Từ vùng cát trắng, rừng đã lên xanh

Cách đây hơn 10 năm, xã Sen Ngư, tỉnh Quảng Trị còn là những triền cát trắng phau, nắng gió khắc nghiệt khiến cây cối khó bề sinh trưởng. Dưới lớp cát tưởng chừng vô giá trị ấy lại ẩn chứa trữ lượng titan lớn, cơ quan chức năng đã cấp phép cho 3 doanh nghiệp khai thác với tổng diện tích hơn 380 ha. Chính sách hoàn thổ sau khai thác được thực hiện nghiêm túc, với mục tiêu phủ xanh các vùng đất từng bị đào xới.

Gian nan kiên trì suốt 15 năm

Dẫn chúng tôi đi giữa những hàng keo xanh mướt cao quá đầu người, ông Phạm Việt Phong - Giám đốc Xí nghiệp Khai thác khoáng sản Sen Thủy - nhớ lại: "15 năm trước, nơi đây chỉ là đồi cát trắng, nắng như đổ lửa, gió biển thổi cát bay mịt mù. Nhiều dự án trồng cây từng thất bại vì không loài nào chịu nổi điều kiện khắc nghiệt ở đây".

Từ khi bắt đầu khai thác titan, các doanh nghiệp đã xác định rõ: lợi ích kinh tế phải song hành với trách nhiệm bảo vệ môi trường. Đến nay, hàng vạn cây phi lao, keo, tràm hoa vàng… đã bén rễ, vươn mình giữa nắng gió, minh chứng về lời hứa quyết tâm khôi phục hệ sinh thái ven biển của chính quyền địa phương và doanh nghiệp.

Theo ông Phong, khó khăn nhất là chọn giống cây phù hợp và chăm sóc giai đoạn đầu. Công nhân phải thay phiên nhau tưới nước, bón phân hữu cơ, che chắn gốc cây. Không ít lần, cây non chết héo vì nắng hạn hoặc bị cát dịch chuyển vùi lấp. Thế nhưng, với sự kiên trì của người trồng, keo lai, tràm hoa vàng và phi lao - những loài cây "chịu khó" - đã bén rễ, giữ đất, chắn gió cho khắp vùng.

"Chúng tôi đã bền bỉ trồng rừng trên cát suốt gần 15 năm. Đến nay, hơn 120 ha diện tích khai thác titan đã được phủ xanh. Các loài cây trồng không chỉ nhanh phát triển, tạo độ che phủ mà còn có giá trị kinh tế rõ rệt" - anh Nguyễn Hữu Hải, cán bộ quản lý của Công ty CP Khoáng sản Hoàng Long, tự tin.

Theo anh Hải, để cây sống được trên cát, doanh nghiệp phải nghiên cứu kỹ thổ nhưỡng, khí hậu, lựa chọn giống phù hợp và áp dụng phương pháp trồng "cuốn chiếu" - hoàn thổ đến đâu, trồng cây đến đó. Nhờ vậy, dọc theo triền cát xã Sen Ngư, khu rừng hàng trăm hecta dần hình thành, phủ lên vùng đất khô cằn một màu xanh biếc.

Chung tay vì tương lai xanh

Không chỉ phục hồi môi trường, những cánh rừng ở Quảng Trị còn trở thành "tấm áo giáp" chắn gió, giữ đất và bảo vệ làng mạc.

Đang cặm cụi chăm sóc vườn ươm tràm giống, chị Ngô Thị Phước - người dân thôn Nồm Bớc, xã Sen Ngư - xúc động: "Ngày trước, nơi này toàn đồi trọc, nắng cháy da. Giờ đã có rừng, người dân yên tâm hơn. Tôi làm công chăm sóc cây để kiếm thêm thu nhập nhưng quan trọng hơn là để góp phần tạo dựng môi trường sống cho con cháu".

Rừng không chỉ chắn cát, giữ nước mà còn mở ra nhiều sinh kế. Người dân tận dụng đất rừng trồng thêm cây ăn quả, rau màu. Doanh nghiệp thuê lao động địa phương chăm sóc cây, bảo vệ rừng, tạo công ăn việc làm ổn định cho hàng trăm hộ dân.

Ông Võ Danh Thuấn, Chủ tịch Ủy ban MTTQ xã Sen Ngư, cho hay để triển khai hiệu quả việc trồng rừng sau khi khai thác khoáng sản, các doanh nghiệp đã thành lập ban quản lý và điều hành dự án. Họ chịu trách nhiệm từ việc quy hoạch mật độ cây, chọn giống, ký quỹ cải tạo môi trường đến thuê người dân địa phương chăm sóc rừng.

Ông Nguyễn Đức Long, Giám đốc Công ty CP Khoáng sản Hoàng Long, nhấn mạnh: "Chúng tôi xác định khai thác titan không thể tách rời trách nhiệm môi trường. Cứ mỗi hecta khai thác, doanh nghiệp đóng góp 72 triệu đồng cho ban điều hành để trồng và chăm sóc cây. Việc này được duy trì nghiêm túc suốt 15 năm qua". Ông cam kết thời gian tới, công ty sẽ tiếp tục hoàn thổ và trồng rừng trên toàn bộ diện tích đã khai thác.

Ngoài việc nâng độ che phủ, các khu rừng tràm, keo lai, phi lao... còn mang lại giá trị kinh tế, góp phần giúp địa phương phát triển bền vững.

Hành trình phủ xanh những vùng cát trắng ở Quảng Trị không chỉ là câu chuyện về trách nhiệm đối với môi trường của doanh nghiệp, mà còn là minh chứng về sự đồng lòng của cả cộng đồng. Những hàng cây non rung rinh dưới nắng gắt, những tán rừng vươn cao giữa cát trắng mênh mông cho thấy nếu đủ quyết tâm và sự kiên trì, thiên nhiên có thể hồi sinh.