Đánh trả hay bó tay?

Có một nguyên tắc bất di bất dịch đối với bọn cướp biển Somalia: không bao giờ ngược đãi con tin vì đó là tiền, thậm chí rất nhiều tiền. Bọn cướp chiếc tàu Ukraine MV Faina chở 33 chiếc xe tăng T-72 và cả chục tấn vũ khí hạng nặng, đạn dược đang đòi 20 triệu USD tiền chuộc, không bớt một xu. Một số tiền cao gấp 10 lần so với tất cả những vụ cướp trước đây.

Mùi chiến tranh lạnh

Mỹ là nước đầu tiên gửi đến hiện trường khu trục hạm USS Howard, tuần dương hạm USS Vella Gulf trang bị hệ thống tên lửa Aegis và 4 chiếc tàu chiến khác thuộc hạm đội 5. Sở dĩ Mỹ nhanh chân như vậy vì họ sợ bọn cướp bốc dỡ hàng (súng phóng lựu, tên lửa vác vai, đạn dược... Xe tăng thì quá nặng để có thể mang ra khỏi tàu) bán cho các tổ chức Hồi giáo cực đoan liên quan đến Al-Qaeda.

Nga là nước thứ hai phản ứng nhanh. Moscow cho biết chiếc khu trục hạm Neustrashimy (Can trường) đã lên đường đến vùng biển Somalia vì trong số 20 con tin trên tàu MV Faina có 3 người Nga. Có tin thuyền trưởng người Nga đã chết vì lên máu.

Nga cho biết thêm tàu chiến Nga sẽ ở lại vùng biển Somalia lâu dài để “bảo vệ tàu hàng Nga” qua lại vùng biển lắm kẻ cướp này. Kế hoạch này đã được Moscow hoạch định từ trước chứ không phải đợi đến sự cố tàu MV Faina. Đây là lần đầu tiên Nga triển khai tàu chiến bên cạnh tàu Mỹ mà không phải trong khuôn khổ tập trận chung. Hơn nữa mối quan hệ Mỹ-Nga đang căng thẳng sau cuộc chiến ở Georgia khiến cho dư luận quốc tế quan tâm tìm hiểu ý nghĩa thực sự của cuộc triển khai tàu chiến Nga ở vùng biển chiến lược Sừng châu Phi và Biển Đỏ.

Tàu chiến Mỹ Howard (trái) và tàu chiến Nga Neustrashimy

“Người Nga đang tới”, dưới đầu đề này nhật báo Anh The Times lưu ý độc giả rằng bên cạnh chuyện chiếc tuần dương hạm Nga Piotr Velikhiy (Pie Đại đế) chạy bằng năng lượng nguyên tử và tàu khu trục Đô đốc Chabanenko đang rẽ sóng tới vùng biển Caribbean – sân sau của Mỹ - để tập trận với Venezuela vào tháng 11 này thì chuyện chiếc Neustrashimy cũng đến vùng biển của Somalia có cái gì đó gợi nhớ thời chiến tranh lạnh Mỹ-Liên Xô. Điều này được thể hiện qua phản ứng lạnh nhạt của các quan chức Mỹ.

Geoff Morrell – người phát ngôn của Lầu Năm Góc – tuyên bố rằng không cần và cũng không muốn sự giúp đỡ của tàu Nga trong vụ tàu MV Faina. Tuy nhiên, ông cũng lịch sự nói thòng: “Nhưng chúng tôi sẽ hợp tác nếu người Nga đến”.

Giải cứu hay không giải cứu con tin?

Ngay cả việc giải cứu con tin trên tàu MV Faina, Mỹ cũng tỏ ra ỡm ờ. Trước vấn nạn cướp biển Somalia ngày càng thách thức cộng đồng quốc tế và thể theo lời yêu cầu của chính quyền Mogadishu, tháng 6 vừa qua, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã ra một tuyên bố cho phép tàu chiến các nước có ký thỏa thuận với chính phủ liên bang lâm thời Somalia vào lãnh hải nước này để ngăn chặn “cướp có vũ trang trên biển”.

Sau sự kiện MV Faina, tổng thống Somalia Abdullahi Yusuf cũng kêu gọi Mỹ, Nga và châu Âu giúp đỡ, cho phép tàu các nước này truy kích bọn cướp bên trong lãnh hải của mình. Thế nhưng khi được hỏi Mỹ có kế hoạch quân sự nào nhằm giải cứu con tin không thì bà Bryan Whitman – người phát ngôn của Lầu Năm Góc – từ chối bình luận.

Những người chủ trương dùng bạo lực để chống bạo lực đang hy vọng vào các đội biệt kích và thủy quân lục chiến Nga có mặt trên tàu Neustrashimy. Người Nga đã từng có những cuộc giải cứu con tin ngoạn mục thành công – nhưng đôi khi với cái giá khá đắt. Tuy nhiên, theo hãng tin Nga RIA Novosti, các quan chức hải quân Nga đã tỏ ra khá dè dặt trong vụ tàu MV Faina. Đại úy Igor Dygalo - người phát ngôn hải quân Nga – tuyên bố Nga sẽ không dùng vũ lực vì “việc dùng vũ lực rõ ràng là một biện pháp cùng cực có thể nguy hại đến tính mạng thuyền viên quốc tế”.

Pháp: Cần mạnh tay

Cho tới nay Pháp có lẽ là nước duy nhất từng dùng vũ lực giải quyết các vụ tàu của họ bị cướp biển Somalia tấn công. Mới đây nhất chiếc thuyền buồm Carré d’As IV chở cặp vợ chồng Jean-Yves và Bernadette Delanne lái thuyền từ Úc đến Pháp đã bị bọn cướp Somalia chặn bắt hôm 2-9-2008 tại vùng vịnh Aden. Bọn cướp đòi 1,4 triệu USD tiền chuộc sau khi đưa 2 con tin vào bờ. 21 giờ ngày 15-9, Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy từ Điện Élysée đã ra lệnh cho biệt kích Pháp giải cứu con tin. Kết quả 1 tên cướp bị giết, 6 tên bị bắt sống. Hai ông bà Delanne an toàn.

Trước đó, ngày 4-4-2008, chiếc du thuyền sang trọng Le Ponant chở 30 hành khách của Pháp bị cướp tại vịnh Aden. Bọn cướp đòi 2 triệu USD tiền chuộc. Một tuần sau, tiền chuộc được trả nhưng biệt kích Pháp dùng trực thăng truy kích bọn cướp đang tẩu tán tiền bằng xe jeep trên lãnh thổ Somalia lấy lại được 500.000 USD đồng thời bắt sống 6 tên đem về Pháp. Hiện nay, 12 tên cướp Somalia bị bắt trong hai vụ nói trên đang chờ ngày ra tòa.

Người Pháp cho thấy có thể dùng vũ lực chống cướp. Tuy nhiên, đó chẳng phải là một giải pháp hay bởi có quá nhiều rủi ro và cũng không đi đến đâu. Những vụ cướp tàu hàng táo bạo vẫn tiếp diễn. Và như nhà phân tích Mỹ Ted Dagne ở Washington từng nói trong một bản tin của AP: “Bọn cướp vẫn hoành hành chừng nào mà gốc rễ của nó chưa được giải quyết: nghèo đói, bệnh tật và bạo lực”.