Vi bằng - nhập nhằng trục lợi!

Cùng chung dãy nhà 20 căn của ông H. là 15 hộ dân khác cũng được chủ đầu tư mua bán qua hình thức lập vi bằng tại một văn phòng thừa phát lại. Đó là tình trạng pháp lý chung của hàng ngàn hộ dân khi mua nhà "ba chung" tại xã Bình Mỹ, huyện Củ Chi, TP HCM. Vậy quyền lợi của ông H. có được bảo đảm?

Từ lâu, cụm từ "công chứng vi bằng" dường như quá quen thuộc và thành câu cửa miệng của các nhà môi giới, chủ đầu tư cũng như văn phòng thừa phát lại. Không khó để thấy những bảng hiệu "công chứng vi bằng" hoành tráng gắn tại các văn phòng thừa phát lại ở các huyện vùng ven. Sự mập mờ trong câu chữ khiến người dân nhầm lẫn giữa công chứng và lập vi bằng là một và càng được các đầu nậu, môi giới "thổi" lên tận mây xanh mà những người ít kiến thức về pháp luật rất dễ nhầm lẫn về tính pháp lý của vi bằng.

Vi bằng hiểu nôm na là người làm chứng, cụ thể hơn thì theo Sở Tư pháp, vi bằng là văn bản do thừa phát lại lập, ghi nhận sự kiện, hành vi mà thừa phát lại trực tiếp chứng kiến (như giao nhận tiền, giao nhận giấy tờ nhà, đất giữa các bên, không có giá trị thay thế hợp đồng công chứng, chứng thực) được dùng làm chứng cứ trong xét xử và trong các quan hệ pháp lý khác. Vi bằng chỉ có giá trị khi đã thực hiện thủ tục đăng ký tại Sở Tư pháp theo quy định. Trong khi đó, thực tế hiện nay, bất cứ vi bằng mua bán nhà, đất bằng giấy tay tại các văn phòng thừa phát lại đều không đăng ký thủ tục tại Sở Tư pháp - điều này có nghĩa những vi bằng kiểu ông H. cầm không có giá trị thay thế hợp đồng mua bán nhà, đất.

Trước thực tế trên, Sở Tư pháp TP HCM đã liên tục khuyến cáo, cấm cửa các văn phòng thừa phát lại lập vi bằng việc mua bán nhà đất bằng giấy tay. Thế nhưng nhiều tháng nay, hành vi này vẫn lén lút diễn ra tại nhiều nơi. Bằng chứng là một cán bộ ở huyện Củ Chi đã phải thốt lên: "Từ đầu năm 2019 đến nay, UBND huyện đã "siết chặt" các văn phòng thừa phát lại trên địa bàn nhằm cấm cửa việc lập vi bằng lén lút, thế nhưng siết chỗ này thì người dân lại sang nơi khác".

Đã có văn phòng thừa phát lại bị đình chỉ, rút giấy phép do không thực hiện nghiêm quy định chung nhưng với những gì đang diễn ra thì xem ra "hình phạt" chưa đủ răn đe. Có phải chúng ta đang quá nhẹ tay với cá nhân cố tình vi phạm?