Lộ nhiều bất thường trong trợ giá xe buýt ở TP HCM

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Người Lao Động, qua 2 lần Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TP HCM đề nghị bổ sung kinh phí trợ giá xe buýt năm 2018 (lần đầu là 330 tỉ đồng và lần 2 là 168 tỉ đồng) thì lần nào cũng bị Sở Tài chính "tuýt còi" vì có không ít nội dung chưa được chứng minh rõ ràng.

Tính toán lệch đến hơn 200 tỉ đồng

Cụ thể, năm 2018, theo quy trình thực hiện và bổ sung dự toán trợ giá xe buýt, Sở GTVT TP khi lập dự toán sẽ dựa trên cơ sở mức tăng trưởng khối lượng vận chuyển với tỉ lệ tăng kỳ vọng sản lượng hành khách là 20% (tương ứng số hành khách tăng 347 triệu lượt) so với dự toán đề xuất năm 2017 là 280 triệu lượt. Từ đó, Sở GTVT ban đầu đề xuất dự toán trợ giá xe buýt năm 2018 là 1.720 tỉ đồng. Tuy nhiên, theo Sở Tài chính, từ tình hình thực hiện, ước 8 tháng năm 2017 và thực tế các năm trước, sở này đã yêu cầu điều chỉnh số lượt hành khách năm 2018 là 280 triệu lượt và dự toán kinh phí trợ giá xe buýt trong năm là 1.000 tỉ đồng (trong đó, kinh phí dự phòng do thay đổi nhiên liệu và mở thêm tuyến là 101,37 tỉ đồng). Căn cứ vào mức này, Trung tâm Quản lý giao thông công cộng (viết tắt là Trung tâm, thuộc Sở GTVT TP HCM) sẽ ký hợp đồng đặt hàng với các HTX xe buýt để phân bổ lại tiền trợ giá, duy trì hoạt động của xe buýt có trợ giá trong năm.

Đến thời điểm hiện tại, báo cáo quyết toán năm 2011 và giai đoạn 2012-2016 vẫn chưa được Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TP thực hiện xong. Ảnh: GIA MINH

Trong khi đó, cho rằng mức trợ giá 1.000 tỉ đồng năm 2018 không đủ hoạt động, Sở GTVT trước đó đã đề xuất bổ sung 330 tỉ đồng, tuy nhiên, Sở Tài chính sau khi thẩm định đã yêu cầu phải làm rõ một số nội dung. Sở GTVT sau đó rà soát và giải trình lại thì đề nghị giảm còn 168 tỉ đồng nhưng qua rà soát, Sở Tài chính chỉ thống nhất bổ sung 123 tỉ đồng trợ giá năm 2018 và đã trình UBND TP xem xét.

Như vậy, so với mức đề xuất lần đầu của Sở GTVT với mức tính toán của Sở Tài chính thì số tiền lệch lên đến hơn 200 tỉ đồng (?!).

Theo Luật Ngân sách, Sở GTVT phải phê duyệt dự toán kinh phí đặt hàng vào ngày đầu năm. Thế nhưng năm 2018, phải đến ngày 15-8, Sở GTVT mới ban hành quyết định về phê duyệt dự toán kinh phí đặt hàng cung ứng dịch vụ vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt trên địa bàn TP để làm cơ sở ký hợp đồng thương thảo đặt hàng. Việc chậm phê duyệt dự toán kinh phí trợ giá cho các đơn vị vận tải theo đó cũng bị chậm giải ngân, kéo theo những bức xúc dai dẳng của xã viên và sự trì trệ của nhiều tuyến xe do bị chậm tiền trợ giá.

