TP HCM chờ cơ chế đặc thù mới

* Phóng viên: Nghị quyết 54 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM đã được đưa vào triển khai gần 5 năm. Thành phố đã tận dụng những cơ chế trong nghị quyết ra sao, thưa ông?

PGS-TS TRẦN HOÀNG NGÂN

- PGS-TS TRẦN HOÀNG NGÂN, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP HCM, thành viên Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng: TP HCM đang triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 54 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố. Từ đó, thành phố sẽ đánh giá và có hướng đề xuất cụ thể với Quốc hội về việc gia hạn, bổ sung, điều chỉnh các nội dung của nghị quyết.

Một nghị quyết về cơ chế đặc thù cho TP HCM không chỉ cần thiết cho thành phố vào thời điểm 5 năm trước mà còn rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Nghị quyết 54 đã cho phép thành phố được hưởng 50% khoản thu tiền sử dụng đất khi bán tài sản công gắn liền trên đất, sử dụng tài sản công để đầu tư hạ tầng kinh tế - xã hội thuộc nhiệm vụ đầu tư công của thành phố; hưởng số thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước do UBND thành phố quản lý và số thu từ thoái vốn nhà nước tại tổ chức kinh tế do UBND làm đại diện chủ sở hữu; sử dụng nguồn thực hiện cải cách tiền lương còn dư của ngân sách...

Đặc biệt, đối với các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng quan trọng trong kế hoạch đầu tư công trung hạn đã được phê duyệt thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách trung ương trên địa bàn thành phố, nghị quyết cho phép thành phố sử dụng nguồn lực từ ngân sách hoặc huy động theo phương thức đối tác công tư để sớm hoàn thành... Đây đều là những cơ chế quan trọng giúp thành phố có động lực phát triển.

Nghị quyết được đưa vào triển khai gần 5 năm nay nhưng có hơn 2 năm nền kinh tế thành phố cũng như cả nước chịu tác động nặng nề bởi đại dịch Covid-19 nên không đạt kết quả như mong đợi, một số nội dung được triển khai còn chậm. Chẳng hạn, việc bán tài sản không sử dụng của tổ chức, cơ quan trung ương trên địa bàn thành phố không thể thực hiện được nếu như không có sự giám sát của Quốc hội, sự vào cuộc của các bộ, ngành trong việc thanh lý.

Về lâu dài, cần nghiên cứu xây dựng luật đô thị đặc biệt cho TP HCMẢnh: HOÀNG TRIỀU

* Theo ông, một nghị quyết mới về cơ chế đặc thù cho TP HCM bứt phá có vai trò quan trọng ra sao trong giai đoạn tiếp theo?

- Bối cảnh dịch bệnh càng đặt ra đòi hỏi cần thiết phải có một nghị quyết mới thay thế Nghị quyết 54 hoặc tiếp tục gia hạn nghị quyết này để tạo điều kiện cho TP HCM khơi thông nguồn lực và phát triển trở lại. Bên cạnh đó, về lâu dài, cần nghiên cứu xây dựng luật đô thị đặc biệt cho TP HCM. Việt Nam chỉ có 2 đô thị đặc biệt là TP Hà Nội và TP HCM. Hiện Hà Nội đã có Luật Thủ đô, còn TP HCM chưa có luật đặc thù, trong khi thành phố có những đặc điểm về địa bàn, vị trí, dân số, kinh tế... khác hẳn các tỉnh, thành khác.

Mấy năm gần đây, đà tăng trưởng của TP HCM đã chậm lại, nhiều động lực giảm sút. Nguyên nhân một phần bởi diễn biến của dịch Covid-19 nhưng phần quan trọng khác do còn nhiều điểm nghẽn trong thể chế, hạ tầng, đặc biệt là tình trạng ngập nước, kẹt xe, quá tải bệnh viện và trường học, thiếu nguồn lực... Qua quan sát thực tế có thể thấy rõ điểm nghẽn tồn tại ở cả sân bay Tân Sơn Nhất, các tuyến giao thông đường bộ, cảng Cát Lái... Chưa kể, chi phí thuê đất, chi phí logistics lớn cũng gây nhiều bất lợi cho nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Trong giai đoạn tiếp theo, để có nguồn lực tháo gỡ các điểm nghẽn, tạo thuận lợi trong thu hút đầu tư, thành phố cần tiếp tục kiến nghị tăng tỉ lệ điều tiết ngân sách để lại cho thành phố ở mức hợp lý hơn (tỉ lệ này hiện nay chỉ là 21%).

* Để thuyết phục trung ương cho phép thành phố được hưởng cơ chế, chính sách đặc thù, thành phố có cam kết thực hiện tốt các nhiệm vụ để đóng góp vào ngân sách nhà nước?

- Với một số nội dung trong Nghị quyết 54 còn được chậm triển khai, thành phố phải rốt ráo thực hiện. Trong đó, thành phố sẽ sớm quyết định điều chỉnh danh sách doanh nghiệp cần thoái vốn, cổ phần hóa.

Đặc biệt hơn cả, thành phố cần nhanh chóng triển khai các nội dung cụ thể của "Đề án xây dựng trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam tại TP HCM" bởi đây là động lực mới, quan trọng cho thành phố phát triển. Song song đó, đề xuất một nghị quyết riêng về cơ chế đặc thù cho TP Thủ Đức hoặc xây dựng một chương về TP Thủ Đức trong nghị quyết về cơ chế đặc thù của TP HCM cũng là việc cần thiết.

Tất nhiên, để thành phố có thể hoàn thành nhiệm vụ "đầu tàu" kinh tế, đóng góp mạnh mẽ vào sự phát triển chung của đất nước, tháo gỡ thể chế, chính sách là rất quan trọng. Chỉ khi có thể chế, chính sách đặc thù tạo điều kiện cho TP HCM thì thành phố mới có thể thu hút được những nhà đầu tư chiến lược, những "đại bàng" đến từ Mỹ, châu Âu. Trong đó, ưu đãi về thuế, đất đai là câu chuyện cần tính toán.