Hiểm họa từ lưng chừng núi

Phương án ứng phó thiên tai năm 2019 mà TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa vừa ban hành cho thấy TP có 80 điểm xung yếu có khả năng xảy ra sạt trượt, lở đất đá khi mưa lớn. Các điểm này nằm tại 19/27 xã, phường. Riêng xã Phước Đồng có nhiều điểm xung yếu nhất, với 13 điểm.

Chắc nhiều người chưa quên, chỉ trong cơn mưa ngày 18-11-2018, TP Nha Trang có đến 22 người chết, 33 người bị thương. Trong đó, khu dân cư tự phát ở xóm Núi (xã Phước Đồng) có đến 14 người chết. Hiện gần 350 hộ dân ở khu vực xóm Núi vẫn sinh sống trong các căn nhà tạm tại triền núi Lương Sơn Bạc, ngay họng suối nhưng chưa có phương án di dời.

Theo ông Bùi Cao Pháp, Phó Chủ tịch UBND xã Phước Đồng, xã này đã cắm bảng cấm xây dựng, khai thác đất đá trái phép, cảnh báo người dân về nguy cơ sạt lở ở khu vực này. Qua thống kê, trong số hộ sống trên núi, 50 hộ từng được tái định cư nhưng bán phần đất của mình và lên đây sinh sống; số còn lại, đa số là người dân vùng biển các nơi khác lên mua đất rừng giá rẻ, tự xây dựng nhà.

Khu dân cư tự phát ở thôn Thành Phát, xã Phước Đồng, TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa

Bà Nguyễn Thị Hoa, một người dân sống ở xóm Núi, thừa nhận biết là nguy hiểm nhưng không có chỗ ở mới lên đây. "Bây giờ chính quyền cấm thì người dân không biết đi đâu" - bà Hoa nói.

Theo ông Pháp, TP Nha Trang đã cử nhiều đoàn khảo sát và đề xuất 2 phương án: Một là, di dời toàn bộ người dân đến khu tái định cư Phước Hạ theo hình thức xây chung cư nhà ở xã hội 5 tầng. Phương án này nếu thực hiện sẽ triển khai ở cả khu vực xóm Núi và khu vực dọc núi Chụt (phường Vĩnh Trường) với khoảng 800 hộ. Kinh phí xây dựng chung cư ước khoảng 400 tỉ đồng, khi hoàn thành sẽ cho các hộ này thuê lại. Hai là, kiện toàn khu vực cũ bảo đảm an toàn cho người dân. Tuy nhiên, cả 2 phương án đều chưa được UBND tỉnh thông qua.

"Năm nay, suối ở xóm Núi chảy tràn ra không theo dòng nữa. Lãnh đạo TP đã chỉ đạo rà soát các hộ dọc dòng chảy này để di dời trước nhưng chắc chắn không kịp trong mùa mưa này. Do đó, trước mắt là phải theo dõi chặt, thấy mưa là yêu cầu dân di dời ngay để bảo đảm tính mạng" - ông Pháp cho biết.

Trong khi đó, tại phường Vĩnh Hòa (có khu dân cư cao cấp của Công ty Hoàng Phú từng xảy ra sạt lở khiến 4 người chết vào năm 2018), hàng chục hộ dân cũng nơm nớp lo âu vì mảng sạt lở vẫn còn nguyên.

Ông Trần Văn Tân, một người dân phường Vĩnh Hòa, nói: "Chúng tôi hết cách rồi, đành xây tạm nhà để ở. Chúng tôi có kiến nghị Công ty Hoàng Phú xây kè chắn phía trên để không xảy ra tình trạng tương tự như vừa rồi. Trước mắt, cứ mưa là chúng tôi bỏ nhà ra thuê nhà trọ cho an toàn".

Ông Trần Văn Đông, Chủ tịch UBND phường Vĩnh Hòa, xác nhận đã có một số hộ dân trở về xây nhà trên nền cũ. Việc này rất nguy hiểm vì mùa mưa đã cận kề nhưng kè phía trên khu dân cư chưa được xây dựng. Việc tái định cư, chủ đầu tư có đề xuất nhưng diện tích tái định cư không đủ tiêu chuẩn nên chưa được phê duyệt.