Vẫn giữ 16 trạm BOT đặt sai vị trí

Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thể vừa có báo cáo gửi đại biểu Quốc hội (ĐBQH) về các vấn đề liên quan đến nhóm nội dung chất vấn tại kỳ họp thứ 5. Một trong những vấn đề được quan tâm nhất là việc xử lý những trạm BOT đặt sai vị trí.

Nghi ngờ về tính minh bạch

Trong báo cáo gửi đến ĐBQH, Bộ GTVT cho biết đã huy động được 70 dự án đầu tư theo hình thức BOT với tổng mức đầu tư khoảng 209.347 tỉ đồng, trong đó lĩnh vực đường bộ chiếm tới 68 dự án. Hiện đã hoàn thành đưa vào vận hành khai thác 58 dự án với tổng mức đầu tư 166.154 tỉ đồng.

Bộ GTVT cho rằng nếu bỏ trạm BOT trên tuyến QL5, nhà nước phải bố trí ngân sách để bù phần thiếu hụt cho nhà đầu tư khoảng 16.000 tỉ đồng

"Các dự án cơ bản bảo đảm chất lượng, khai thác an toàn; doanh thu tài chính cơ bản phù hợp với số liệu tính toán trong phương án tài chính của hợp đồng dự án" - báo cáo nêu.

Bộ GTVT cho rằng các dự án sau khi đưa vào khai thác đã phát huy hiệu quả, giảm ùn tắc, giảm tai nạn giao thông, giảm chi phí vận tải, tăng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Dù vậy, dẫn báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng BOT của QH, Bộ GTVT cũng nêu ra hàng loạt hạn chế, tồn tại.

Theo đó, việc nâng cấp, cải tạo công trình hiện hữu được khuyến khích tại Nghị định số 108/2009/NĐ-CP, phù hợp với quy định pháp luật, giải quyết được khó khăn về nguồn vốn ngân sách nhà nước, tuy nhiên sẽ hạn chế sự lựa chọn của người sử dụng. Việc kiểm soát chi phí đầu tư chưa chặt chẽ, còn tồn tại, sai sót trong quá trình thẩm định, phê duyệt tổng mức đầu tư, dự toán xây dựng công trình; trong dư luận nghi ngờ về tính minh bạch trong đấu thầu; trong việc quản lý doanh thu.

Chính sách phí (nay là giá dịch vụ sử dụng đường bộ) còn bất cập, chưa bảo đảm công bằng cho các phương tiện khu vực xung quanh trạm và một số phương tiện sử dụng các tuyến đường ngang đi qua trạm, sử dụng quãng đường ngắn; một số trạm trước đây thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn ngân sách nhà nước được tận dụng lại để chuyển sang thu hoàn vốn cho các dự án BOT, vị trí nằm ngoài phạm vi dự án gây bức xúc cho người sử dụng.

Làm đường chỗ này, thu tiền chỗ khác

Báo cáo cho biết hiện có 88 trạm BOT trên các tuyến quốc lộ (QL), trong đó Bộ GTVT quản lý 73 trạm. Trong những trạm do Bộ GTVT quản lý, 17 trạm có những bất cập về vị trí đặt trạm, cần có giải pháp xử lý.

Theo phương án xử lý của Bộ GTVT, 3 trạm BOT nằm ngoài phạm vi dự án: trạm Cầu Rác (Hà Tĩnh), trạm Tào Xuyên (Thanh Hóa), trạm Bắc Thăng Long - Nội Bài (Hà Nội) thì kiến nghị giữ nguyên vị trí đặt trạm.

Về phương án với 6 trạm BOT đặt trên tuyến chính hoàn vốn cho dự án đầu tư nâng cấp tuyến chính và xây dựng tuyến tránh (trạm Nam Cầu Giẽ, trạm Bến Thủy, trạm Quán Hàu, trạm Trảng Bom, trạm tuyến tránh TP Sóc Trăng, trạm Cai Lậy), Bộ GTVT cho biết hiện 5/6 trạm đã giảm giá cho các phương tiện, tình hình thu giá ổn định.

Riêng trạm BOT Cai Lậy, hiện đang tạm dừng thu. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ đã tập trung nghiên cứu 2 phương án xử lý: thứ nhất, giữ nguyên vị trí trạm như hiện nay, thực hiện giảm giá chung cho tất cả các phương tiện và mở rộng tối đa phạm vi giảm giá cho người dân quanh trạm. Thứ hai, xây dựng thêm 1 trạm ở trên tuyến tránh, thu trên cả 2 trạm, phương tiện đi trên tuyến nào, doanh thu sẽ hoàn vốn cho tuyến đó.

"Trên cơ sở 2 phương án nêu trên, bộ và UBND tỉnh Tiền Giang sẽ thống nhất với các bộ, ngành rà soát, lựa chọn phương án triển khai theo chỉ đạo của Thủ tướng" - Bộ GTVT cho hay.

Đối với 6 trạm BOT thu trên cả tuyến QL và cao tốc khi đầu tư xây dựng tuyến đường cao tốc và cải tạo QL song hành thuộc 4 dự án (QL6 Hòa Lạc - Hòa Bình, QL3 Thái Nguyên - Chợ Mới, cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng), Bộ GTVT cho biết dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Thái Nguyên - Chợ Mới và nâng cấp cải tạo QL3 (1 trạm trên QL3 và 1 trạm trên tuyến cao tốc), trước mắt cho phép nhà đầu tư thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ trên tuyến cao tốc. Trên cơ sở số liệu doanh thu thực tế trong 3 tháng sẽ tính toán các phương án xử lý, thống nhất với UBND tỉnh Thái Nguyên để báo cáo Thủ tướng.

Đối với 3 dự án còn lại (QL6, cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn và cao tốc Hà Nội - Hải Phòng), theo tính toán, nếu bỏ trạm trên các tuyến QL, phương án tài chính các dự án sẽ không khả thi, nhà nước phải bố trí ngân sách để bù phần thiếu hụt lên đến khoảng 21.000 tỉ đồng (riêng QL5 khoảng 16.000 tỉ đồng). "Trong điều kiện ngân sách nhà nước khó khăn như hiện nay, phương án này không khả thi, kiến nghị tiếp tục thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ tại các trạm này" - Bộ GTVT cho biết.

Riêng 2 trạm La Sơn - Túy Loan và Nam Hải Vân (cách trạm Bắc Hải Vân khoảng 12 km) thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ hoàn vốn dự án đầu tư xây dựng hầm Đèo Cả (hạng mục hầm Hải Vân), bộ sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ theo hướng không lập trạm La Sơn - Túy Loan, nhà nước bố trí nguồn vốn để hỗ trợ nếu cần; gộp trạm Nam Hải Vân thu chung với trạm Bắc Hải Vân do cự ly quá gần.