Tìm giải pháp giao thông cho siêu đô thị

Ngày 11-9, Báo Người Lao Động tổ chức talkshow "Giao thông đột phá cho siêu đô thị".

Nhận diện bất cập

Đề cập việc ùn tắc giao thông ở nhiều cửa ngõ TP HCM hiện nay, ThS Trần Quang Hòa - Viện Quản lý và Sáng tạo Zug, Thụy Sĩ - nêu thực trạng một số khu vực như Quốc lộ 13, cầu Bình Triệu, nút giao An Phú... khiến người dân đi lại khó khăn, đồng thời gây thiệt hại lớn về kinh tế.

ThS Trần Quang Hòa cho rằng để giải quyết bài toán ấy, TP HCM cần dành quỹ đất giao thông và ưu tiên phát triển giao thông công cộng. Ông nhấn mạnh nếu có những tính toán kỹ lưỡng thì thành phố có thể dễ dàng đạt được mục tiêu đô thị đổi mới với nền kinh tế xanh trong tương lai không xa.

Trong khi đó, ThS Mai Thế Hoàng, Trường Đại học Giao thông Vận tải TP HCM, thông tin từ giai đoạn 2012 - 2015 trở đi, nhà nước đã chú trọng mở rộng các tuyến quốc lộ qua địa bàn thành phố. Dù vậy, cho tới nay, nhiều nơi vẫn xảy ra ùn tắc bởi người dân sử dụng phương tiện cá nhân quá nhiều.

Ông Hoàng đề xuất triển khai giải pháp tận dụng loại hình vận tải công cộng. Trong đó, xe buýt sẽ giúp người dân tiết kiệm chi phí, an toàn, di chuyển nhanh nếu có làn riêng.

Đáp số về nguồn lực

TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM, nhìn nhận giải quyết bài toán giao thông cũng góp phần giảm khí thải phương tiện cho thành phố. 

Vì vậy, phát triển loại hình công cộng là đương nhiên và để làm điều này, cần từng bước triển khai mở rộng giao thông nội đô, đấu nối metro và các hệ thống khác.

Theo ông Thuận, muốn người dân thay đổi thói quen sử dụng xe cá nhân, chuyển sang dùng các phương tiện công cộng như xe buýt, metro… thì những loại hình này phải cơ bản đủ tốt, đáp ứng được nhu cầu. Đây là chiến lược nên thực hiện ngay từ bây giờ.

Dù vậy, TS Thuận nhìn nhận để phát triển giao thông xanh, bền vững thì cần nguồn lực lớn, giải pháp đồng bộ. 

Ông dẫn chứng bất cập dẫn tới ùn tắc trên nhiều tuyến đường như Trường Chinh, Xô Viết Nghệ Tĩnh, Phạm Hùng, Võ Văn Ngân..., dù được nhận diện nhưng để giải quyết thì khó khăn lớn nhất chính là nguồn lực đầu tư, mà khâu bồi thường, giải phóng mặt bằng là trở ngại không dễ vượt qua. Vì thế, cần đi từng bước để hài hòa lợi ích nhà nước, nhân dân và doanh nghiệp.

Ngoài ra, do thực tế nguồn lực hiện còn khó khăn, ông Thuận nhắc tới Nghị quyết 68/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, tin tưởng rằng nghị quyết này sẽ góp phần quan trọng về xã hội hóa nguồn lực đầu tư.

Ở hướng tiếp cận khác, bà Võ Thị Trung Trinh, Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số TP HCM, cho rằng ứng dụng chuyển đổi số vào giao thông sẽ góp phần trực tiếp giảm chi phí logistics và rút ngắn thời gian di chuyển. 

Bà Trinh thông tin Trung tâm Chuyển đổi số TP HCM đang phối hợp với Sở Công Thương xây dựng hệ thống quản lý luồng hàng hóa bằng dữ liệu thời gian thực. 

Thông qua công nghệ AI và IoT, dữ liệu từ xe tải, xe container, cảng, kho bãi được thu thập; các đơn vị xây dựng lộ trình vận chuyển thông minh, giúp tránh ùn tắc, tận dụng hiệu quả chiều về của phương tiện và giảm chi phí vận hành. Song song đó, việc số hóa và đồng bộ thủ tục logistics như hải quan, kho vận, cấp phép xây dựng cũng được chú trọng.

Hướng tới sự hiệu quả

Đề cập chuyện ứng dụng chuyển đối số trong giao thông thông minh phải đặt con người ở vị trí trung tâm, bà Võ Thị Trung Trinh nhận định yếu tố quan trọng là hiểu rõ sự khác biệt. Mỗi người có sự khác biệt về văn hóa, trình độ... 

Vì thế, cần xây dựng các ứng dụng thân thiện và dễ sử dụng; giao diện phải đơn giản, trực quan như các ứng dụng phổ biến (Facebook, Zalo…), hỗ trợ đa ngôn ngữ và nhiều hình thức tiếp cận (văn bản, giọng nói).

Theo bà Trinh, thay vì để người dân phải tải nhiều ứng dụng riêng lẻ, TP HCM đang hướng đến việc tích hợp thành ứng dụng duy nhất, vừa cung cấp cảnh báo giao thông vừa hỗ trợ thông tin phương tiện công cộng và các dịch vụ khác.

"Việc chuyển đổi số trong giao thông chỉ thật sự hiệu quả khi mở dữ liệu và khuyến khích cộng đồng tham gia. Đây chính là cách để hình thành một hệ sinh thái giao thông thông minh, vừa giảm chi phí logistics vừa nâng cao chất lượng sống đô thị" - Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số TP HCM nhấn mạnh.