HỠI ÔI VỈA HÈ! (*): Không thể đơn độc!

Việc vỉa hè TP HCM tiếp tục bị tái chiếm được các chuyên gia dự đoán từ trước bởi sự thiếu quyết liệt của chính quyền cũng như chưa giải quyết được cái gốc của vấn đề.

"Bứng được gốc, ngọn sẽ tiêu"

PGS-TS Nguyễn Thiện Tống, nguyên giảng viên Trường ĐH Bách khoa TP HCM, đánh giá cách làm hiện nay không bền vững, khi có lực lượng thì hết lấn chiếm, khi không có lực lượng thì lại lấn chiếm. Chỉ cần lực lượng lơi kiểm tra thì người lấn chiếm lại nhích ra một chút. Ông Tống cho biết có cảm giác các quận, phường đang làm theo phong trào mà thiếu sự nghiên cứu, đánh giá nhân - quả về tình trạng lấn chiếm vỉa hè.

Để có được vỉa hè thông thoáng, sạch đẹp thì chính quyền phải hành động đồng bộ và xử nghiêm cán bộ dung túng cho hành vi lấn chiếm vỉa hè Ảnh: HOÀNG TRIỀU

"Biến mục tiêu thành khẩu hiệu mà không thấy thực tế thì khó thành công. Phải tìm hiểu vì sao người ta lấn chiếm lòng đường, vỉa hè. Cái gì hiện hữu cũng có lý do của nó. Rõ ràng là do nhu cầu buôn bán, lợi ích kinh tế. Người bán tồn tại hàng chục năm qua, rất khó dẹp dứt điểm nếu không có giải pháp căn cơ, đồng bộ" - ông Tống nói.

Cần những mô hình như “phố hàng rong” Nguyễn Văn Chiêm để người bán hàng rong ổn định cuộc sống Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Phân tích cụ thể hơn, TS Lê Bá Chí Nhân, chuyên gia kinh tế, đặt vấn đề: "Nhìn ở góc độ xây dựng TP xanh, sạch, đẹp, văn minh thì chủ trương giành lại vỉa hè bị lấn chiếm là đúng. Thế nhưng, tại sao TP chưa làm được, trong khi Đà Nẵng làm được". Theo ông Nhân, trong câu chuyện lập lại trật tự lòng đường, vỉa hè, chính quyền chỉ mới giải quyết được phần ngọn mà chưa tính hết cái gốc. Nếu không khắc phục cái gốc thì tình trạng lấn chiếm lòng lề đường ở TP vẫn còn tái diễn. Ai cũng có nhu cầu phải mưu sinh nên muốn người bán hàng rong rời vỉa hè, chính quyền phải tổ chức dạy nghề, giới thiệu cho họ một việc làm khác hay quy hoạch chỗ bán buôn bài bản. "Đây là đầu việc mà chính quyền phải làm song song với chiến dịch ra quân dẹp lấn chiếm vỉa hè, lòng đường, thậm chí phải làm trước. Có như vậy, thứ nhất là người ta có cơm ăn; thứ hai là ổn định, người ta sẽ không có suy nghĩ quay lại lấn chiếm vỉa hè để bán hàng rong" - ông Nhân nêu và cho rằng thời gian qua, các quận - huyện cũng đã làm việc này nhưng thiếu đồng bộ và thiếu quyết liệt.

Theo ông Nhân, thiếu đồng bộ là chưa đưa ra được lộ trình, mốc thời gian cụ thể khi nào đạt mục tiêu này. Phải là một kế hoạch tổng thể để người buôn thúng bán bưng có công ăn việc làm thì sẽ giải quyết được câu chuyện tái lấn chiếm vỉa hè. Thiếu quyết liệt là chưa xử lý mạnh những người đã được dạy nghề, có việc làm ổn định mà tiếp tục buôn bán lấn chiếm vỉa hè. Với đối tượng này, khi phát hiện họ lấn chiếm vỉa hè, lực lượng chức năng phải có biện pháp cứng rắn, chế tài mạnh như phạt tiền, tịch thu đồ đạc. Lúc này, họ phải hiểu là không thể lấn chiếm vỉa hè để buôn bán được nữa. Ông Nhân dẫn chứng như quận 1 có khu bán hàng rong theo giờ. Phải có lộ trình như thế, chuyển từ từ đến một lúc nào đó trật tự vỉa hè, lòng đường sẽ đâu vào đấy.

Chế tài cán bộ

Bên cạnh câu chuyện giải quyết căn cơ cho người bán hàng rong, các chuyên gia còn đề cập vấn đề cán bộ trong việc xử lý những chủ nhà mặt tiền, chủ quán nhậu, nhà hàng chiếm vỉa hè.

