Khai mạc Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV: Nới bội chi, tăng nợ công và quy mô hỗ trợ?

Kỳ họp thứ 2, Quốc hội (QH) khóa XV khai mạc vào hôm nay (20-10) là kỳ họp đặc biệt bởi cả nước vừa bước qua 4 tháng chống chọi với đại dịch Covid-19 bùng phát mạnh mẽ để trở lại trạng thái "bình thường mới". Các chuyên gia, đại biểu (ĐB) QH bày tỏ mong muốn QH dành thời lượng hợp lý để bàn một cách chi tiết, cụ thể những quyết sách hồi phục kinh tế.

Cần giải pháp bất thường

Dẫn thực tế hàng loạt quốc gia trên thế giới như Mỹ, Anh, Úc, Thái Lan... không ngại tăng nợ công, bội chi để tung gói hỗ trợ khắc phục thiệt hại và phục hồi tăng trưởng kinh tế sau đại dịch Covid-19, chuyên gia kinh tế - TS Lê Đăng Doanh nhấn mạnh: "Trong điều kiện bất thường, cần có những biện pháp phi thường, vượt ngưỡng cho phép, cũng giống như bệnh nặng bắt buộc phải có thuốc liều cao, thuốc đặc trị".

Theo ông Doanh, nới bội chi và tăng nợ công là "cái giá" mà nhiều quốc gia sẵn sàng chấp nhận để cứu nền kinh tế. Việt Nam cũng không ngoại lệ, nhất là khi ngân sách nhà nước đang hết sức khó khăn. "Các số liệu cân đối vĩ mô hiện rất "đẹp", tức là dư địa để tận dụng còn nhiều, hoàn toàn có thể tăng nợ công và bội chi thêm một vài điểm phần trăm dựa trên đánh giá cụ thể từ thực tế. Tuy nhiên, nới đến mức nào để không ảnh hưởng đến ổn định kinh tế vĩ mô thì cần QH bàn thảo chi tiết" - TS Lê Đăng Doanh đề nghị.

TS Trương Văn Phước, nguyên Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, cho rằng các quốc gia trên thế giới tính toán để cứu 1% GDP thì phải tăng nợ công lên 2,5 lần và dùng nợ công đó làm gói cứu trợ người dân, doanh nghiệp (DN). Việt Nam hiện duy trì tỉ lệ nợ công/GDP chỉ ở mức hơn 44%, cách xa ngưỡng QH cho phép là 60%. Xét trong điều kiện hiện nay, có thể nâng tỉ lệ nợ công/GDP thêm khoảng 5-7 điểm phần trăm, tương ứng khoảng 18-20 tỉ USD. Sau giai đoạn cần hồi phục cấp bách, nợ công có thể được xem xét giảm dần về mức cũ. "Vấn đề là số tiền này cần được sử dụng hiệu quả nhất cho nền kinh tế" - TS Trương Văn Phước lưu ý.

Nhiều chuyên gia kiến nghị nên mạnh dạn tăng bội chi lên mức 6%-7% GDP thay vì chỉ 3%-4% như vẫn duy trì hiện nay. Cơ sở để nới bội chi là Việt Nam hiện có tỉ lệ lạm phát thấp (dưới 4%), hệ thống tài chính ổn định và đặc biệt là bội chi còn thấp.

Ông Bùi Văn Cường - Tổng Thư ký Quốc hội - chủ trì họp báo về chương trình Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV Ảnh: Văn Duẩn

Tăng mạnh quy mô gói hỗ trợ

Trên cơ sở thay đổi tư duy để điều chỉnh chỉ tiêu nợ công, bội chi nhằm tạo nguồn lực cho chống dịch và khôi phục kinh tế, các chuyên gia kinh tế khuyến nghị Chính phủ xem xét, trình QH thông qua việc tăng mạnh hơn nữa quy mô các gói cứu trợ, bảo đảm tương xứng với nhu cầu thực tế.

Có thể dẫn vài số liệu để thấy mức độ chênh lệch giữa các gói hỗ trợ của nhiều quốc gia so với gói hỗ trợ của Việt Nam. Cụ thể, Mỹ công bố gói hỗ trợ tương đương 28% GDP; Úc 18,4% GDP; một số quốc gia châu Á từ 10% GDP trở lên. Theo tính toán chung của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), 197 quốc gia trên thế giới đã cam kết chi 17.910 tỉ USD, tương đương 15,9% GDP toàn cầu năm 2020, để thoát khỏi khủng hoảng bởi dịch Covid-19. Trong khi đó, quy mô các gói hỗ trợ năm 2021 của Việt Nam tương đương 2,84% GDP; còn quy mô các gói trong năm 2020 đạt 2,94% GDP.

TS Lê Đăng Doanh góp ý thêm: Từ nguồn lực có được nhờ "dũng cảm" nới bội chi, tăng vay nợ, cần tung ra các gói hỗ trợ với quy mô lớn hơn hiện nay nhiều lần, đồng thời tăng chi cho những vùng được cho là "điểm nóng" dịch bệnh.

Còn ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, khuyến nghị Chính phủ tăng gói hỗ trợ tài khóa bởi dư địa phát hành trái phiếu Chính phủ và vay nợ nước ngoài vẫn còn.

Ở góc nhìn ĐBQH, ông Trần Hoàng Ngân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM, đánh giá những tổn thương về mặt con người cũng như vật chất trong 2 năm đất nước trải qua dịch Covid-19 là rất lớn. Từ thực tiễn đó, Chính phủ cần tiếp tục xem xét, đưa ra các gói an sinh để chia sẻ với những khó khăn của người dân, người lao động; đưa ra gói kích thích kinh tế đủ lớn, mạnh, đúng đối tượng để khôi phục, phát triển kinh tế.

Ông Trần Hoàng Ngân góp ý: "Gói kích thích kinh tế cụ thể ra sao sẽ cần ý kiến của QH cũng như các thành viên Chính phủ. Có thể giảm lãi suất, nới chính sách tài khóa trên cơ sở tiết kiệm chi thường xuyên và giữ ổn định kinh tế vĩ mô. Bởi vì, nếu để lạm phát "bùng" thì hỗ trợ lãi suất sẽ không có ý nghĩa, tạo thêm gánh nặng cho DN. Việc này đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng nhưng không quá thận trọng để không đưa ra được gói đủ lớn".