Thuế thu nhập cá nhân xa rời thực tiễn, ai cũng mong sửa!

Tại cuộc họp thường kỳ quý I/2024 do Bộ Tài chính tổ chức chiều 29-3, ông Trương Bá Tuấn - Phó cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí - cho biết căn cứ điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là khi sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) hoặc khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động đến 20%.

Theo ông Tuấn, Luật Thuế TNCN quy định khi CPI biến động trên 20% so với thời điểm luật có hiệu lực thi hành hoặc thời điểm điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh gần nhất, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Từ năm 2009, khi Luật Thuế TNCN có hiệu lực, mức giảm trừ gia cảnh ban đầu khi áp dụng luật đối với người nộp thuế là 4 triệu đồng/tháng. Năm 2012 nâng mức giảm trừ gia cảnh lên 9 triệu đồng/tháng; đến năm 2020 nâng lên 11 triệu đồng/tháng.

Theo ông Tuấn, qua theo dõi từ năm 2020 đến nay, CPI chưa biến động đến mức 20%. Ngoài ra, năm 2025 sẽ sửa đổi tổng thể Luật Thuế TNCN. Lúc đó sẽ sửa tổng thể các nội dung gồm thu nhập chịu thuế, thu nhập tính thuế, mức giảm trừ gia cảnh...

Thông tin này không mới, bởi ngày 18-3, tại Phiên họp thứ 31 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, khi chất vấn Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc về vấn đề thuế TNCN, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Bình Dương) phản ánh cử tri cho rằng mức giảm trừ gia cảnh 11 triệu đồng/tháng cho cá nhân người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng cho một người phụ thuộc khi tính thu nhập chịu thuế được áp dụng từ ngày 1-7-2020 đến nay không còn phù hợp trong bối cảnh chỉ số lạm phát tăng nhanh, vì vậy cần tăng mức giảm trừ gia cảnh.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhất trí với vấn đề đại biểu Bảo Trân, cũng như báo chí đã nêu là phù hợp với điều kiện hiện nay, khi giá cả ngày một tăng cao. Tuy nhiên, Bộ Tài chính vẫn phải thực hành theo quy định của pháp luật về thuế TNCN. Muốn thay đổi được mức giảm trừ gia cảnh phải sửa Luật Thuế TNCN, mà trong chương trình là trong năm 2025.

Thực tế, mức giảm trừ gia cảnh hiện đang áp dụng đã quá lạc hậu. Nước ta có hơn 2 năm bị ảnh hưởng rất nặng nề bởi đại dịch COVID-19, nền kinh tế đến nay vẫn đang vượt qua thách thức, đời sống người lao động khó khăn, sức mua giảm...

Cũng trong thời gian này, nhiều chi phí, dịch vụ tăng cao, như: tiền điện, chỉ tính năm 2023 đã 2 lần tăng giá; tiền nước cũng vậy. Học phí đại học tăng rất cao theo lộ trình, bắt đầu từ niên khóa 2023-2024. Giá dịch vụ khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tăng từ ngày 17-11-2023; giá dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu tăng từ 15-8-2023. Đặc biệt, giá năng lượng được xem là tăng cao nhất, kéo theo nhiều mặt hàng khác tăng theo. Do vậy, có thể gần 4 năm qua chỉ số CPI chưa đạt 20% nhưng thực tế giá cả ở nhiều lĩnh vực thiết yếu đều tăng.

Do vậy, việc điều chỉnh mức đóng TNCN sẽ giúp người dân gỡ rối nhiều vấn đề có tính chất rất quan trọng về an sinh xã hội. Lấy ví dụ, trong quy định cho vay mua nhà ở của Ngân hàng Chính sách Xã hội (do ngân sách Nhà nước hỗ trợ) có điều khoản: cán bộ - công nhân - viên chức có thu nhập trên 11 triệu đồng (phải đóng thuế thu nhập) thì không được vay. Quy định này làm tiêu tan giấc mơ có nhà của nhiều người.

Thực tế, từ ngày 9-5-2023, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đã đề nghị Chính phủ nghiên cứu phương án điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh đối với thuế TNCN.

Với mức sống của hàng triệu người dân thành thị hiện nay thì mức giảm trừ gia cảnh đang áp dụng không đủ trang trải cho những chi phí từ thuê nhà đến đi lại, sinh hoạt hằng ngày.

Một vấn đề khác còn bất cập: Thuế TNCN đang áp dụng gồm 7 bậc lũy tiến từ 5% đến 35%, áp dụng từ 2007 đến nay. Mặc dù là nước có thu nhập trung bình thấp nhưng nếu nhìn vào biểu thuế này, các mức thuế suất của Việt Nam cao như những nước có thu nhập cao, thậm chí cao hơn.

Ngoài ra, các cơ quan chức năng cũng cần cân nhắc thêm những yếu tố khác như mức tăng trưởng kinh tế, GDP bình quân đầu người, tỉ lệ lạm phát hằng năm..., để sớm điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh phù hợp..., đâu cần phải chờ sửa đổi Luật Thuế TNCN!