Trí thức kiều bào góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng

Ông Nguyễn Duy Anh, kiều bào tại Nhật Bản, Hiệu trưởng Trường Nhật Ngữ GAG, Chủ tịch Hội người Việt tại Fukuoka, Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam khoá X, nhiệm kỳ 2024-2029), góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

- Phóng viên: Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22-8-2025 của Bộ Chính trị đề ra mục tiêu đột phá giáo dục và đào tạo, cũng như Dự thảo văn kiện định hướng mục tiêu xây dựng nền giáo dục quốc dân hiện đại, hội nhập quốc tế. Theo ông, Việt Nam nên làm gì để kết nối giữa các trường, viện, doanh nghiệp trong nước với mạng lưới trí thức, sinh viên kiều bào, nhằm phát triển nhân lực chất lượng cao?

+ Ông Nguyễn Duy Anh: Tôi cho rằng, điểm then chốt để thực hiện thành công Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị chính là xây dựng cơ chế kết nối đồng bộ và thực chất giữa các cơ sở giáo dục, viện nghiên cứu, doanh nghiệp trong nước với mạng lưới trí thức và sinh viên Việt Nam ở nước ngoài.

Trước hết, Việt Nam cần hình thành một nền tảng quốc gia về dữ liệu và kết nối nhân lực chất lượng cao - nơi quy tụ thông tin về chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân, sinh viên kiều bào. Trên cơ sở đó, các trường, viện và doanh nghiệp trong nước có thể tìm kiếm đối tác nghiên cứu, cố vấn hoặc tuyển dụng phù hợp, hướng tới phát triển các chương trình "chuyển giao tri thức hai chiều".

Bên cạnh đó, nên thúc đẩy các chương trình trao đổi học thuật, thực tập và nghiên cứu ngắn hạn giữa Việt Nam và các cơ sở giáo dục ở nước ngoài, đặc biệt ở các quốc gia có cộng đồng người Việt lớn mạnh như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Úc. Khi nhà nước tạo hành lang pháp lý thuận lợi và chính sách đãi ngộ phù hợp, tôi tin rằng nguồn chất xám của người Việt toàn cầu sẽ trở thành động lực mạnh mẽ cho sự phát triển giáo dục và khoa học nước nhà.

- Dự thảo Văn kiện XIV khẳng định văn hoá, con người là nền tảng, nguồn lực, sức mạnh nội sinh và là hệ điều tiết của phát triển bền vững. Theo ông, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có thể đóng góp như thế nào vào việc gìn giữ, lan tỏa bản sắc và giá trị văn hóa Việt trong thế hệ trẻ ở nước ngoài, cũng như kết nối kiều bào với quê hương và hỗ trợ công tác ngoại giao nhân dân?

+ Tôi rất đồng tình với định hướng trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, khi khẳng định văn hoá và con người là nền tảng, là sức mạnh nội sinh của phát triển bền vững. Đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, đây không chỉ là khẩu hiệu, mà là một nhiệm vụ gắn bó mật thiết với đời sống.

Thế hệ người Việt xa quê - đặc biệt là những người đang làm công tác giáo dục và cộng đồng - có thể góp phần bằng chính hành động cụ thể: Dạy tiếng Việt, gìn giữ lễ hội, đưa văn hoá Việt vào trường học, tổ chức giao lưu văn hoá, nghệ thuật, ẩm thực, và các dự án ngoại giao nhân dân.

Đó cũng là lý do Mạng lưới Giảng dạy Tiếng Việt và Văn hoá Việt Nam Toàn cầu ra đời - nhằm tạo hệ sinh thái kết nối giữa giáo viên, học sinh, phụ huynh và cộng đồng Việt ở hơn 30 quốc gia, cùng chung tay lan tỏa giá trị Việt Nam trong thế hệ trẻ.

Khi tiếng Việt còn vang trong gia đình, khi văn hoá Việt còn được trân trọng giữa bạn bè quốc tế, thì bản sắc dân tộc vẫn sống động, gắn kết kiều bào với quê hương.

- Đại hội XIV nêu rõ mục tiêu khơi dậy khát vọng vươn mình mạnh mẽ của dân tộc. Theo ông, làm thế nào để thế hệ trẻ kiều bào vừa tự hào về cội nguồn, vừa có cơ hội tham gia đóng góp vào các dự án phát triển, nghiên cứu hoặc tình nguyện tại Việt Nam?

+ Thế hệ trẻ kiều bào hôm nay mang trong mình lợi thế kép - vừa được giáo dục trong môi trường quốc tế hiện đại, vừa mang dòng máu và tâm hồn Việt Nam.

Để khơi dậy và phát huy khát vọng đó, Việt Nam cần mở rộng các chương trình trao đổi thực tế, học kỳ tại quê hương, tình nguyện cộng đồng, trại hè khởi nghiệp hoặc nghiên cứu ứng dụng dành cho thanh niên kiều bào.

Tôi từng chứng kiến nhiều bạn trẻ ở Nhật Bản, sau khi tham gia các dự án về giáo dục, công nghệ, hoặc tình nguyện tại Việt Nam, đã trở thành những "sứ giả trẻ" lan toả hình ảnh Việt Nam tích cực, hiện đại và hội nhập.

Đó chính là cách để khát vọng vươn lên của dân tộc được tiếp nối qua từng thế hệ - vừa tự hào về cội nguồn, vừa chủ động đóng góp cho tương lai đất nước.

- Dự thảo Văn kiện bổ sung bài học "Tăng cường củng cố và phát huy hiệu quả sức mạnh của Nhân dân và khối đại đoàn kết toàn dân tộc". Ông có đề xuất gì để củng cố lòng tin, tăng kết nối và phát huy sức mạnh cộng đồng người Việt toàn cầu trong xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và lan tỏa giá trị Việt Nam ra thế giới?

+ Củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc là bài học xuyên suốt và bất biến của cách mạng Việt Nam. Với cộng đồng người Việt toàn cầu, điều quan trọng nhất là giữ được niềm tin, sự tôn trọng và kết nối hai chiều giữa kiều bào và trong nước.

Tôi cho rằng, cần có cơ chế đối thoại thường xuyên giữa lãnh đạo trong nước và kiều bào, không chỉ trong các dịp lễ tết, mà trong các diễn đàn chuyên môn, để tiếng nói của trí thức, doanh nhân và người dân ở nước ngoài được lắng nghe, trân trọng và phản hồi kịp thời.

Song song, phải phát huy vai trò của các tổ chức xã hội - nghề nghiệp như Hội người Việt Nam ở các nước, Mạng lưới trí thức kiều bào, Mạng lưới Giảng dạy Tiếng Việt toàn cầu - như những "cầu nối mềm" của ngoại giao nhân dân.

Khi mỗi người Việt ở nước ngoài cảm thấy được tin tưởng, được lắng nghe và có cơ hội đóng góp, thì lòng tin tự nhiên sẽ được bồi đắp, và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc sẽ trở thành nguồn lực bền vững, giúp Việt Nam vững bước trên con đường phát triển, hội nhập và toả sáng trong khu vực cũng như trên thế giới.