Ưu tiên vốn làm đường Vành đai 3

Sáng 6-6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 3, Quốc hội (QH) thảo luận tại tổ về: Chủ trương đầu tư dự án đường Vành đai 4 vùng thủ đô Hà Nội (gọi tắt là Vành đai 4) và dự án đường Vành đai 3 TP HCM (gọi tắt là Vành đai 3); chủ trương đầu tư các dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc: Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1); Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1); Biên Hòa - Vũng Tàu (giai đoạn 1).

5 dự án trọng điểm quốc gia

Theo tờ trình, dự án Vành đai 3 có tổng chiều dài 76,34 km đi qua TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai và Long An. Dự kiến sơ bộ tổng mức đầu tư giai đoạn 1 là 75.378 tỉ đồng, bao gồm 38.741 tỉ từ ngân sách trung ương và 36.637 tỉ ngân sách địa phương. Dự án được đầu tư theo hình thức đầu tư công.

Còn dự án Vành đai 4 có tổng chiều dài 112,8 km, được đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), chia thành 7 dự án thành phần. Phần giải phóng mặt bằng và xây dựng đường song hành triển khai độc lập theo địa phương và thực hiện theo hình thức đầu tư công. Dự kiến tổng mức đầu tư giai đoạn 1 khoảng 85.813 tỉ đồng.

Riêng 3 tuyến cao tốc, sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 84.463 tỉ đồng. Trên cơ sở tiến độ triển khai 3 dự án, dự kiến nhu cầu vốn trong giai đoạn 2021 - 2025 khoảng 60.124 tỉ đồng, chuyển tiếp giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 24.339 tỉ đồng.

Thảo luận tại tổ, đa số đại biểu (ĐB) đều tán thành sự cần thiết đầu tư 5 dự án trọng điểm quốc gia, trong đó dự án xây dựng đường Vành đai 3, Vành đai 4 có vai trò liên kết vùng, thúc đẩy phát triển đô thị hóa, có ý nghĩa rất lớn đối với việc phát triển kinh tế - xã hội. Hai dự án này được dự kiến đầu tư xây dựng trong giai đoạn 2011 - 2020 nhưng do nhiều nguyên nhân, nhất là sự hạn chế về nguồn lực nên chưa có điều kiện để triển khai. Đến nay, các điều kiện về cơ sở pháp lý, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, nhu cầu thực tiễn và nguồn lực cơ bản đáp ứng yêu cầu, do vậy việc triển khai thực hiện dự án trong giai đoạn 2021 - 2025 là hợp lý và cần thiết.

"Tôi chạnh lòng, tủi thân với giao thông ở miền Nam", ĐBQH Tô Thị Bích Châu, Chủ tịch Ủy ban MTTQ TP HCM, cho biết trong phiên thảo luận tổ sáng 6-6. ĐB đồng tình với quan điểm của một số ĐB khác về việc hạ tầng giao thông của các tỉnh phía Nam, đặc biệt là khu vực Đông Nam Bộ chưa đủ đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam cần những tuyến đường rộng 6 làn xe để tương xứng với tiềm lực.

"Tôi từ TP HCM đi thăm người dân ở các vùng khó khăn, sạt lở có khi mất 10 giờ mới tới Sóc Trăng. Đường ngập nước, có nơi được chạy 80 km/giờ nhưng có nơi chỉ đi được 30 km/giờ. Đến An Giang mất 12 giờ là chuyện bình thường vì các tuyến đường tắc nghẽn. Hẹn dân ra mà để họ chờ 3-4 giờ chúng tôi tới nơi. Dù đã xin lỗi nhưng lòng vẫn xót xa" - bà Tô Thị Bích Châu nói.

ĐB Trần Hoàng Ngân nhấn mạnh đường Vành đai 3 có ý nghĩa rất lớn trong việc phục vụ nhu cầu đi lại cho người dân. Mặt khác, về mặt kinh tế, nhu cầu có một con đường như vậy "không chỉ là cần thiết mà lên đến cấp bách".

Về sơ bộ, phương án thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, trình bày báo cáo thẩm tra, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ có các giải pháp chỉ đạo, điều hành quyết liệt để nâng cao hiệu quả công tác phối hợp giữa các cơ quan thực hiện, bảo đảm được tiến độ hoàn thành 2 dự án; ban hành chính sách hợp lý và đền bù thỏa đáng đối với người dân chịu ảnh hưởng của các dự án.

