Hội An kỷ niệm 25 năm ngày mất cố kiến trúc sư người Ba Lan Kazik

Từ đầu thập niên 1980, Kazik đã tình nguyện sang Việt Nam thông qua một chương trình được ký kết bởi chính phủ Việt Nam và Ba Lan nhằm giúp Việt Nam phục chế lại các di tích cổ, mà cụ thể tại tại Mỹ Sơn. Trong thời gian ở Mỹ Sơn, đã có 8 người trong đoàn khảo cổ của kiến trúc sư Kazik thiệt mạng do bom đạn còn lại sau chiến tranh, do bệnh tật và cuộc sống kham khổ.

Năm 1981, kiến trúc sư Kazik bắt đầu tiếp xúc với Hội An và nhanh chóng nhận ra những giá trị nổi bật toàn cầu của vùng đất này. Những ngôi nhà gỗ vẫn còn giữ gìn nguyên vẹn, quy hoạch tối ưu của thành phố vẫn còn giữ nguyên và những phong tục tập quán truyền thống trong đời sống người dân vẫn được bảo tồn.

Ông đã nỗ lực vận động chính quyền địa phương tiến hành các biện pháp bảo tồn, trùng tu đô thị cổ Hội An, đồng thời cố gắng giới thiệu những nét riêng biệt của Hội An ra thế giới.

Sách về cố kiến trúc sư Kazik được trưng bày tại lễ kỷ niệm

Kiến trúc sư Kazik luôn kiên trì theo đuổi nguyên tắc trùng tu "khảo cổ học", trong đó di tích gốc sẽ được giữ gìn nguyên vẹn ở mức tối đa và các biện pháp trùng tu chỉ được áp dụng để duy trì hiện trạng. Đích thân kiến trúc sư Kazik đã quay về Ba Lan chỉ để mang hóa chất quay lại Việt Nam phục vụ cho công tác trùng tu. Chính nhờ nguyên tắc này mà Hội An và Mỹ Sơn sau đó đã được công nhận là Di sản văn hóa thế giới, vì được bảo tồn một cách hoàn hảo các giá trị lâu đời.

Kazik là người đầu tiên đã chú ý đến giá trị đặc biệt của phố cổ Hội An. Quá trình nghiên cứu, lập hồ sơ trình lên UNESCO cho đến khi được công nhận là Di sản văn hóa thế giới kéo dài gần 20 năm, đã gặp không ít những khó khăn, nhưng cố kiến trúc sư chưa bao giờ nản lòng và từ bỏ. Đến ngày 4-12-1999, Hội An và Mỹ Sơn chính thức được vinh danh Di sản văn hóa thế giới của nhân loại. Đó là niềm vui khôn xiết của người dân Quảng Nam, Việt Nam và có công lao rất lớn của Kazik.

Các đại biểu chụp hình lưu niệm trước bức tượng bán thân cố kiến trúc sư Kazik

Nhưng tiếc thay cố Kiến trúc sư lại qua đời trước đó gần hai năm, vào ngày 19-3-1997 tại Huế, khi tuổi đời còn trẻ.

Để tri ân công lao của người đối với việc bảo tồn và phát huy Di sản văn hóa thế giới Hội An, năm 2007, TP Hội An đã cho xây dựng công viên ngay trung tâm phố cổ và đặt bức tượng bán thân để tưởng nhớ.