Hành doanh nghiệp rồi đổ lỗi cho nhau

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ (VPCP) Mai Tiến Dũng ngày 29-1 đã dẫn đầu Tổ công tác của Thủ tướng kiểm tra thực tế tình hình nhập khẩu hàng phế liệu sử dụng làm nguyên liệu sản xuất tại cảng Hải Phòng để tìm giải pháp tháo gỡ tình trạng tồn đọng ở đây.

Thiệt hại lớn cho DN

Theo Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, thời gian qua, các cảng lớn của Việt Nam như Hải Phòng, Cát Lái, Thị Vải, Cái Mép tồn đọng nhiều container hàng nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất, gây khó khăn cho doanh nghiệp (DN) nhập khẩu và việc sản xuất của một số DN, nhất là các DN khu vực phía Bắc, bị đình trệ. Trước đó, VPCP nhận được nhiều kiến nghị của Công ty CP Alutex Vina về việc lô hàng nhôm phế liệu nhập khẩu chưa được giải quyết thông quan từ tháng 5-2018, gây thiệt hại lớn.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP đã chủ trì cuộc họp với đại diện các cơ quan: Bộ Tài nguyên - Môi Trường (TN-MT), Bộ Tư pháp, Bộ Công Thương, Tổng cục Hải quan.

Trên cơ sở báo cáo cuộc họp, Thủ tướng Chính phủ đã có ý kiến phê bình Tổng cục Hải quan đã không thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Thủ tướng về hoạt động nhập khẩu và sử dụng phế liệu nhậu khẩu làm nguyên liệu sản xuất. Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan kịp thời có hướng dẫn, chỉ đạo các đơn vị chức năng xử lý dứt điểm tồn đọng và không để tái diễn; kiểm điểm nghiêm túc, làm rõ trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức liên quan.

Theo thống kê của Bộ Tài chính, tính đến ngày 25-1, các cảng biển trên toàn quốc tồn đọng hơn 24.000 container phế liệu trên 90 ngày. Tại cảng Hải Phòng, hơn 5.500 container tồn đọng, trong đó có nhiều container tồn đọng lâu ngày.

"Nếu là tôi thì tôi cũng bỏ hàng"

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết các DN phản ánh trước thời điểm 29-10-2018, nhiều lô hàng phế liệu nhập khẩu không được thông quan với lý do hải quan không thể kiểm tra khi chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường.

Tuy nhiên, khi Bộ TN-MT ra Thông tư 08, 09 ban hành các quy chuẩn kỹ thuật với phế liệu, có hiệu lực từ ngày 29-10-2018, thì hải quan các cảng biển vẫn không thông quan, lý do là chưa có hướng dẫn thống nhất của Tổng cục Hải quan.

"Có DN nhập hàng từ tháng 6 năm ngoái, hàng đáp ứng tiêu chuẩn nhưng lại không được thông quan là do cái gì? Chi phí lưu kho bãi 40-50 USD/ngày, thiệt hại cả tỉ đồng và giờ có bán cả lô hàng đi cũng không đủ trả phí lưu kho bãi. Nếu là tôi thì tôi cũng bỏ hàng" - Bộ trưởng thẳng thắn.

Theo ông Mai Tiến Dũng, các DN rất phàn nàn đối với quy định của Bộ TN-MT về trình tự, thủ tục kiểm tra chuyên ngành các lô hàng phế liệu. Ông nêu ra thực tế: "Chúng ta đã có đơn vị giám định độc lập rồi nhưng vẫn phải có sự tham gia của cán bộ Sở TN-MT. Việc này có cần thiết không? Chúng ta mở container ra, kiểm tra bằng mắt thường, sau đó lại đóng lại và DN thì phải bố trí ăn ngủ, đưa đón, đi từ Nam ra Bắc, kinh phí này ai lo hay lại đổ đầu DN?".

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng làm việc với các ngành chức năng ở TP Hải Phòng ngày 29-1 - Ảnh: Chinhphu.vn

"Làm vậy có tội với đất nước!"

Theo ông Nguyễn Văn Cẩn, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, cơ quan hải quan luôn tạo điều kiện cho DN và "không bao biện". Ông Cẩn đưa ra lý do "cái khó nhất trong việc thông quan nằm ở quy định của Bộ TN-MT và không có nước nào thông quan như ở nước ta".

"Ví dụ chuyện lấy mẫu, một tàu sắt người ta chở rời nhưng thông tư của Bộ TN-MT lại bắt phải lấy mẫu ở giữa tàu. Điều này là không hợp lý, bởi kể cả có làm đúng thì một lô hàng cũng phải mất 10 ngày, có khi 30 ngày mới xong thủ tục" - ông Cẩn dẫn chứng.

Phản hồi, Thứ trưởng Bộ TN-MT Võ Tuấn Nhân bức xúc: "Tôi đã tiếp xúc với các DN, họ nói quyền thông quan hay không là do ở hải quan… Bao nhiêu DN đau khổ, không có nguyên liệu sản xuất. Do ai? Ai làm cái đó là có tội với đất nước".

Sau Tết, DN có thể sản xuất

Sau khi lắng nghe ý kiến của các bên, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng yêu cầu các bộ, ngành, đơn vị cần quán triệt hơn nữa tinh thần trách nhiệm, cải cách, kỷ cương, quyết liệt và bứt phá của Chính phủ trong việc tạo điều kiện thuận lợi để các DN phát triển.

"Các bộ, ngành, đơn vị không bao biện, đổ lỗi trách nhiệm và cần tập trung, quyết liệt một cách mạnh mẽ nhất trong việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, sớm giải phóng lượng lớn container phế liệu đủ điều kiện nhập khẩu làm nguyên liệu phục vụ các DN sản xuất trong nước…" - Bộ trưởng chỉ đạo.

Bộ trưởng cho biết sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ sớm có giải pháp quyết liệt xử lý toàn bộ số phế liệu tồn đọng lâu ngày tại các cảng. Tinh thần là ngay sau Tết, DN sẽ có nguyên liệu sản xuất.

Trong đó, phế liệu làm nguyên liệu phục vụ sản xuất có chủ sẽ chấp thuận cho hải quan yêu cầu các DN mở tờ khai nhập khẩu thực hiện theo quy định tại Thông tư 08 mà không cần tính đến thời điểm nhập khẩu. Bên cạnh đó, đề xuất phế liệu nhập khẩu chỉ cần một giấy chứng nhận giám định chất lượng đủ điều kiện nhập khẩu của tổ chức giám định độc lập theo chỉ định của Bộ TN-MT, có sự tham gia của cơ quan hải quan. Sau đó, hải quan phân luồng, đánh giá rủi ro theo quy định (không phải kiểm tra thực tế toàn bộ lô hàng).

Bộ TN-MT đề xuất điều chỉnh quy định và không cần thành viên sở TN-MT các tỉnh, thành phải tham gia công tác giám định chất lượng phế liệu…

Về những lô hàng phế liệu vô chủ hoặc không phải phế liệu, đề xuất Chính phủ giao cho TP Hải Phòng huy động nguồn lực để tiêu hủy đối với rác thải và tái sử dụng đối với phế liệu còn giá trị.