Thách thức từ cho vay tiêu dùng

Tại hội thảo “Xu hướng tiêu dùng, cơ hội và thách thức tại thị trường Việt Nam” do Home Credit tổ chức mới đây, các chuyên gia nhận định tại Việt Nam, dịch vụ cho vay tiêu dùng đang có xu hướng phát triển do nhu cầu chi tiêu của người dân ngày càng cao.

Cơ hội lớn

Câu chuyện đẩy mạnh cho vay tiêu dùng đang được các tổ chức tín dụng, đặc biệt là công ty tài chính mở rộng một cách rầm rộ. Một chiếc điện thoại vài triệu đồng, máy tính bảng tầm trên 10 triệu đồng, hay chiếc xe máy từ 70 -100 triệu đồng, nếu người mua có nhu cầu thì dù không đủ khả năng vẫn có thể sở hữu thông qua việc mua trả góp, với thời gian kéo dài từ vài tháng đến hơn một năm. Nhu cầu mua sắm, tiêu dùng lớn nhất hiện nay là ở giới trẻ trong độ tuổi từ 25-35 tuổi. Đặc biệt, những bạn mới đi làm, chưa có thu nhập cao nhưng nhu cầu chi tiêu lại lớn. Chính vì vậy các tổ chức tín dụng luôn “săn” các đối tượng này.

Theo một chuyên gia tài chính, câu chuyện về cho vay tiêu dùng ở thị trường chợ đen hiện rất tạp nham, với nhiều hình thức như: cho vay ngày, với yêu cầu chỉ cần có hộ khẩu, thủ tục nhanh gọn, kín đáo; cầm cố nhà đất với lãi suất 2.000 đồng/triệu/ngày; cho vay tín chấp 10 -20 triệu đồng, lãi suất ngày 3.000 đồng/triệu; cho vay tiền thế bằng sim số đẹp, lãi suất 1.800 - 2.500 đồng/triệu/ngày... Tuy nhiên, đằng sau đó, chuyện người vay mất nhà, mất tài sản rất phổ biến. Tín dụng chợ đen phức tạp là cơ hội mở rộng thị phần cho các tổ chức tài chính.

Thời gian qua, tín dụng cá nhân/GDP gia tăng mạnh mẽ, bằng 70% trong năm 2006 lên 120% trong năm 2011, và năm 2012 giảm nhẹ do kinh tế suy thoái. Dư nợ cho vay tiêu dùng đến năm 2011 cả nước đạt khoảng 200.000 tỉ đồng, chiếm 7,7% tổng dư nợ tín dụng đối với nền kinh tế. Chỉ riêng tại Home Credit, số hợp đồng mới trong tháng 5-2013 tăng 34% so với tháng trước và tăng 5% so với kế hoạch. Cụ thể, sản phẩm cho vay mua xe máy đã chiếm 65% thị phần.

Nhiều vấn đề phức tạp

Ông Friedrich Weiss, Tổng Giám đốc Home Credit, cho rằng thách thức về quản lý trong thị trường tài chính tiêu dùng là không hề nhỏ. Vì vậy Home Credit phải tổ chức hình thức quản lý nhằm đạt hiệu quả nhất.

Bà Nguyễn Thu Hà, nguyên Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam, cho biết trước đây trần lãi suất cho vay tiêu dùng được Ngân hàng Nhà nước quy định là 150% lãi suất cơ bản. Khó khăn lớn nhất hiện nay là chưa có quy định về lãi suất rõ ràng, riêng biệt đối với hoạt động cho vay tiêu dùng. Quy định về lãi suất thỏa thuận cũng chưa linh hoạt. Mức lãi suất thỏa thuận mới chỉ áp dụng với hoạt động cho vay qua thẻ tín dụng mà chưa áp dụng với các sản phẩm khác.

Ngoài ra, theo bà Hà, Việt Nam đã ra đời Trung tâm Thông tin Tín dụng nhưng chưa phát huy vai trò cung cấp thông tin kịp thời, đầy đủ, về tín nhiệm tài chính để giúp các tổ chức tín dụng có đủ điều kiện cho vay an toàn hơn. Hiện tượng khách hàng vay vốn lừa đảo, làm hồ sơ giả, chứng minh thư giả để vay tiền rồi bỏ trốn là điều khiến các tổ chức tín dụng e ngại. Hay khách hàng của các công ty tài chính không có hồ sơ ở ngân hàng, làm mất cân xứng thị trường, gây rủi ro cao. Chưa kể, chi phí hoạt động cao do các chuyên viên tín dụng chia ra nhiều món vay nhỏ, cán bộ tín dụng mất nhiều thời gian theo dõi, đòi nợ, kiện cáo… tốn kém nhân lực mà hiệu quả kinh doanh thấp.