đúng phần mộ. Họ chỉ mong các cơ quan chức năng làm rõ danh tính của hài cốt người thân của mình. "Tôi chỉ mong hài cốt của anh tôi được xác định đúng và xác định rõ 6 bộ hài cốt vô danh được tìm thấy. Cần xác định tên thật sự của bộ hài cốt bị chia 7 kia là ai, vì làm vậy chúng tôi thấy quá xót xa" - ông Mật mong muốn.

Giám định ADN

Trước mong muốn và nguyện vọng của thân nhân liệt sĩ hang Tám Cô, mới đây, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Đào Ngọc Dung đã chỉ đạo Cục Người có công, Sở LĐ-TB-XH 2 tỉnh Thanh Hóa, Quảng Bình nhanh chóng lấy mẫu sinh phẩm của 6 bộ hài cốt vô danh ở Nghĩa trang Liệt sĩ TNXP ở xã Thọ Lộc và mẫu sinh phẩm của thân nhân liệt sĩ hang Tám Cô để xét nghiệm ADN, sớm làm rõ nguyện vọng của thân nhân gia đình liệt sĩ. Riêng trường hợp của liệt sĩ Nguyễn Văn Huệ (ngụ xã Hoằng Trường) do không còn thân nhân nên không thể lấy mẫu xét nghiệm.

Trao đổi về việc này, ông Trương Tuấn An, Phó Bí thư Huyện ủy Hoằng Hóa, cho biết địa phương cũng mong muốn sớm được làm sáng tỏ danh tính các liệt sĩ hy sinh tại hang Tám Cô, qua đó trả lại đúng tên cho các liệt sĩ. "Bây giờ chính sách của nhà nước về xét nghiệm ADN nhằm xác định thân nhân liệt sĩ đã có nên cần làm rõ việc này để trả lại tên cho các liệt sĩ" - ông An nói.

Ông Dương Văn Huệ, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB-XH tỉnh Thanh Hóa, cho rằng thông tin về liệt sĩ ở hang Tám Cô còn nhiều vấn đề mà Đảng bộ, chính quyền, nhân dân huyện Hoằng Hóa và tỉnh Thanh Hóa hết sức quan tâm. "Thực hiện ý kiến chỉ đạo của bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH, thời gian vừa qua, sở và gia đình các thân nhân đã có bước chuẩn bị chu đáo để tiến hành đầy đủ các quy trình lấy mẫu sinh phẩm thân nhân các liệt sĩ. Đây cũng là dịp để tri ân thân nhân, gia đình các liệt sĩ tại hang Tám Cô, trả lại danh tính hài cốt cho các liệt sĩ mà nhiều năm qua chưa thể thực hiện được" - ông Huệ nói.

Cũng theo ông Huệ, sự hy sinh của 8 TNXP tại hang Tám Cô là đau thương mất mát lớn của huyện Hoằng Hóa nói riêng và tỉnh Thanh Hóa nói chung. "Xuất phát từ tâm nguyện của thân nhân các liệt sĩ, tỉnh Thanh Hóa sẽ tích cực phối hợp với tỉnh Quảng Bình với tinh thần, trách nhiệm cao nhất thực hiện việc xác định ADN nhằm trả lại tên cho các liệt sĩ để làm rõ niềm mong mỏi của thân nhân các liệt sĩ nhiều năm qua" - ông Huệ khẳng định.

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 21-8