Vá khe hở môi - vòm không chỉ dừng lại ở phẫu thuật

Thông tin trên được TS-BS Nguyễn Văn Đẩu, Cố vấn chuyên môn, nguyên Trưởng Khoa Răng hàm mặt-Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP HCM), chia sẻ tại buổi giao lưu, tri ân dành cho các gia đình và y-bác sĩ đồng hành cùng các em nhỏ bị khe hở môi-hàm ếch, ngày 26-4.

Theo BS Đẩu, bên cạnh các can thiệp y tế, nếu không phát hiện và can thiệp đúng thời điểm, những mặc cảm và rào cản tâm lý sẽ theo trẻ suốt đời. Trẻ không may sinh ra với dị tật khe hở môi - vòm thường đối mặt với hàng loạt khó khăn ngay từ những giây phút đầu đời. "Ngay cả việc bú sữa mẹ – điều tưởng chừng đơn giản nhất – cũng là thử thách. Vì vòm miệng không kín, trẻ dễ bị sặc, rối loạn tiêu hóa, chậm lớn, suy dinh dưỡng, viêm tai, viêm phổi kéo dài, chậm phát triển trí tuệ và ngôn ngữ" - BS Đẩu nhấn mạnh.

BS Đẩu cho biết nếu không được can thiệp kịp thời và đúng hướng sẽ khiến trẻ mất dần cơ hội hòa nhập xã hội, hạn chế năng lực học tập, làm việc và giao tiếp sau này. "Rất nhiều cháu lớn lên với gương mặt thiếu cân đối, giọng nói ngọng nghịu, nghe kém, không tự tin tiếp xúc với người khác" - ông tâm tư.

Điều trị khe hở môi - vòm là một quy trình liên tục với ít nhất 16 bước, bắt đầu từ giai đoạn thai kỳ khi siêu âm phát hiện bất thường. Sau đó là tư vấn trước sinh, hỗ trợ sinh, lắp khí cụ hỗ trợ bú, chăm sóc dinh dưỡng, phẫu thuật từng giai đoạn, điều trị răng, chỉnh nha, ngữ âm trị liệu, phục hồi chức năng nghe – nói và đến thẩm mỹ toàn diện khi trẻ đủ 18 tuổi.

"Phẫu thuật chỉ là một mắt xích trong chuỗi đó. Nếu không đồng hành xuyên suốt, trẻ sẽ lớn lên với những di chứng về chức năng và tâm lý rất khó để khắc phục khi đã trưởng thành. Vì vậy, vai trò đồng hành của gia đình trong suốt quá trình điều trị rất quan trọng. Bởi chúng tôi có thể làm hết sức mình nhưng nếu không có sự kiên trì và thấu hiểu từ phụ huynh thì kết quả cũng sẽ chỉ đạt được một phần" - BS Đẩu trăn trở.

Với hơn 10.000 ca phẫu thuật khe hở môi - vòm tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 trong suốt nhiều năm qua, BS Đẩu tự hào khi nhiều em nhỏ từng điều trị tại đây đã trở thành những người trẻ tài năng, tỏa sáng trong nhiều lĩnh vực.

Từng là một bệnh nhi phẫu thuật hở môi - vòm, cô gái trẻ Diệu Lan (23 tuổi) đã có hành trình dài đầy nghị lực để tìm lại giọng nói – thứ tưởng chừng rất đỗi bình thường nhưng lại là điều xa xỉ với nhiều trẻ em sinh ra với dị tật vùng hàm mặt.

"Ngày xưa, con chỉ biết mong sao được ăn uống bình thường, không bị viêm tai, không gặp biến chứng sau phẫu thuật. Còn chuyện nói rõ, phát âm chuẩn là điều rất xa vời…" – Diệu Lan chia sẻ

Chính vì thiếu can thiệp về tâm lý và ngữ âm trị liệu từ sớm, mãi đến khi 18 tuổi bước ra ngoài xã hội, Diệu Lan mới cảm nhận rõ rệt những rào cản mà một giọng nói không tròn vành rõ chữ gây ra cho đến khi gặp được Th.S Hoàng Văn Quyên, Phó trưởng Khoa Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng-Bệnh viện Nhi đồng 1. Th.S Quyên cũng là người đã kiên nhẫn đồng hành cùng Lan suốt quá trình can thiệp muộn, khi cô đã 22 tuổi.

Tuy nhiên, điều trị ngữ âm ở độ tuổi này không hề đơn giản. Bởi thói quen phát âm sai đã hình thành nhiều năm, rất khó sửa. Thêm vào đó là cấu trúc vòm họng không hoàn chỉnh khiến Lan gặp nhiều trở ngại khi luyện âm. Song cô vẫn luôn kiên trì, không muốn bỏ cuộc. 

"Mọi người không biết mình từng bị hở môi vòm. Họ chỉ nghe thấy giọng nói khó nghe, rồi buông lời chê bai. Lâu dần, mình sẽ dễ sống trong mặc cảm. Vì vậy, các phụ huynh có con em mắc dị tật bẩm sinh vùng hàm mặt hãy theo đúng phác đồ điều trị của y học hiện đại. Từ năm 2018 đến nay, việc phẫu thuật đã được cải tiến, kết hợp can thiệp tâm lý và ngữ âm trị liệu sớm, trẻ có thể phát triển rất bình thường" - Lan mong mỏi.