Mở trung tâm đổi mới sáng tạo

Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) vừa công bố dự thảo Đề án thành lập Trung tâm Đổi mới Sáng tạo quốc gia (gọi tắt NIC) để lấy ý kiến rộng rãi. NIC sẽ được xây dựng tại Khu Nghiên cứu và Phát triển của Khu Công nghệ cao Hòa Lạc (huyện Thạch Thất, TP Hà Nội) với diện tích 23 ha.

Không tốn ngân sách

Theo Bộ KH-ĐT, NIC ra đời sẽ hỗ trợ nâng cao năng lực tiếp nhận và áp dụng công nghệ, nhất là công nghệ của cách mạng công nghiệp lần thứ 4 cho các doanh nghiệp (DN) Việt Nam, nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển, đổi mới sáng tạo. "NIC sẽ kết nối, hỗ trợ, qua đó góp phần nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế" - Bộ KH-ĐT nêu.

NIC sẽ thúc đẩy chuyển giao công nghệ và phát triển công nghệ, kết nối các nhà cung cấp công nghệ với các DN trong nước, nhất là các DN nhỏ và vừa. Theo Bộ KH-ĐT, trung tâm này đồng thời là nơi thử nghiệm các chính sách, thể chế vượt trội; tạo môi trường pháp lý thuận lợi, đủ sức cạnh tranh trong khu vực để thu hút nhân tài, thu hút đầu tư đổi mới sáng tạo.

Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết trung tâm này sẽ ưu tiên 5 lĩnh vực chính gồm: nhà máy thông minh, nội dung số, an ninh mạng, đô thị thông minh và công nghệ môi trường. Người đứng đầu Bộ KH-ĐT kỳ vọng NIC sẽ là hạt nhân cho việc thúc đẩy phát triển kinh tế Việt Nam về dài hạn. Đồng thời, gắn kết với các cơ sở khoa học, thực nghiệm và triển khai ý tưởng, lý thuyết vào thực tế của các DN khoa học đang hoạt động tại đây.

Trung tâm Đổi mới Sáng tạo quốc gia sẽ được xây dựng tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc Ảnh: Tấn Phong

Với kỳ vọng rất lớn như vậy nhưng vốn đầu tư xây dựng NIC không phải nguồn từ ngân sách. Theo Bộ KH-ĐT, vốn sẽ được huy động từ đóng góp của DN trong và ngoài nước dưới nhiều hình thức xã hội hóa, không sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

Trong giai đoạn 1, sau khi đề án được phê duyệt, bộ sẽ xây dựng trụ sở trung tâm với tổng số vốn khoảng 1.700 tỉ đồng (khoảng 74 triệu USD). "Nếu có nguồn vốn đầu tư, các công trình hỗ trợ có thể được xây dựng luôn mà không cần chờ xây dựng xong trụ sở trung tâm" - đề án của Bộ KH-ĐT nêu rõ.

Tạo cơ chế, chính sách đặc biệt

Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực nhìn nhận ở Việt Nam, nhiều trung tâm được hình thành để hỗ trợ DN nhưng hiệu quả thấp, không đi vào thực chất, vẫn mang nặng tư tưởng hành chính. Do vậy, với NIC cần đi vào thực chất, gắn với thực tế. Thà có ít trung tâm nhưng phải kết nối, hỗ trợ và ứng dụng thành tựu nghiên cứu giúp DN phát triển. Bên cạnh đó là các cải cách về thể chế, đơn giản hóa thủ tục hành chính để tạo môi trường lành mạnh cho DN.

Từ thực tế cộng đồng DN ở tỉnh Hải Dương, trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Lê Xuân Hiền, Trưởng Phòng Đấu thầu - Thẩm định - Giám sát đầu tư (Sở KH-ĐT tỉnh Hải Dương), cho rằng để là bệ phóng cho DN, NIC phải thật sự đổi mới, thật sự sáng tạo như chính tên gọi. Để NIC thực sự là chỗ dựa cho DN về công nghệ, kỹ thuật, cơ quan quản lý nhà nước cần có các "cơ chế mở" để hoạt động, sáng tạo. Về cơ cấu tổ chức trung tâm, ông Hiền cho rằng không nên hành chính hóa mà ở đó phải là đại diện của các DN, là chuyên gia quản trị hàng đầu trong lĩnh vực công nghệ trong và ngoài nước. "Không nặng nề thành phần như bộ máy nhà nước, đây là điểm cốt yếu để NIC hoạt động có hiệu quả" - ông Hiền kiến nghị.

TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM), nhấn mạnh Trung tâm Đổi mới Sáng tạo phải đóng vai trò đưa các công nghệ mới đến gần hơn với DN, khuyến khích tinh thần sáng tạo trong DN.

Do đó, phải xây dựng những chính sách khác biệt, một chính sách mở tạo điều kiện để NIC hoạt động, không nên gò bó như một viện nghiên cứu hay một trung tâm kêu gọi đầu tư.