Trưởng Đoàn ĐBQH, Chủ tịch UBND TP HCM Phan Văn Mãi phát biểu tại buổi thảo luận tổ vào sáng 6-6Ảnh: Hữu Phúc

Quy hoạch từ năm 2011

Phát biểu tại thảo luận tổ, ông Phan Văn Mãi - Chủ tịch UBND TP HCM, Trưởng đoàn ĐBQH TP HCM - xin ngược về quá trình chuẩn bị hồ sơ dự án đường Vành đai 3. Theo ông, quy hoạch đường Vành đai 3 từ năm 2011- tức cách đây 11 năm. "Cũng nói luôn, nếu chúng ta triển khai ngay khi có quy hoạch thì chắc chắn chi phí giải phóng mặt bằng (GPMB) sẽ giảm chỉ bằng 1/10 so với bây giờ" - ông Phan Văn Mãi nói.

Theo ông Phan Văn Mãi, quy hoạch năm 2011, đường Vành đai 3 gồm phần đường chính quy mô 6-8 làn xe và đường song hành 2-3 làn xe. Tuy nhiên, do nhiều lý do nên chưa thể triển khai. Ban đầu đặt vấn đề thực hiện dự án theo phương thức PPP. Qua quá trình nghiên cứu thì thấy không khả thi, bởi đóng góp của ngân sách nhà nước nếu thực hiện theo hình thức PPP lên tới 82% - vượt quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, thời gian thu hồi vốn cần 28 năm là quá dài nên không hấp dẫn các nhà đầu tư. Do vậy, TP HCM lựa chọn phương thức đầu tư công để trình cấp có thẩm quyền.

Trước các ý kiến còn băn khoăn về GPMB, ông Phan Văn Mãi khẳng định: "Có ý kiến nói làm 4 làn thì GPMB làm gì cho nhiều nhưng kinh nghiệm của TP HCM cũng như các dự án giao thông khác, cho thấy nếu bây giờ không GPMB theo quy mô hoàn thiện, thì sau này làm 6 làn, 8 làn xe sẽ khó khăn và tăng chi phí lên rất nhiều".

Chủ tịch UBND TP HCM nhấn mạnh mỗi dự án khác nhau, thời điểm GPMB khác nhau, vị trí khác nhau, sẽ có mức chi phí khác nhau. Việc chi phí GPMB đường Vành đai 3 cao so với một số dự án khác bởi dự án này quy hoạch từ năm 2011, hành lang đường Vành đai 3 đã đô thị hóa, các điểm công nghiệp cũng rất dày nên đất GPMB có thể là đất nông nghiệp nhưng xen cài những vùng đô thị hóa rất cao, mật độ dân cư đông.

Rà soát, giảm chi phí

Về chi phí xây lắp, TP HCM căn cứ các quy định, định mức của Bộ Xây dựng và đã tính rất sát. "Dự kiến sơ bộ tổng mức đầu tư giai đoạn 1 là trên 85.000 tỉ đồng, giờ rà soát rất kỹ GPMB, chi phí xây lắp, giảm xuống gần 10.000 tỉ đồng - chỉ còn khoảng 75.378 tỉ đồng. Sắp tới, khi dự án khả thi sẽ tiếp tục rà soát. Các địa phương sẽ cố gắng không tăng tổng mức đầu tư, nếu có tăng sẽ dùng ngân sách địa phương cân đối để thực hiện" - ông Phan Văn Mãi nêu.

Liên quan đến cơ chế chỉ định thầu, Chủ tịch UBND TP HCM Phan Văn Mãi đề nghị các ĐBQH cân nhắc với đề nghị như tờ trình của Chính phủ. "Với các gói thầu được chỉ định thầu, tờ trình đề nghị áp dụng trong toàn bộ thời gian dự án. Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế đề nghị chỉ thực hiện 2 năm kể từ khi có nghị quyết. Đây cũng không phải vấn đề lớn, 2 năm thì chúng ta cố gắng thực hiện trong 2 năm nhưng vì lý do gì đó vượt ra khỏi thời gian đó, chúng ta phải trình lại QH, thủ tục rất khó khăn" - ông Mãi nói.

Cùng chung nỗi băn khoăn, Bí thư Thành ủy, Trưởng Đoàn ĐBQH TP Hà Nội Đinh Tiến Dũng cho rằng nếu chỉ áp dụng cơ chế này trong 2 năm 2022 và 2023 là không phù hợp về thời gian, vì năm 2022 đã qua 6 tháng. Việc áp dụng Nghị quyết 43 vào dự án Vành đai 4 không phù hợp về thời gian và chúng ta cần tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho các nhà đầu tư tham gia dự án.

Hôm nay (7-6), buổi sáng, QH thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa; buổi chiều, QH chất vấn và trả lời chất vấn lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn với phần trả lời chính của Bộ trưởng NN-PTNT Lê Minh Hoan.