Phát hiện bãi cọc quý hàng ngàn năm tuổi ở Hải Phòng

Thông tin từ UBND TP Hải Phòng cho biết trong 2 ngày 20 và 21-12, Thường trực Thành ủy Hải Phòng sẽ tổ chức Hội nghị "Báo cáo kết quả khai quật di tích bãi cọc Cao Quỳ, xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng" với sự tham dự của đại diện lãnh đạo, cán bộ, chuyên gia thuộc các lĩnh vực liên quan. Qua đó, các nhà khoa học, chuyên gia, đại biểu sẽ đưa ra đánh giá, đề xuất đối với bãi cọc quý hàng ngàn năm tuổi vừa được phát hiện.

Bãi cọc quý thời Trần hàng ngàn năm tuổi ở Hải Phòng

Trước đó, đầu tháng 10-2019, người dân xã Liên Khê, huyện Thủy Nguyên đã vô tình phát hiện được 9 cọc gỗ tại cánh đồng Cao Quỳ. Các cọc gỗ này đã gãy phần đầu, màu đỏ sẫm, rắn chắc, phân bố không thẳng hàng, nằm cách nhau theo chiều đông tây khoảng 5-7 m, chiều bắc nam 3,5-5 m. Đường kính cọc khá lớn 26-46 cm, một cọc đường kính 14 cm. Trong đó có 4 cọc nằm nghiêng từ 20-45 độ theo các hướng tây, nam.

Nhận được thông tin trên, Bảo tàng Hải Phòng đã có mặt tại hiện trường tiến hành khảo sát, kiểm tra và lấy mẫu cọc gửi Viện Khảo cổ học giám định niên đại.

Đến ngày 16-10, theo Đề nghị của Bảo tàng Hải Phòng và Phòng Văn hóa-Thông tin huyện Thủy Nguyên, đoàn khảo sát do Ts Lê Thị Liên, Hội Khảo cổ học làm Trưởng đoàn, về khảo sát bãi cọc vừa được phát hiện.

Đầu tháng 11-2019, đoàn khảo sát do Ts Nguyễn Gia Đối, Quyền Viện trưởng Viện Khảo cổ học, làm trưởng đoàn tới hiện trường khảo sát lần 2. Qua khảo sát, các cọc có niên đại tuyệt đối C14 là từ năm 1.270-1.430 sau công nguyên (AD).

Nghiên cứu địa tầng cho thấy khu vực xuất lộ cọc là lòng sông bị bồi lấp. Các cọc xuất lộ trong lớp bùn xám, có thể được chôn/đóng xuống qua lớp bùn đen lẫn cát hoặc tới lớp trầm tích sét trắng lẫn vàng loang lổ. Trên các cọc có "ngoàm" dùng để luồn dây kéo hoặc mộng ở giữa cọc để giằng ngang.

Dựa trên kết quả 2 lần khảo sát nói trên, ngày 22-11, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có Quyết định số 4137/QĐ-BVHTTDL cho phép Viện Khảo cổ học phối hợp với Bảo tàng Hải Phòng khai quật khảo cổ tại cánh đồng Cao Quỳ, xã Liên Khê. Ngày 27-11, Viện Khảo cổ học phối hợp với Bảo tàng Hải Phòng tiến hành khai quật bãi cọc cánh đồng Cao Quỳ.

Quá trình khai quật trên diện tích 950 m2, các nhà khảo cổ đã chia thành 3 hố khai quật, phát hiện 27 cọc. Bước đầu Viện Khảo cổ nhận định bãi cọc thuộc trận chiến Bạch Đằng lần 3 (năm 1288).

Trong quá khai quật bãi cọc tại cánh đồng Cao Quỳ, xã Liên Khê, Viện Khảo cổ học phối hợp với Bảo tàng Hải Phòng tiếp tục khảo sát các di tích, các dòng sông cổ, các bến cổ thuộc xã Liên Khê. Tại đây, người dân địa phương cho biết cũng phát hiện những chiếc cọc gỗ tương tự trước đó.

Cọc gỗ vừa được phát hiện

Được biết, cách đây 30 năm, gia đình ông Nguyễn Công Từ, bà Nguyễn Thị Chế (thôn 3, làng Mai Động) trong quá trình canh tác trên cánh đồng Cao Quỳ có thấy 10 cọc gỗ tại khu vực sát với nơi Viện khảo cổ đang tiến hành khai quật. Vào những năm 70, ông Trần Văn Do (thôn 7, làng Quỳ Khê) cũng phát hiện 3 cọc gỗ tại cánh đồng thôn. Các cọc có đường kính từ 35-50 cm. Tại đầu Núi Chẹo và Hang Trê tại thôn 7, làng Qùy Khê, người dân phát hiện 11 cọc gỗ...

Ngoài việc khảo sát hệ thống cọc gỗ tại cánh đồng Cao Quỳ và cánh đồng làng Quỳ Khê, Bảo tàng Hải Phòng và Viện Khảo cổ còn nghiên cứu các di tích đền Thụ Khê, chùa Mai Động, chùa Thiểm Khê đã được xếp hạng di tích quốc gia năm 1993, liên quan đến chiến thắng Bạch Đằng năm 1288. Những di tích này còn ghi đậm dấu ấn Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn về đây khảo sát trận địa, tập luyện binh mã cho trận chiến chống quân Mông - Nguyên năm 1288.

Kết quả khảo sát và khai quật khảo cổ trên địa bàn xã Liên Khê cho thấy: Các cọc phân bố theo chiều đông - tây, đường kính từ 26-46 cm, trên các cọc có mộng ngoàm dùng để buộc dây kéo, các cọc phân bố không thẳng hàng và căn cứ vào kết giám định niên đại cho thấy các cọc gỗ có thể được bố trí thành thế trận vào thế kỷ XIII.

Viện Khảo cổ nhận định bãi cọc thuộc trận chiến Bạch Đằng lần 3 (năm 1288), để ngăn chặn quân Mông - Nguyên không đi vào khu vực sông Giá và khu vực chỉ huy của Hưng đạo vương Trần Quốc Tuấn mà buộc quân Mông - Nguyên đi theo sông Đá Bạc vào sông Bạch Đằng và rơi vào trận địa cọc được bố trí sẵn của Hưng đạo vương Trần Quốc Tuấn, nhấn chìm toàn bộ quân Mông - Nguyên xuống lòng sông Bạch Đằng, chấm dứt hoàn toàn mộng xâm lăng của đế quốc Mông - Nguyên với quốc gia Đại Việt.