Đặc biệt, sau cuộc thương thảo đặt hàng lần 1 giữa Sở GTVT và các HTX xe buýt ngày 23-8 bất thành, sở tiếp tục thương thảo đặt hàng lần 2 ngày 27-9. Thế nhưng, thời điểm này chỉ có 9/13 đơn vị ký hợp đồng đặt hàng. Trong khi một số HTX cho rằng cách tính và phân bổ tiền trợ giá không thống nhất, đặc biệt là có sự chênh lệch so với lần 1, khi mức khoán doanh thu quá cao, không đúng thực tế dẫn đến trợ giá giảm. Kinh phí trợ giá xe buýt được tính bằng tổng chi phí chuyến xe trừ doanh thu bán vé, vì vậy khi doanh thu tăng, đồng nghĩa mức trợ giá sẽ giảm và ngược lại. Trong khi các HTX cho rằng lượng khách trên các chuyến xe hiện đang giảm thì việc khoán doanh thu ở mức cao hơn từ 20%-30% so với năm 2017 là không đúng thực tế, khiến các đơn vị khó có khả năng duy trì. Sau nhiều lần tổ chức làm việc giữa các bên, phải đến khoảng đầu tháng 11, tất cả các đơn vị mới ký hợp đồng đặt hàng năm 2018.

Sở đổ cho Trung tâm chậm quyết toán

Một vấn đề khác là theo tìm hiểu, từ năm 2012 đến 2016, tình hình trợ giá tạiTP HCM bị chậm quyết toán và bộc lộ nhiều vấn đề.

Theo quy trình quyết toán xe buýt, hằng tháng, doanh nghiệp vận tải tổng hợp hồ sơ, báo cáo quyết toán gửi về Trung tâm. Cuối ngày 31-3 hằng năm, Trung tâm tổng hợp hồ sơ, báo cáo quyết toán năm trước liền kề để tiến hành kiểm toán theo quy định. Trong thời gian 60 ngày, từ khi Trung tâm nhận báo cáo kết quả kiểm toán thì phải gửi toàn bộ hồ sơ, báo cáo quyết toán đã được kiểm toán về Sở GTVT xét duyệt. Tiếp tục, trong thời hạn 90 ngày, từ khi Sở GTVT nhận đủ hồ sơ từ Trung tâm thì phải có báo cáo kiểm toán đính kèm, được phòng tài chính kiểm tra, xét duyệt báo cáo quyết toán năm về tình hình quản lý, sử dụng kinh phí trợ giá của Trung tâm. Từ đó sẽ thông báo số liệu xét duyệt quyết toán, đồng thời tổng hợp gửi Sở Tài chính thẩm tra.

Tuy nhiên, theo Sở GTVT, dù đã nhiều lần đôn đốc, nhắc nhở Trung tâm nộp hồ sơ, báo cáo quyết toán về tình hình sử dụng kinh phí ngân sách trợ giá xe buýt các năm, tuy nhiên, vào tháng 11-2018, Sở GTVT chưa nhận được hồ sơ, báo cáo quyết toán kinh phí trợ giá của Trung tâm từ năm 2012 đến 2016. Riêng năm 2011, hồ sơ đề nghị quyết toán của Trung tâm dù đã được gửi nhưng Sở GTVT yêu cầu bổ sung hồ sơ, thuyết minh giải trình một số nội dung. Do chậm trễ báo cáo quyết toán nên từ năm 2011 đến 2017, Sở GTVT chưa lập được báo cáo quyết toán.

Do tiếp thanh tra và nhiều lần thay đổi giám đốc (?!)

Về việc Sở GTVT nói đã nhiều lần nhắc nhở, đôn đốc thực hiện báo cáo quyết toán nhưng Trung tâm vẫn chưa làm xong, theo nguồn tin của Báo Người Lao Động, phía Trung tâm đang làm giải trình nhiều nội dung liên quan của từng năm.

Cụ thể, với tình hình trợ giá năm 2011, Trung tâm đã gửi hồ sơ quyết toán và Sở GTVT sau khi kiểm tra số liệu tiếp tục yêu cầu làm rõ một số vấn đề về dự toán điều chỉnh. Còn đối với giai đoạn 2012-2016, phía Trung tâm chưa gửi hồ sơ quyết toán và đang thuê kiểm toán. Gần đây nhất, năm 2017, Trung tâm đã gửi hồ sơ quyết toán và Sở GTVT tiến hành thẩm định. Tuy nhiên, cũng tương tự năm 2011, nhiều nội dung Sở GTVT đang yêu cầu Trung tâm làm rõ. Trong khi đó, nguồn tin cho biết việc chậm gửi hồ sơ quyết toán các năm nêu trên, phía Trung tâm giải trình là do phải… tiếp các đoàn thanh tra và do giám đốc của Trung tâm thay đổi nhiều lần, làm ảnh hưởng đến tiến độ quyết toán.