Nỗi niềm thương hiệu Việt

Việc tỉ phú Thái Lan Charoen Sirivadhanabhakdi, Chủ tịch Thai Beverage (ThaiBev), mua 53,6% vốn điều lệ của Tổng Công ty Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) cùng hàng loạt động thái khác đang khiến nhiều người nuối tiếc thương hiệu bia Sài Gòn vốn in đậm trong tâm thức người tiêu dùng.

Ông Phạm Đức Trung, Trưởng Ban Cải cách và Phát triển doanh nghiệp (DN) thuộc Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế trung ương, phân tích rằng việc bán cổ phần cùng bán thương hiệu là hợp đồng kinh tế giữa chủ DN với nhà đầu tư. Trong đó có nhiều điều khoản liên quan thương hiệu, quyền của cổ đông sáng lập (tức quyền của nhà nước trong tình huống bán vốn DN nhà nước), giá bán… Như vậy, vấn đề giữ thương hiệu hay không hoàn toàn có thể được thương thảo trong quá trình xây dựng hợp đồng. Tất nhiên, việc này phải đặt ra từ đầu chứ không phải chuyện đã rồi mới nghĩ đến.

Ông Trung cũng góp ý với những DN như Sabeco, nhà nước cần lấy ý kiến và xây dựng phương án giữ gìn thương hiệu. Phương án phải được phản ánh trong hợp đồng mua bán, thể hiện rõ nhất qua quy định bảo vệ quyền lực của cổ đông sáng lập. Không nhất thiết phải nắm giữ sở hữu lớn thì mới có quyền phủ quyết về vấn đề thương hiệu. Nhiều trường hợp qua thỏa thuận, bên sáng lập thương hiệu không còn giữ dù 1% cổ phần nhưng trong khoảng thời gian nhất định, có thể 10-20 năm, chủ đầu tư mới không được phép thay đổi thương hiệu. Những việc này hoàn toàn có thể đạt được qua thỏa thuận từ đầu.

Ông Đặng Đình Đào, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và phát triển thuộc Trường ĐH Kinh tế Quốc dân, cho rằng những thương hiệu tầm quốc gia, thương hiệu đi vào tâm thức của người Việt... thì cần có bộ phận thẩm định, bàn thảo để quyết định bán bao nhiêu phần trăm cổ phần, thỏa thuận giữ thương hiệu thế nào, bảo vệ quyền lợi của cổ đông sáng lập, của người lao động ra sao…

Thương hiệu Bia Sài Gòn từng được người tiêu dùng Việt Nam mến mộ. Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Theo chuyên gia thương hiệu Nguyễn Phi Vân, chuẩn bị nội lực cho DN như thế nào để trụ vững trong bối cảnh cạnh tranh là rất khó. Có khoảng 10%-20% DN tự xây dựng nội lực, thương hiệu để vươn xa; khoảng 80% còn lại không trụ được trên thị trường và phải biến mất hoặc tìm người mua lại công ty. Người mua lại DN trong nước, dù là nội địa hay quốc tế, cũng sẽ cho DN nền tảng để bước tiếp, còn nếu phải rời thị trường thì không còn ý nghĩa.

Các chuyên gia cho rằng cạnh tranh trên thị trường ngày càng gay gắt buộc DN phải lựa chọn giữa bán thương hiệu cho nước ngoài để tồn tại hoặc tiếp tục cầm cự rồi có thể biến mất, phá sản. Bán DN để lập DN khác hoặc bán xong đối tác vẫn tiếp tục duy trì, phát triển thương hiệu là một sự lựa chọn. Quan trọng lúc này là cơ quan nhà nước cần có chính sách đồng hành, hỗ trợ tạo môi trường kinh doanh thuận lợi giúp DN tồn tại, phát triển trên thị trường.

Theo bà Nguyễn Phi Vân, ở tầm quốc gia, cần có chiến lược để các đại gia lớn trong ngành mua lại hoặc có các quỹ đầu tư của nhà nước mua lại thương hiệu Việt tốt. Những thương vụ mua bán, sáp nhập sẽ tiếp tục bùng nổ theo xu hướng DN không cạnh tranh được sẽ phải bán lại. Hiện rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài sẵn sàng mua lại DN Việt để từ đó xây dựng công ty lớn mạnh hơn trong tương lai.

Chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh nhấn mạnh: "Nếu thương hiệu tốt thì DN nhà nước hay tư nhân cũng đều bán được giá. Khi thương hiệu đã tốt, đã in sâu vào tâm thức người tiêu dùng thì nhà đầu tư không "dại" gì bỏ thương hiệu đó để lập một tên khác không ai biết tới". Do đó, theo ông Ánh, không cần thiết phải "tiếc nuối" hay "giữ gìn" thương hiệu Việt mà quan trọng là xây dựng, bồi đắp được nhiều thương hiệu mạnh. Khi đó, chính thị trường sẽ giúp thương hiệu tồn tại.