Đột quỵ nhồi máu não

Biểu hiện sớm

Đột quỵ nhồi máu não là tình trạng tế bào não bị chết do dòng máu nuôi não bị tắc đột ngột và không hồi phục lưu thông trong vòng 6-8 giờ.

Triệu chứng: thần kinh khi bị nhồi máu não phụ thuộc vào vị trí, kích thước động mạch bị tắc với biểu hiện đột ngột hôn mê, lú lẫn, chậm chạp, nhưng có thể ý thức vẫn bình thường, kèm theo hoặc không kèm theo kích thích vật vã, liệt nửa mặt (méo miệng, uống nước bị rớt ra ngoài...), liệt nửa người (bị rơi đồ vật đang cầm trên tay, bị ngã khi đang đi đứng), nói khó hoặc không nói được...

Cơn thiếu máu não thoáng qua chính là tình trạng thiếu máu não gây ra các triệu chứng tương tự như đột quỵ nhồi máu não, nhưng hồi phục nhanh và hoàn toàn sau vài phút, vài giờ và không quá 24 giờ.

“Hẹp động mạch cảnh là một trong các nguyên nhân quan trọng gây đột quỵ nhồi máu não mà biểu hiện sớm là cơn thiếu máu não thoáng qua”, TS-BS Lê Văn Trường, Chủ nhiệm khoa Can thiệp tim mạch B12, Bệnh viện 108 (Hà Nội) lưu ý. Các biểu hiện này đôi khi bị xem nhẹ, bị bỏ qua nhưng đó là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ nặng có thể xảy ra trong tương lai gần ở khoảng 30-40% số bệnh. Do vậy, bệnh nhân không được bỏ qua triệu chứng này (kể cả đã hồi phục hoàn toàn).

Cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện để chẩn đoán xác định và can thiệp điều trị kịp thời, không bỏ lỡ cơ hội cứu sống bệnh nhân và phục hồi nhanh các triệu chứng thần kinh giúp phục hồi và ngăn chặn đột quỵ nặng. Động mạch cảnh là động mạch lớn nhất cấp máu cho não. Khi lòng động mạch cảnh bị hẹp lại do mảng vữa xơ phát triển dày lên từ thành mạch sẽ làm giảm lưu lượng dòng máu não. Mảng vữa xơ có thể gây nên huyết khối tắc mạch tại chỗ hoặc di chuyển gây tắc mạch não.

Khơi thông dòng chảy

Bệnh nhân nam, 75 tuổi, nhiều lần làm rơi các đồ vật như chén, bát khi đang cầm trên tay. Bệnh nhân cũng từng bị ngã khuỵu khi đang đi và có biểu hiện hơi yếu nửa người bên trái, được gia đình đưa đến khám và điều trị tại khoa B12, đã được tiến hành điều trị nong, đặt stent tại vị trí động mạch bị hẹp. Lòng mạch nhờ đó được mở rộng giúp cho máu lưu thông. Sau điều trị bệnh nhân đã hết các biểu hiện của thiếu máu não, sinh hoạt trở lại bình thường. Trong khi đó, một bệnh nhân khác đến muộn khi đã bị đột quỵ, liệt nửa người bên phải thì sự hồi phục sau điều trị chậm hơn nhiều cả về thời gian cũng như chức năng. Do đó, chất lượng sống cũng bị suy giảm.

Theo TS-BS Lê Văn Trường, điều trị hẹp động mạch cảnh bằng can thiệp nội mạch là phương pháp không phẫu thuật, đưa dụng cụ qua một lỗ chọc kim ở động mạch đùi (gồm dây dẫn, ống thông gắn bóng, stent) đưa lên vị trí động mạch tổn thương, mở rộng lòng động mạch cảnh bị hẹp, ép mảng vữa xơ vào thành động mạch, tái lập lưu thông dòng máu lên não. Kỹ thuật này làm giảm đáng kể nguy cơ nhồi máu não và các cơn thiếu máu não thoáng qua. Đây là can thiệp cấp cứu khẩn cấp cho bệnh nhân nhồi máu não đến sớm do tắc động mạch cảnh. Tạo điều kiện an toàn cho các cuộc phẫu thuật lớn khác (phẫu thuật tim, phổi...).

Sau điều trị, bệnh nhân uống thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ và kiểm tra định kỳ để đánh giá kết quả lâu dài và can thiệp bổ sung nếu bệnh tái phát. Tai biến ước khoảng dưới 5%, có thể gặp hội chứng tăng tái tưới máu não gây phù não, xuất huyết não... hoặc nhồi máu não do cục nghẽn di chuyển trong quá trình can thiệp.