Cấp phép ca khúc xưa: Sai ở thái độ ứng xử!

Liên quan đến 5 ca khúc ra đời trước 1975 vừa bị Cục Nghệ thuật biểu diễn (NTBD) cấm lưu hành, phổ biến, Hội Nhạc sĩ Việt Nam (NSVN) lên tiếng bằng công văn gửi Hội đồng Lý luận, phê bình Văn học Nghệ thuật trung ương, khẳng định không có vần đề gì ở những ca khúc này để phải cấm.

Không vi phạm quy định

Công văn cho biết ngày 11-4-2017, Hội NSVN nhận được Công văn số 34-CV/HĐ ngày 10-4-2017 của Hội đồng Lý luận, phê bình Văn học Nghệ thuật trung ương về việc Cục NTBD, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) ban hành văn bản yêu cầu tạm dừng lưu hành 5 ca khúc (“Cánh thiệp đầu xuân”, “Rừng xưa”, “Chuyện buồn ngày xuân”, “Con đường xưa em đi”, “Đừng gọi anh bằng chú”) sáng tác tại miền Nam trước năm 1975. Hội NSVN đã triệu tập cuộc họp gồm đại diện Ban Thường vụ, Ban Chấp hành, Hội đồng Nghệ thuật và tham khảo ý kiến một số nhạc sĩ lão thành.

“Con đường xưa em đi” - một trong 5 bản nhạc bị Cục NTBD cấm lưu hành được Hội NSVN thẩm định không vi phạm (ảnh chụp từ bìa bản nhạc in)

Theo Hội NSVN, 5 ca khúc nêu trên nằm trong danh mục bài hát sáng tác trước năm 1975. Đối chiếu với điều 3 của Quyết định số 47/2004-QĐ-BVHTT (các hành vi bị nghiêm cấm) và điều 6 của Nghị định số 79/2012/NĐ-CP (những quy định cấm) thì 5 tác phẩm kể trên không vi phạm những quy định mà nhà nước đã đề ra. Trên thực tế, cả 5 bài hát đã được cấp phép biểu diễn. “Sau khi thẩm định bản nhạc gốc của 4 tác giả (riêng bài “Chuyện buồn ngày xuân” của tác giả Lam Phương chỉ có lời ca, không có bản nhạc), chúng tôi nhận thấy về nội dung các bài hát này không có vấn đề gì, âm nhạc và ca từ theo dòng nhạc phổ biến lúc bấy giờ tại các đô thị miền Nam, dễ hát, dễ nghe, dễ thuộc” - công văn nêu rõ.

Sai ca từ có thể điều chỉnh

Việc Cục NTBD, Bộ VH-TT-DL quyết định thu hồi 5 ca khúc trên với lý do ca từ không đúng với bản gốc và tác giả sáng tác các bài hát trên chưa bảo đảm đúng quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ, vi phạm quyền tác giả và quyền liên quan, Hội NSVN cho rằng việc xác định văn bản gốc bài hát của các tác giả trước 1975 là việc làm cần thiết. Đơn vị có thẩm quyền cấp phép phổ biến cần phối hợp với Trung tâm Bản quyền tác giả âm nhạc của Hội NSVN để làm cơ sở đối chiếu với những dị bản phát sinh.

Vì không thể sưu tầm hết các bản gốc của các bài hát trước 1975 (hàng ngàn bài) để cấp phép theo từng đợt như vẫn làm nên theo Hội NSVN, Cục NTBD nên giao các sở VH-TT-DL các tỉnh - thành tự chịu trách nhiệm thẩm định trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Việc xét, thẩm định các bài hát trước 1975 cần thiết có sự phối hợp với cơ quan chuyên môn âm nhạc là Hội NSVN và Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam; có thể tham khảo ý kiến của các tác giả hoặc đại diện gia đình của các tác giả.

Hội NSVN cũng cho rằng trong tình hình hiện nay, các cơ quan có thẩm quyền trong lĩnh vực văn hóa cần cân nhắc cẩn trọng, kỹ lưỡng trong việc thẩm định trước khi đưa ra những quyết định trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật, tránh những hiểu lầm, suy diễn không có lợi trong đời sống văn nghệ, nhằm góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, thực hiện tốt chính sách hòa giải, hòa hợp dân tộc mà Đảng và nhà nước đề ra.

Phát biểu với tư cách Chủ tịch Hội NSVN, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân cho rằng chiến tranh đã lùi xa, sự phát triển của âm nhạc cần hướng đến tinh thần hòa hợp dân tộc. “Khi cấm bài hát nào cần phải có những hội thảo, tọa đàm khoa học với sự tham gia của các nhà khoa học, nhạc sĩ, nghệ sĩ... để bàn bạc cho kỹ. Các cơ quan quản lý nhà nước khi đưa ra quyết định cấm hay không cấm bản nhạc nào đó cần phải có chứng cứ, cơ sở và tham khảo ý kiến công luận. Tôi thấu hiểu rằng phải có cách ứng xử với các ca khúc trước năm 1975 theo tinh thần hòa hợp dân tộc. Một tác phẩm có giá trị về nội dung, nghệ thuật, trước khi đưa ra một quyết định nào đó phải cân nhắc nhiều chiều” - ông Quân bày tỏ.

Không nên “bới lông tìm vết”

Trước đây, Sở Văn hóa - Thông tin TP HCM (nay là Sở Văn hóa - Thể thao TP HCM) đã lọc ra danh sách gồm 130 bài hát nhạc lính chế độ Sài Gòn thuộc diện không được cấp phép trình diễn và sản xuất băng, đĩa nhạc. Còn lại những bài hát tình yêu, quê hương được ra đời và phổ biến trước năm 1975 đều được cho phép sử dụng.

Nhạc sĩ Trần Tiến cũng cho rằng việc cấm đoán như hiện nay đang thể hiện sự “bới lông tìm vết”. Theo ông, việc cấm một bài hát đã có đời sống gắn bó với người nghe sẽ tạo nên những bức xúc. “Khi công chúng đến với những ca khúc như thế, không phải vì ý thức chính trị mà là ý thức nghệ thuật, vì sự đồng điệu và yêu thích. Bài hát đó còn là kỷ niệm, là hình ảnh gắn liền với người thân của họ” - tác giả “Vết chân tròn trên cát” nói.