TS Lê Bá Chí Nhân cho rằng trách nhiệm của cán bộ phải làm gương để người dân noi theo. "Vừa rồi, Phó Chủ tịch UBND quận 1 Đoàn Ngọc Hải xử phạt quán của mẹ vợ lấn chiếm vỉa hè, tôi rất đồng ý. Cán bộ phải làm gương như thế. Và người dân cần nhiều cán bộ như thế. Chứ cán bộ này có bãi giữ xe, cán bộ kia có quán ăn hay lơ là để nhận chung chi hằng tháng… thì không biết khi nào câu chuyện vỉa hè mới có kết quả. Những cán bộ như thế là vi phạm về nghiệp vụ, chức năng. Tôi sẽ thấy xấu hổ khi mỗi tháng vẫn nhận lương từ tiền thuế của dân mà nhiệm vụ chưa làm tròn. Mỗi người chúng ta ai cũng có hỷ nộ ái ố nhưng phải biết giới hạn" - ông Nhân chia sẻ.

Từ đây, TS Lê Bá Chí Nhân đề nghị nên luân chuyển cán bộ để tránh những trường hợp bảo kê. Bên cạnh đó, có chế tài đối với cán bộ làm chưa tốt bằng quy chế cụ thể để dân giám sát. Chẳng hạn như cán bộ A, trong một quý mà liên tục để vỉa hè nhếch nhác thì cách chức. "Theo quan điểm của tôi, lãnh đạo ở trên đưa ra chỉ thị thì cấp dưới phải thực hiện được. Vấn đề là cấp trên có quyết liệt làm, có quyết "trảm" cán bộ cố tình chây ì hay không. Tất nhiên là có khen thưởng cán bộ xứng đáng" - ông Nhân đúc kết.

Còn theo PGS-TS Nguyễn Thiện Tống, muốn giải quyết vấn đề lấn chiếm lòng đường, vỉa hè thì không thể đơn độc mà phải có sự đồng thuận của các ban, ngành liên quan để cùng bàn bạc, nghiên cứu, đưa ra giải pháp. Xử lý lấn chiếm vỉa hè, lòng đường đừng cứng nhắc, máy móc mà phải thích nghi. Ông Tống cho rằng phải xem xét kỹ chỗ nào ưu tiên dẹp trước. Đầu tiên là dẹp những chướng ngại vật cản trở giao thông trên vỉa hè, dưới lòng đường. Nhiều vỉa hè bị chiếm trọn 100%, không còn lối cho người đi bộ. Không chỉ lực lượng buôn bán lấn chiếm mà các công trình xây dựng cũng góp phần chiếm vỉa hè. Với những công trình lấn chiếm này thì phải cương quyết xử lý và xử lý dứt điểm. "Xử lý lực lượng hàng rong có thể khó vì họ linh động, chứ các công trình không có gì khó khăn bởi sự lấn chiếm sờ sờ ra đó, quan trọng là chính quyền có quyết tâm hay không thôi. Những giải pháp làm được, làm ngay thì chính quyền nên quyết tâm thực hiện. Nếu không, người này nhìn người kia lấn nửa mét mà không bị xử lý thì họ lấn thêm. Chính quyền phải rà soát lại, chỗ nào lấn chiếm vỉa hè thì cần phải đập bỏ. Làm việc này đồng loạt, đồng bộ toàn TP, tránh nơi làm nơi không và phải công khai cho người dân được biết" - ông Tống nói.

Theo PGS-TS Nguyễn Thiện Tống, muốn thành công, chính quyền phải "kéo" người dân vào cuộc. Người dân không chỉ dừng lại ở việc đồng thuận mà phải tham gia vào chiến dịch. Cụ thể như khi thấy vỉa hè, lòng đường ở khu vực mình bị lấn chiếm, nhếch nhác thì nên thân tình nhắc nhở, cùng nhau giữ gìn vỉa hè thông thoáng, sạch sẽ. Hay như những quán chiếm lòng đường, vỉa hè thì chủ động không ăn uống ở quán đó… Ngoài ra, cũng có thể phản ánh những vi phạm với chính quyền địa phương đối với những trường hợp chây ì, cố tình lấn chiếm. Nhiều khi chính quyền phải nhờ tai mắt của quần chúng nhân dân mới được việc. "Tôi nghĩ có nhiều cách người dân cùng tham gia với chính quyền trong chiến dịch này" - ông Tống khẳng định.